ΜΑΡΚΟΣ ΒΑΜΒΑΚΑΡΗΣ - Ο ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ

Ο Βαμβακάρης γεννήθηκε στην Άνω Χώρα της Σύρου, τον Μάη του 1905, από πολύ φτωχούς γονείς! Η ζωή του ήταν γεμάτη από πίκρες, και δυσκολίες, και από το καθημερινό κυνήγι του μεροκάματου! Έκανε ένα σωρό δουλειές, όπως γδάρτης στα σφαγεία, υπάλληλος σε μπακάλικο, εφημεριδοπώλης, λούστρος, και άλλες! Γύρω στα 1924, ο Μάρκος πρωτοείδε και πρωτοακουσε από κοντά μπουζούκι. Μάλιστα, μέσα στο σπίτι του, από κάποιον Αιβαλιωτη, φίλο του πατέρα του! Αυτό ήταν!
Ο Μάρκος πήρε όρκο βαρύ, ότι θα έκοβε το χέρι του αν δεν μάθαινε το όργανο! Τόσο πολύ του άρεσε, και το "έμαθε" πολύ καλά! Σύντομα έγινε ασυναγώνιστος μπουζουξής, και πριν το 1930, είχε γράψει και τα πρώτα του τραγούδια, τα οποία αργότερα τα γραμμοφώνησε! Πάνω από 500 τραγούδια του γύρισε σε δίσκο, αλλά ερμήνευσε και τραγούδια άλλων συνθετών! Ο πρώτος του δίσκος, κυκλοφόρησε από την εταιρία ODEON το 1933, και περιείχε από τη μια πλευρά το τραγούδι "Πως θα 'θελα να ρχοσουνα" (το καραντουζενι), ενώ από την άλλη ένα ορχηστρικό κομμάτι, τη μελωδία ενός άλλου συνθέτη!
Ο Βαμβακάρης "γεννούσε" συνέχεια τραγούδια! Έγραψε απ' όλα τα είδη τραγουδιών (χασικλίδικα, μάγκικα, ρεμπέτικες καντάδες, κλπ), τραγουδώντας πάντα (μέχρι και το 1955) ο ίδιος! Μετά το 1958, ο Μάρκος αποσύρθηκε από το πάλκο! Επανεμφανίστηκε το 1966, σε μπουάτ της Πλάκας, σε ένα χώρο ασφυκτικά γεμάτο από άτομα όλων των ηλικιών! Την ίδια χρονιά, ο Μάρκος σε συναυλία στο θέατρο "ΚΕΝΤΡΙΚΟΝ", αποθεώθηκε στην κυριολεξία απ' τον κόσμο!
Στη συναυλία αυτή, ο ποιητής μας ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ χειροκροτούσε όρθιος και φώναζε: "ΜΑΡΚΟ ΜΑΣ ΝΑ ΜΗΝ ΠΕΘΑΝΕΙΣ ΠΟΤΕ"! Ο Βαμβακάρης, δεν ένοιωσε καλά, και είπε : "Ρε παιδιά, για πιάστε με, δεν είμαι σοι"! Η τελευταία εμφάνιση του Μάρκου ήταν το 1971, το Νοεμβρη στη "ΜΑΡΓΩ", ένα χρόνο πριν "φύγει"! Ο Μάρκος άφησε τρεις γιους, το ΣΤΕΛΙΟ, το ΔΟΜΕΝΙΚΟ, και τον ΒΑΣΙΛΗ! Ο Στέλιος και ο Δομενικος, ακλούθησαν τα βήματα του Μάρκου στην Μουσική, ενώ ο Βασίλης πήρε το δρόμο της θάλασσας! Είναι αρχικαπετάνιος!
Δεν θα αναφερθώ στα τραγούδια του Μάρκου, γιατί θα γράφω μέχρι αύριο! Θα αναφερθώ όμως σε ένα περιστατικό, που "φωτογραφίζει" την γαϊδουριά, και αχαριστία των εταιριών! Παρόλο που οι εταιρίες θησαύρισαν κυριολεκτικά από τους ρεμπέτες, μόλις εμφανιστήκαν οι πρώτοι "σουξεδιαρηδες" (τότε) τραγουδιστές, αλλά και δημιουργοί, δεν δίστασαν να κλείσουν κατάμουτρα τις πόρτες τους στα ΙΕΡΑ ΤΕΡΑΤΑ, στους ΡΕΜΠΕΤΕΣ! Δεν δίστασαν να τους φερθούν κάποιοι, σαν σε σκουπίδια!
Ο Μάρκος, είχε πάει στον παραγωγό εταιρίας, να του δώσει κάποια τραγούδια του, και εκείνος, αφού γύρισε όλο θράσος και του είπε "Ουφ ρε Μάρκο, μας έπρηξες", έδωσε μια στα χαρτιά, και τα σκόρπισε στο πάτωμα! Εκτός από τον Μάρκο, στο γραφείο του παραγωγού ήταν και ακόμα ένας νεαρός, ο οποίος έσπευσε να βοηθήσει τον παππού, τον Μάρκο, να μαζέψει απ' το πάτωμα τα τραγούδια του! Ο νεαρός αυτός, που εξοργίστηκε από την στάση του παραγωγού, ήταν ο ΔΗΜΟΣ ΜΟΥΤΣΗΣ! Έτσι γνώρισε από κοντά το Μάρκο που θαύμαζε (όπως όλοι), αυτόν που ΟΛΟΙ ΟΙ ΡΕΜΠΕΤΕΣ ΤΟΥ ΝΤΟΥΝΙΑ ΑΓΑΠΟΥΝΕ!

