«Ιωάννα-Giovanna-Jeanne Spiteris/Σπητέρη»
Άνοιγμα έκθεσης Παρασκευή 10 Μαρτίου 2023
Το Τελλόγλειο Ίδρυμα παρουσιάζει την έκθεση «Ιωάννα-Giovanna-Jeanne Spiteris/Σπητέρη», η οποία θα είναι επισκέψιμη για το κοινό από την Παρασκευή 10 Μαρτίου στις 9:00.
Στην έκθεση παρουσιάζεται σχεδόν ολόκληρο το έργο της Ιωάννας Σπητέρη (1920-2000) με περισσότερα από 180 έργα, ένα άγνωστο σχεδόν σύνολο στην Ελλάδα, εξαιρετικά σημαντικό σε ποσότητα και σημασία για τη σύγχρονη γλυπτική.
Η έκθεση περιλαμβάνει γλυπτά σε χαλκό, μάρμαρο, ξύλο, κατασκευές, σχέδια, χαρακτικά, μακέτες, χαρτοκοπτικές, παιχνίδια χώρου, γεωμετρίας, πολλαπλών λύσεων και μεταλλαγών που αποκαλύπτουν μια προικισμένη, ανήσυχη γυναίκα, προοδευτική για την εποχή της, με έντονη συναίσθηση του προορισμού της τέχνης, της έντιμης προσφοράς σε κάθε επίπεδο, που σε προσκαλεί σε διαρκή διάλογο με το έργο της.
Ο τίτλος της έκθεσης προκύπτει από τον τρόπο που υπέγραφε η καλλιτέχνης τα έργα της και αντανακλά τις τρεις γλώσσες, τις τρεις χώρες, εντέλει τις τρείς πόλεις της μονιμότερης διαμονής της, Αθήνα-Βενετία-Παρίσι, όπου δημιούργησε το σύνολο σχεδόν του έργου της.
«Η Ιωάννα Σπητέρη ανήκει στη γενιά που έζησε τον πόλεμο, την κατοχή και τη διασπορά. Βιωματικές αναφορές μιας εποχής που σημάδεψαν ανεξίτηλα τη μνήμη και την ευαισθησία της, αναζητώντας την εθνική της ταυτότητα στον διεθνισμό της σύγχρονης τέχνης. Κουβαλώντας μέσα της το αταβιστικό στοιχείο της Σμυρναίικης καταβολής της με την ευρύτερη έννοια της προσαρμοστικότητας και του διεθνισμού η Ιωάννα δεν δυσκολεύτηκε να φτιάξει πολλές φορές τη ζωή της από την αρχή Αθήνα-Βενετία-Παρίσι-Αθήνα κερδίζοντας μέσα από την πραγματικότητα μιας γεμάτης από εμπειρίες ζωής, την καλλιτεχνική της ωριμότητα» (Μαρία Κοτζαμάνη, Αθήνα, Πολύπλανο 1980).
Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα κοντά στον Μιχάλη Τόμπρο. Ήδη στα πρώιμα έργα της φαίνεται το κύριο στοιχείο που την ξεχωρίζει: η διαίσθηση του όγκου και η σωστή σχέση με τον χώρο που την οδηγεί σε μια μνημειώδη αντίληψη της γλυπτικής (René de Solier).
Διακρίνονται δύο διαφορετικές περίοδοι στη δουλειά της. Στην πρώτη (Βενετία 1958-1963) δουλεύει το σίδερο με την τεχνική της οξυγονοκόλλησης. Αιχμηρά σχήματα, με έντονο δυναμισμό και εκφραστικότητα, μορφές φαινομενικά επιθετικές, φανερώνουν μια εσωτερική αγωνία μεταμορφώνοντάς τη σε φάσεις μιας πλαστικής τραγωδίας (Γ. Μουρέλος). Στο Παρίσι (1963-1976) η δουλειά της μεταμορφώνεται σε όλα τα επίπεδα, στα υλικά, στη μορφολογία, στη γενική αντίληψη της γλυπτικής. Αφετηρία της, η σχέση γλυπτικής-αρχιτεκτονικής. Γεωμετρική σαφήνεια, απλοποίηση, δομικά στοιχεία οδηγούν σε άπειρους συνδυασμούς, χωρίς μηχανική επανάληψη. Εφευρετικότητα, φαντασία, ποιητική σχέση με τον χώρο, συχνά και τη χρηστικότητα, δίνουν τη δυνατότητα στον θεατή να γίνει συμμέτοχος και συνδημιουργός, να παίξει μαζί τους. Κύριο στοιχείο επιπλέον στη φάση αυτή είναι το χρώμα, πολύ χρώμα, απόλυτα συνυφασμένο με τη γλυπτική φόρμα, χωρίς να την ανταγωνίζεται, προτείνοντας τη θετική πλευρά της ζωής, μια εγκάρδια προσφορά για ανθρώπινη επαφή.