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΚΑΛΔΑΡΑΣ

"Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι το σκοτάδι είναι βαθύ κι όμως ένα παλικάρι δεν μπορεί να κοιμηθεί".
Φίλοι μου, σας παρουσιάζω τον ΑΠΟΣΤΟΛΟ ΚΑΛΔΑΡΑ! Ο Καλδάρας, γεννήθηκε το 1922 στα Τρίκαλα. Το πρώτο όργανο με το οποίο ήρθε σε επαφή, ήταν η κιθάρα ενός ξαδέλφου του, την οποία μόλις την πήρε στα χέρια του , άρχισε να την επεξεργάζεται για ώρες! Δεν χόρταινε να κοιτάζει την κιθάρα, το χρώμα, το σχήμα της, και όταν χάιδευε τις χορδές, ο ήχος τους τον έκανε να νοιώθει τέτοια ευτυχία, που δεν την άλλαζε για τίποτα! Μέσα σε ένα χρόνο, ο Απόστολος Καλδάρας, έμαθε μόνος του να παίζει κιθάρα! Όπου κι αν βρισκόταν, το μυαλό του ήταν σ' εκείνο το όργανο που τον είχε κερδίσει!
Είναι η εποχή, που ο Απόστολος Καλδάρας πάει δευτέρα γυμνασίου, είναι η εποχή, που θα "σημαδέψει" το μέλλον του, μιας και έρχεται σε επαφή με το δεύτερο όργανο που έμελε να γίνει πρώτο γι αυτόν! Το μπουζούκι! Πρέπει να πούμε, ότι τα αδέλφια της μητέρας του έπαιζαν όλα από κάποιο όργανο! Έτσι ένας θειος του που έπαιζε μπουζούκι, κατόπιν παρέμβασης της μητέρας του Αποστόλου, το χάρισε στον ανιψιό του! Ο Καλδάρας γνωρίζοντας ήδη να παίζει κιθάρα, δεν δυσκολεύτηκε να μάθει μπουζούκι! Παράλληλα, ακούγοντας στις "πλάκες" τον Μάρκο, τον Τσιτσάνη, και άλλους, μαθαίνει το "στυλ" τους, και αρχίζει και αυτός τα πρώτα βήματα στην σύνθεση!
Η κατοχή, βρίσκει τον Καλδάρα να δουλεύει για να εξοικονομήσει τα προς το ζην, σαν εργάτης σε γεωτρήσεις. Δυστυχώς όμως, λόγο του πληθωρισμού, το μεροκάματο δεν έφτανε, και έτσι, στην κατοχή, μαζί με έναν φίλο του στην κιθάρα, παίζουν για πρώτη φορά σε ένα ταβερνάκι στα Τρίκαλα, βγάζοντας το φαί της ημέρας! Η απελευθέρωση, βρίσκει τον Καλδάρα να εργάζεται στην Θεσσαλονίκη. Είναι πλέον έμπειρος μουσικός, και έχει ήδη γράψει τραγούδια, που μπορούν να γυριστούν σε δίσκο, όπως το "Μάγκας βγήκε για σεργιάνι", και άλλα! Το πρώτο του τραγούδι σε δίσκο, ήταν το ¨"Μάγκας βγήκε για σεργιάνι", και το τραγούδησε ο ΜΑΡΚΟΣ, στην ODEON, και ο ΣΤΡΑΤΟΣ στην COLUBIA!
Η παρουσία του όμως στην δισκογραφία, έγινε με ην μεσολάβηση του αξέχαστου ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ, ο οποίος όταν πήγε ο Καλδάρας στην Αθήνα, τον πήρε και τον σύστησε με τα καλύτερα λόγια στον διευθυντή της εταιρίας PARLOPHON ,τον Μάτσα! Τα θεμέλια μιας λαμπρής καριέρας, είχαν μπει, και σε λίγες μέρες , ηχογραφήθηκαν τα τραγούδια "Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι, και Εβίβα Ρεμπέτες"! Το πρώτο κέντρο στην Αθήνα που εργάστηκε, ήταν του "Μάριου", και παρόλο που έπαιρνε μικρό μεροκάματο, ήταν ικανοποιημένος, γιατί δούλευε δίπλα σε ιερά τέρατα του ρεμπέτικου (ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟ, ΧΙΩΤΗ, ΠΕΡΙΣΤΕΡΗ, ΚΕΡΟΜΥΤΗ, κλπ), κάτι το οποίο ήθελε πολύ!
Σιγά-σιγά, έκανε δική του ορχήστρα! Η τελευταία χρονιά που βρίσκει τον Απόστολο Καλδάρα στο πάλκο, είναι το 1965. Τη χρονιά αυτή, δέχτηκε ένα σκληρό χτύπημα της μοίρας! Έχασε την κόρη του! Αυτό ήταν και το τέλος του Καλδάρα από το Πάλκο. Η ζωή όμως είναι σκληρή. Έπρεπε να δουλέψει για να ζήσει αυτός, και η υπόλοιπη οικογένεια του! Έτσι, περιορίστηκε να γράφει μόνο για δισκογραφία! Παρόλο το δυνατό χτύπημα που δέχτηκε, η ανάγκη να σταθεί πλάι στους δικούς του και να τους υποστηρίξει, έκανε τον Καλδάρα να γράψει τραγούδια "ΔΙΑΜΑΝΤΙΑ", μεγάλες επιτυχίες! Τα τραγούδια του, ερμήνευσαν οι μεγαλύτερες φωνές της Ελλάδας! "ΑΛΛΟΤΙΝΕΣ ΜΟΥ ΕΠΟΧΕΣ, ΑΜΑ ΘΕΣ ΝΑ ΚΛΑΨΕΙΣ ΚΛΑΨΕ, ΑΝΑΘΕΜΑ ΤΗΝ ΤΥΧΗ ΜΟΥ, ΕΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΑΠ' Τ' ΑΛΓΕΡΙ, και άλλα πολλά!Βρε τι 'ναι τούτο το κακότι φλόγα, τι καμίνιΛες κι η Αθήνα άναψεκαι φούρνος έχει γίνει Καλέ κοπέλα, καλέ κοπέλαγια μπάνιο πάω κι αν θέλεις έλα Αν δεν γουστάρεις Φάληροτραβάμε για ΓλυφάδαΔικά μου όλα τα έξοδακαι γλέντι και βαρκάδα Καλέ κοπέλα, αν θέλεις τσάρκαπαρ' το μαγιό σου κι έμπα στη βάρκα Θα πάρεις τη δροσίτσα σουκι ό,τι ποθεί η ψυχή σουκι όταν χορτάσεις μια και δυοτραβάς για το τσαρδί σου Καλέ κοπέλα, καλέ κοπέλαγια μπάνιο πάω κι αν θέλεις έλα

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΣ

Αλήτη μ' είπες μια βραδιά χωρίς καμιά αιτία μα του αλήτη η καρδιά δε σου κρατάει κακία!
Είναι καημός, είναι σαράκι, είναι παράπονο, ένα μεγάλο παράπονο, ένα μεγάλο τραγούδι! Ο ρυθμός του, τα 9/8, η μελωδία, έδεσαν με το στίχο τόσο όμορφα, όσο μόνο ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΣ μπορούσε να πετύχει! Ένας από τους κορυφαίους συνθέτες του ρεμπέτικου, μια ξεχωριστή παρουσία στο χώρο αυτών των "παρεξηγημένων" τραγουδιών! Ο Χατζηχρήστος, γεννήθηκε στο Κοκάριαλι της Σμύρνης το 1901.
Στην Ελλάδα ήρθε το 1922, μετά από πολλές περιπέτειες που πέρασε (δραπέτευσε από τους Τούρκους την ώρα που τον πήγαιναν για εκτέλεση)! Δεξιοτέχνης μουσικός, έπαιζε μπουζούκι, κιθάρα, πιάνο, και ακορντεόν. Ο Απόστολος Χατζηχρήστος, πριν ασχοληθεί με το τραγούδι, έκανε το επάγγελμα του οξυγονοκολλητή! Πήρε το δρόμο του επαγγελματία μουσικού στα μέσα του 1933, αφήνοντας την άλλη δουλειά!
Από το ξεκίνημα του, φάνηκε η αξία του σαν μουσικός, πράγμα που τον έκανε απ' την αρχή της καριέρας του να παίζει στα καλύτερα λαικορεμπέτικα συγκροτήματα! Δούλεψε στα μεγαλύτερα κέντρα της εποχής (Δερέμπεη, Πικίνου, Κατελάνου, στο Δάσος του Βλάχου, στου Μάριου, και αλλού), μαζί με τα μεγαθήρια του τραγουδιού! Η μουσική του Χατζηχρήστου, είναι έντονα επηρεασμένη από τους "Μικρασιάτικους Ήχους"! Το "ηχόχρωμα" του, έχει κάτι διαφορετικό από των άλλων δημιουργών του ρεμπέτικου!
Έχει μια "γλύκα" η μουσική του, που συνδυάζει τη Σμυρναϊκή, και Πειραιώτικη μουσική σχολή, προσεγγίζοντας τες κάπως διαφορετικά από τον Τούντα, και άλλους! Χαρακτηριστικό των τραγουδιών του, είναι ο καημός, το παράπονο των ξεριζωμένων της προσφυγιάς, των αδικημένων, το παράπονο για τα βάσανα της ζωής! Εκτός από καταπληκτική μουσική, ο Χατζηχρήστος έγραφε και πολύ καλούς στίχους, ενώ συνεργάστηκε με τον Γιάννη Λελάκη, βάζοντας μουσική σε δικά του τραγούδια!