Η Ιωάννα Σπητέρη και ο σύζυγός της Τώνης Σπητέρης, ο διακεκριμένος διανοητής και κριτικός τέχνης, έκαναν μαζί στο Τελλόγλειο ήδη από τη δεκαετία του ’80 μια μεγάλη και πολύτιμη δωρεά: τα αρχεία τους, τη βιβλιοθήκη τους, τη συλλογή τους και το σύνολο του έργου της καλλιτέχνιδας. Η έκθεση αυτή, όπως και ο μεγάλος δίγλωσσος κατάλογος που τη συνοδεύει, αποτελούν φόρο τιμής στη μεγάλη γλύπτρια και συμβολή στην νεοελληνική τέχνη με το ξεδίπλωμα ολόκληρου του έργου της στην έκθεση.
Στο πλαίσιο της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν ξεναγήσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα για μικρούς και μεγάλους.
Η έκθεση πλαισιώνεται από πλούσια δίγλωσση έκδοση (ελληνικά-αγγλικά), που είναι διαθέσιμη στο Τελλόγλειο (Αγίου Δημητρίου 159Α), στο Μικρό Τελλόγλειο (Καρ. Ντηλ. 32) και στο e-shop του Ιδρύματος (https://bit.ly/3RBhu5l).
Διάρκεια έκθεσης έως την Κυριακή 4 Ιουνίου 2023.
Τα εγκαίνια της έκθεσης θα ανακοινωθούν σύντομα.
Ωράριο λειτουργίας εκθεσιακού: Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή 9:00-14:00, Τετάρτη 9:00-14:00 & 17:00-21:00, Σάββατο και Κυριακή 10:00-18:00, Δευτέρα κλειστά. Τηλ. υποδοχής: 2310247111.
Λεζάντες έργων (από αριστερά)
Εικόνα (1) Χορεύτρια, γλυπτό, 1958, μολύβι, 38x21x11 εκ., ΤΙΤ1999.326. Φωτ. Μάκης Σκιαδαρέσης
Εικόνα (2) Scultura no.1 (Γλυπτό αρ. 1), Μάρτιος 1959, χαλκός 36x25x8 εκ. Βάση: 20x10 εκ. ΤΙΤ1999.401. Φωτ. Giacomelli
Εικόνα (3) Istrice (Σκαντζόχοιρος), Νοέμβριος 1959, χαλκός, 40x33x22 εκ. Βάση: 29x14 εκ. ΤΙΤ1999.333. Φωτ. Ferruzzi
Εικόνα (4) Τώνης Σπητέρης και Ιωάννα Σπητέρη
Εικόνα (5) Eléments alternés/Escalatura humana (Στοιχεία εναλλασσόμενα/ανθρώπινη κλίμακα), Ιανουάριος 1967-Φεβρουάριος/Μάρτιος 1968. Το έργο σε μεγάλη κλίμακα: σίδηρος χρωματισμένος, 350x93x28 εκ. Βάση:124x93x12,5 εκ. Φωτ. Essen. Feruzzi
Εικόνα (6) Εννιά αντίτυπα βαµµένα, ένα σε φυσικό ξύλο, χρωµατιστό ξύλο, διάσταση κάθε στοιχείου, 10x10x7 εκ. Συλλογή Πολυπλάνου, 1969. Φωτ. Peyrol και Athanasiou
Εικόνα (7) Couple orange et vert (Ζεύγος πορτοκαλί και πράσινο), 1969. Ανακατασκευή υπό κλίµακα (ξύλο βαµµένο): Βαγγέλης Ξώνογλου Οκτώβριος 2020, 37x10x7 εκ., βάση: 2x15x15 εκ., ΤΙΤ2015.4352