Ο ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΓΟΥΝΑΡΟΠΟΥΛΟΣ, είχε πει για τον Χατζηχρήστο! "Ο Αποστόλης ήταν πολύ τίμιος. Μπεσαλής, ωραίος συνεργάτης, και κορυφή συνθέτης! Ότι έγραφε, το 'βγαζε απ' το κεφάλι του. Ταλαιπωρημένος και παραπονιάρης. Αμ, τι ήθελες μετά τόσα βάσανα; Να χοροπηδά; Ο Αποστόλης με τον Παπαϊωάννου είχαν μαγαζί στη Δραπετσώνα. Δούλεψα μαζί τους! Ήταν εκεί και ο "Μπιρ Αλλάχ". Μέχρι το 1960 που σταμάτησα, δούλεψα πολλές φορές ακόμα με τον Αποστόλη.
Στου Βλάχου αυτός, εγώ, ο Μπιρ Αλλάχ, ο Στράτος, η Νανά.... Στο "Φοίνικας", στον Πειραιά, που 'ταν πίσω από το θέατρο "Ολυμπία", αυτός, εγώ, ο Μπιρ Αλλάχ, κι ο Μήτσος ο Κινέζος που τον λέγαμε, ο Χρυσίνης, ο Μαρινάκης.... Ο κινέζος είχε μια γλύκα ο μπαγάσας, ήταν ζόρικος κιθαρίστας. Με δυο κουβέντες, ο Αποστόλης ήταν σ' όλα του κύριος! Το ξέρω, γιατί τον έζησα από κοντά"!
Ο Απόστολος Χατζηχρήστος πέθανε στις 5 Ιουνίου του 1959, σε ηλικία 58 χρόνων! Στα 26 χρόνια παρουσίας του στο ρεμπέτικο και λαϊκό τραγούδι, άφησε σε εμάς σαν κληρονομιά τραγούδια "διαμάντια"! Κλείνοντας το αφιέρωμα στον Χατζηχρήστο, βάζω μερικές γραμμές από ένα πανέμορφο τραγούδι του!
"Σιγά - σιγά φίλε μου τ' αμάξι. Έφτασε η πεντάμορφη τις καρδιές να κάψει"....

ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΜΟΣΧΟΣ

Τον μεγάλο και αξέχαστο ΣΟΛΙΣΤΑ Αριστείδη Μόσχο, οι περισσότεροι (αν όχι όλοι) τον έχουμε ακουστά! Ο γλυκός ήχος από το σαντούρι του, ακούγεται σε πολλές δισκογραφικές δουλειές, τόσο παραδοσιακής μουσικής, όσο και λαϊκής, και ποιοτικής! Σήμερα σας προτείνουμε μια δουλειά, ένα μουσικό ταξίδι στην Ελλάδα, με το σαντούρι του Αριστείδη Μόσχου.
«ΤΑΞΙΔΙΑ ΜΕ ΤΟ ΣΑΝΤΟΥΡΙ-ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΜΟΣΧΟΣ»! Αυτός είναι ο τίτλος του CD που κυκλοφορεί από την δισκογραφική εταιρία LYRA, και περιέχει δεκαεπτά ορχηστικά, από διάφορες περιοχές της χώρας.
Το μεράκι, και η λατρεία του αξέχαστου Αριστείδη Μόσχου για το σαντούρι, αλλά και για την παραδοσιακή μουσική, δίνουν ένα ξεχωριστό «χρώμα» στα ακούσματα.Από τους σκοπούς της Σύμης, της Εύβοιας, της Μυτιλήνης, της Κεφαλονιάς, της Μαγνησίας, και άλλων περιοχών, ο ακροατής του CD συμμετέχει, ταξιδεύει σε μια περιήγηση από άκρη σε άκρη της Ελλάδας.
Ας θυμηθούμε κάποια στοιχεία για τον αξέχαστο ΣΟΛΙΣΤΑ, και λέω να θυμηθούμε, μιας και έκανα και στο παρελθόν μέσα από τη στήλη αφιέρωμα τόσο στον Αριστείδη Μόσχο, όσο και σε άλλους μεγάλους του Δημοτικού τραγουδιού.
Ο Αριστείδης Μόσχος γεννήθηκε στο Αγρίνιο! Ο πατέρας του έπαιζε κλαρίνο, ενώ ο παππούς του έπαιζε κλαρίνο, βιολί, και άλλα όργανα. Όταν γεννήθηκε ο Αριστείδης Μόσχος, δεν άκουγε τίποτα άλλο από μουσική. Το μισό τους σπίτι στο Αγρίνιο ήταν τόπος μελέτης των μουσικών, και πρόβας.
Την εποχή των παιδικών χρόνων του Αριστείδη, υπήρχαν τα «καφέ σανταν», και τα «καφέ αμάν», χώροι στους οποίους παιζόταν ευρωπαϊκές μουσικές, καθώς και Σμυρναίικες και Αρμένικες! Όλα αυτά τα ακούσματα, στον μικρό Αριστείδη προκαλούσαν διάφορα συναισθήματα, κάνοντας τον να νοιώθει παράξενα!
Γεγονός όμως είναι ότι τίποτα απ’ όλα αυτά δεν τον άγγιξε, καμία μουσική, κανένα όργανο, μέχρι που ο πατέρας του έφερε από την Ρουμανία ένα συγκρότημα, και ο Αριστείδης άκουσε τον Ρουμάνο να παίζει σαντούρι! Όπως αφηγήθηκε ο ίδιος, δεν μπορούσε να περιγράψει τι ένιωσε ακούγοντας τους ήχους του σαντουριού!Ήθελε να κλάψει, ήθελε να φωνάξει, ήταν πολύ μικρός, και δεν ήξερε τι ήταν αυτό που ένιωθε.
Με κλάματα και με παρακάλια κατάφερε τον πατέρα του να του πάρει ένα σαντούρι, και με μεγάλη δυσκολία κράτησαν παραπάνω τον Ρουμάνο Νέστορα Μπατση για να του δείξει σαντούρι! Αυτός ήταν και ο πρώτος του δάσκαλος. Μετά από έξι μήνες, άρχισε να παίζει σαντούρι, και μπήκε στο συγκρότημα στο Καφέ Αμάν του πατέρα του, ενώ παράλληλα πήγαινε και στα πανηγύρια, στους γάμους, σε γιορτές, μαθαίνοντας τα ήθη και τα έθιμα, και μελετώντας τη λαογραφία!
Διαδοχικά ο πατέρας του έφερνε τους καλλιτέχνες των Αθηνών στο Καφέ Αμάν, και πριν ακόμη ο Αριστείδης πάει στην Αθήνα, τους είχε γνωρίσει όλους στο Αγρίνιο! Μετά την απελευθέρωση, το 1945, βρίσκουμε τον Αριστείδη και την οικογένεια του εγκατεστημένους στην Αθήνα, και όχι μόνον αυτό, αλλά ο μικρός Αριστείδης ήταν μέσα σε κύκλο γνωστών μουσικών, και άρχισε να συνεργάζεται μαζί τους!
ΡΟΖΑ ΕΣΚΕΝΑΖΥ, ΡΙΤΑ ΑΜΠΑΤΖΗ, ΜΑΡΙΚΑ ΠΟΛΙΤΙΣΣΑ, ΚΩΣΤΑΣ ΡΟΥΚΟΥΝΑΣ, ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ, ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΥΠΗΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΝΟΥΡΟΣ, ΑΝΤΩΝΗΣ ΔΙΑΜΑΝΤΙΔΗΣ (ΝΤΑΛΓΚΑΣ), ΝΙΚΟΣ ΓΟΥΝΑΡΗΣ, ΓΙΩΤΑ ΛΥΔΙΑ, ΜΗΤΣΟΣ ΑΡΑΠΑΚΗΣ, είναι μερικά από τα μεγάλα ονόματα με τα οποία συνεργάστηκε στο ξεκίνημα του ο Μόσχος!
Αντιπροσώπευσε την χώρα μας σε πάρα πολλά μουσικοχορευτικα φεστιβάλ, έχει πάει τουλάχιστον σε τριανταδυο χώρες του κόσμου! Μέχρι και τα τελευταία του, συνεργαζόταν με τους μεγαλύτερους συνθέτες και ερμηνευτές της χώρας μας!Ο Αριστείδης Μόσχος υπήρξε ο ιδρυτής της ΠΡΩΤΗΣ σχολής παραδοσιακής μουσικής στην Ελλάδα!
Στην διάθεση σας λοιπόν είναι και η δισκογραφική δουλειά «ΤΑΞΙΔΙΑ ΜΕ ΣΑΝΤΟΥΡΙ», που κυκλοφορεί από την LYRA! Ο αξέχαστος Αριστείδης Μόσχος, μας προσκαλεί σε ένα μουσικό ταξίδι στην Ελλάδα! Ας τον ακολουθήσουμε, και καλή ακρόαση!

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΥΣ ΜΙΛΑΝΟΥΣ

Την Παρασκευή 4/5/2007 "έφυγε" και ο Κάρολος Μιλάνος. Πριν από ένα χρόνο, στις 20/4/2006, έφυγε και ο αδερφός του Νίκος. Παιδιά του Στέφανου Μιλάνου, ο οποίος το 1919 άνοιξε στον Βόλο, στην οδό Ερμού 195 (Πλατεία Αγίου Νικολάου), την ταβέρνα "Σκάλα του Μιλάνου". Η ταβέρνα μεταφέρθηκε στην οδό Ιωλκού το 1978, μετά τον θάνατο του Στέφανου Μιλάνου.Τους «Μιλάνους», και την «σκάλα» τους, τους γνωρίσαμε σε παλιότερα άρθρα – αφιερώματα.Σήμερα, έτσι σαν ένα «μνημόσυνο», θέτω στην διάθεση σας ένα άρθρο του αξέχαστου Πάνου Γεραμάνη!«ΤΡΙΑ CD ΜΕ ΓΝΗΣΙΑ ΛΑΪΚΑ ΑΠΟ ΤΗ «ΣΚΑΛΑ ΤΟΥ ΜΙΛΑΝΟΥ» ΣΤΟΝ ΒΟΛΟΚι αν επέρασαν 40 χρόνια...«Εισβολή» στο παραδοσιακό στέκι της «Σκάλας του Μιλάνου», στον Βόλο, έκανε η νέα τεχνολογία που φιλοδοξεί να γνωρίσει στο ευρύ ελληνικό κοινό μια ποιοτική και αυθεντική μουσική εργασία, που παρουσιάζει εδώ και 81(!) χρόνια η οικογένεια Μιλάνου. ΠΑΝΟΣ ΓΕΡΑΜΑΝΗΣΟ Κάρολος (μπουζούκι) και ο Νίκος Μιλάνος (κιθάρα) στην ταβέρνα τους «Σκάλα», στο κέντρο του Βόλου, όπου παίζουν και τραγουδούν κάθε βράδυΈνα πρόγραμμα με λαϊκή μουσική και τραγούδια, που παρουσιάζουν επί 40 χρόνια στην παραδοσιακή ταβέρνα της οδού Ιωλκού οι αδελφοί Κάρολος και Νίκος Μιλάνος και ο γιος τού πρώτου Στέφανος μαζί με δυο-τρεις συνεργάτες τους, πρόκειται να κυκλοφορήσει σε τρία CD. Με τη διαφορά ότι το ένα από τα CD θα προωθηθεί στο εμπόριο, ενώ τα άλλα δύο θα δοθούν επιλεκτικά από τους αδελφούς Μιλάνου σε εκλεκτούς φίλους τους, που συμμετέχουν μαζί τους σ' αυτή την ηρωική προσπάθεια για τη διατήρηση και διάδοση του γνήσιου λαϊκού τραγουδιού.Η ιστορία της ταβέρνας «Σκάλα του Μιλάνου» στον Βόλο έχει πολύ βαθιές ρίζες και έρχεται από μακριά.Το λαϊκό ταβερνάκι «Σκάλα του Μιλάνου», που πρωτολειτούργησε τον Μάιο του 1919 στην οδό Ερμού 195 (Πλατεία Αγίου Νικολάου), στον Βόλο, από τον Στέφανο Μιλάνο, έμπειρο μύστη του μπουζουκιού, γνώρισε μεγάλες δόξες, αφού αυτό το μαγαζάκι επισκέφθηκαν για ν' ακούσουν και να παίξουν τα τραγούδια τους, ο Τσιτσάνης, ο Παπαϊωάννου, ο Βαμβακάρης, ο Στράτος Παγιουμτζής, ο Μπιθικώτσης και άλλοι γνωστοί καλλιτέχνες του ρεμπέτικου και του λαϊκού τραγουδιού.

Ο Βασίλης Τσιτσάνης, μάλιστα, είχε δηλώσει σε εφημερίδα του Βόλου το 1957: «Έρχομαι εδώ, στη "Σκάλα του Μιλάνου" για ν' ακούσω πόσο όμορφα παίζονται τα λαϊκά τραγούδια». Και το δικαιολογούσε αυτό, γιατί πίστευε ότι τα παιδιά του Στέφανου Μιλάνου, ο Κάρολος, ο Νίκος (και κάποιες φορές ο μικρότερος Στάθης), έπαιζαν με τον δικό τους τρόπο και τραγουδούσαν συνθέσεις των πιο γνωστών και μεγάλων δημιουργών του ρεμπέτικου και του λαϊκού μας τραγουδιού.Μετά τον θάνατο του γενάρχη Στέφανου Μιλάνου, το στέκι μεταφέρθηκε στις 29 Νοεμβρίου 1978 και λειτουργεί μέχρι σήμερα σ' έναν ισόγειο μικρό χώρο της οδού Ιωλκού, στο κέντρο του Βόλου.Εκεί κάθε βράδυ ο Κάρολος με το μπουζούκι, ο Νίκος με την κιθάρα, ο νεαρός Στέφανος με μπουζούκι, κάποιοι φίλοι τους και συνεργάτες, άλλος με ακορντεόν, άλλος με μπαγλαμαδάκι και άλλος με.... κουτάλια, συγκροτούν μια ωραία ορχήστρα συνόλου που παίζουν και ερμηνεύουν με τρόπο αξιοθαύμαστο τα ωραιότερα ελληνικά λαϊκά τραγούδια, κυρίως της περιόδου 1945-1970. Τα όργανα δεν έχουν καμία σχέση με ηλεκτρισμό. Βγάζουν φυσικό ήχο, καθώς οι οργανοπαίκτες παίζουν και τραγουδούν ανάμεσα στους θαμώνες της ταβέρνας. Το πρόγραμμα στη μικρή ταβέρνα του Μιλάνου κρατάει από τις 9 το βράδυ έως τη 1 μετά τα μεσάνυχτα. Οι ίδιοι οι καλλιτέχνες σερβίρουν τα πιάτα και το κρασί πριν αρχίσουν να παίζουν και στη συνέχεια τα τέλια παίρνουν... φωτιά και όλοι γίνονται ένα. Μια μεγάλη χορωδία, με μαέστρους τους αδελφούς Μιλάνου, οι οποίοι παίζουν και τραγουδούν Τσιτσάνη, Παπαϊωάννου, Μητσάκη, Καλδάρα, Βαμβακάρη, Χατζηχρήστο, Ζαμπέτα, Δασκαλάκη, Καζαντζίδη, Γαβαλά και άλλους γνωστούς δημιουργούς.Ο Κάρολος Μιλάνος, μοναδικός δεξιοτέχνης στο τρίχορδο μπουζούκι, παίζει ταξίμια και σόλο και ενθουσιάζει τους θαμώνες. Αυτό το γνήσιο γλέντι, με ζεστούς αχνιστούς μεζέδες, με γνήσια ρετσίνα, με μοναδικές πενιές και αυθεντικά λαϊκά τραγούδια, που κρατά 81 χρόνια στο κέντρο του Βόλου, καταγράφεται τώρα και εντός των ημερών θα κυκλοφορήσει σε τρία CD. Το πρώτο περιλαμβάνει ανέκδοτα τραγούδια (και είναι θαυμάσια) και ορχηστρικά κομμάτια που παίζει ο Κάρολος Μιλάνος. Τα άλλα δύο CD περιέχουν τραγούδια και μουσικές άλλων παλιών λαϊκών δημιουργών, που ερμηνεύουν και παίζουν με τον δικό τους ξεχωριστό μοναδικό τρόπο τα αδέλφια Κάρολος και Νίκος Μιλάνος και ο γιος τού πρώτου Στέφανος (που συνεχίζει τη μεγάλη παράδοση της οικογένειας). Αυτά τα δύο CD, που προέρχονται από ζωντανές ηχογραφήσεις από την ταβέρνα «Σκάλα», οι Μιλάνοι θα διαθέσουν στους φίλους τους, που ακούνε και συμμετέχουν στην εκλεκτή αυτή διασκέδαση τα τελευταία 40 χρόνια.ΤΑ ΝΕΑ , 05/01/2000 , Σελ.: P16 Κωδικός άρθρου: A16634P161»

ΑΜΑΝΕΣ Η ΜΑΝΕΣ

Πριν συνεχίσω και με άλλες βιογραφίες, των μεγάλων του ρεμπέτικου, πάμε να γνωρίσουμε ένα είδος ρεμπέτικου τραγουδιού, τον "ΑΜΑΝΕ", το πλέον παρεξηγημένο είδος ρεμπέτικων, αλλά και Σμυρναίικων τραγουδιών! Διαβάζοντας διάφορα βιβλία, μελέτες, αναλύσεις κλπ, αναζητώντας "γνώση', συνάντησα σε παλιά κείμενα και χειρόγραφα σημαντικά, την Ιστορία του "ΑΜΑΝΕ η ΜΑΝΕ", η οποία αν και μικρή, είναι άκρως ενδιαφέρουσα, και ανατρέπει πολλά που έχουν ειπωθεί κατά καιρούς από ειδικούς, τόσο για την προέλευση του ΑΜΑΝΕ, όσο και κάποια "Ταμπού" που είχαν (σκόπιμα) δημιουργηθεί γύρω από αυτό το Ιδιαίτερο είδος τραγουδιού! Χαρακτηρίζω τον Αμανέ σαν "Ιδιαίτερο" είδος τραγουδιού, διότι απαιτούσε, και απαιτεί εξαιρετικές φωνητικές δυνατότητες! Όλοι όσοι πολέμησαν ,και δυστυχώς εξακολουθούν να πολεμούν το ρεμπέτικο τραγούδι, χαρακτηρίζουν τον Αμανέ σαν Τούρκικο καθαρά τραγούδι, κάτι το οποίο δεν ισχύει. ΚΑΜΙΑ ΣΧΕΣΗ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΜΟΝΟΤΟΝΟΥ ΤΟΥΡΚΙΚΟΥ ΑΜΑΝΕ"! Οι Ελληνικοί Αμανέδες διαθέτουν πολύ μεγαλύτερο βαθμό¨ "δυσκολίας" στην ερμηνεία τους, κάτι που αποτελούσε παλαιότερα μέτρο σύγκρισης για τους τραγουδιστές. Παλαιότερα λέγανε κάνοντας το διαχωρισμό μεταξύ Ελληνικού και Τούρκικου Αμανέ. "Καλός ο Τάδε τραγουδιστής, αλλά μόνο στους αλά Τούρκα μανέδες, ενώ στους Ελληνικούς δεν τα πολυκαταφέρνει! Επίσης, ο ισχυρισμός ότι οι Αμανέδες ήρθαν στην Ελλάδα από την Μικρά Ασία, δεν ισχύει! Αμανέδες τραγουδήθηκαν πολύ πιο παλιά σε ΟΛΗ την Ελλάδα, και μάλιστα συναντάμε αμανέδες πολλούς στο Δημοτικό μας τραγούδι! Ένας Κρητικός Αμανές που χρονολογείται γύρω στα 1800, και που υπάρχει σε χειρόγραφο Μονής, λέει! "Αι, αι αμάν αμάν. Στο κάστρο εβαρέθηκα και στα Χανιά θα γιάνω αι, αι αμάν, και στο παντέρμο Ρέθεμνο θα πέσω να ποθάνω"! Η ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ των Αμανέδων, είναι κυρίως "μικροί καθημερινοί καημοί", οι οποίοι τραγουδιούνται με "την ψυχή", και όχι με το στόμα. Το Βασικό επιφώνημα "ΑΜΑΝ", προέρχεται είτε από το "ΑΧ ΜΑΝΑ", είτε από το "ΑΜΗΝ"! Είναι δυο διαφορετικές απόψεις, αλλά είτε η μια , είτε η άλλη, είτε και πολλές άλλες, αποδεικνύουν ότι η ταυτότητα του "ΑΜΑΝ-ΑΜΗΝ", είναι πέρα για πέρα Ελληνική! Οι Αμανέδες, φίλοι μου, είναι ένα είδος τραγουδιού με εξαιρετική ομορφιά, και καλό θα ήταν οι "μουσικολόγοι" να ασχοληθούν με την μελέτη αυτών των τραγουδιών. Ο μεγάλος ΣΥΝΘΕΤΗΣ -ΣΤΙΧΟΥΡΓΟΣ- ΕΡΜΗΝΕΥΤΗΣ του Δημοτικού μας Τραγουδιού ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΣΙΔΕΡΗΣ, έχει ερμηνεύσει με μοναδικό τρόπο "Δημοτικούς Αμανέδες" (που έχω την τύχη να έχω στην δισκοθήκη μου)! "Πάντα αποφεύγω τη φωτιά μα η φλόγα της με καίει σε ποιον να παραπονεθώ που η τύχη μου τα φταίει;" Οι ρεμπέτες ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΗΡΟΜΥΤΗΣ, ΣΤΡΑΤΟΣ ΠΑΓΙΟΥΜΤΖΗΣ, ΑΝΤΩΝΗΣ ΔΙΑΜΑΝΤΙΔΗΣ (Νταλγκάς), ΚΩΣΤΑΣ ΡΟΥΚΟΥΝΑΣ (Σαμιωτάκι), ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΑΤΗΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΝΟΥΡΟΣ, και πολλοί άλλοι, είχαν συμπεριλάβει στο ρεπερτόριο τους πολλούς Αμανέδες, ερμηνεύοντας τους με τρόπο μοναδικό. Ιδιαίτερης ομορφιάς είναι ο "ΜΑΝΕΣ ΚΑΛΗΝΥΧΤΙΑΣ", του Αντώνη Διαμαντίδη.(Νταλγκά) "Αμάν, ήρθε η ώρα κι η στιγμή το στόμα μου να ανοίξω και στην καλή παρέα μου - Αμάν καληνυχτιά ν' αφήσω - αμάν" καθώς επίσης και ένα σπάνιο ντοκουμέντο που το έχω στη δισκοθήκη μου, ο "ΜΑΝΕΣ του ΒΑΜΒΑΚΑΡΗ" "Είναι πικρός ο θάνατος μα είναι και ησυχία γιατί γλυτώνει το κορμί απ' την ταλαιπωρία εις την απελπισία μου με το Θεό μαλώνω κείνος αστράφτει και βροντά μα 'γω δε μετανιώνω" Αυτά τα λίγα, αλλά πιστεύω κατατοπιστικά για τους ΑΜΑΝΕΔΕΣ η ΜΑΝΕΔΕΣ

ΑΝΕΣΤΟΣ ΔΕΛΙΑΣ η ΑΡΤΕΜΗΣ

Η πιο τραγική ίσως μορφή του Ρεμπέτικου Τραγουδιού, τον Ανέστη Δέλιο, η Δελιά, η Αρτέμη. Και τον αναφέρω σαν «τραγική» μορφή, γιατί ήταν ο άνθρωπος ο οποίος έγραψε και τραγούδησε τον …. Θάνατο του από τα ναρκωτικά!Όμως, πριν φτάσουμε εκεί, ας γνωρίσουμε τον Ανέστο:
Ο Ανέστης Δέλιος η Δελιάς, η Αρτέμης, Γεννήθηκε το 1912, και πέθανε το 1944.Η καταγωγή του, ήταν από την Μικρά Ασία, και σε ηλικία μόλις τριών χρόνων, τον βρίσκουμε με την οικογένεια του πρόσφυγα στον Πειραιά. Ο πατέρας του ήταν τσαγκάρης στην Σμύρνη, αλλά ασχολείτο και με την μουσική. Έτσι ήταν επόμενο ο Ανέστος να μπει στο χώρο, και όχι απλά μπήκε, αλλά ήταν και ένας από τους δημιουργούς του ρεμπέτικου, ο οποίος έτσι και δεν έφευγε τόσο νωρίς, θα είχε δώσει πολύ περισσότερα τραγούδια.
Άρχισε λοιπόν από μικρός να ασχολείται με την κιθάρα, και λίγο αργότερα, γύρω στα 1930, με την προτροπή του Μάρκου Βαμβακάρη, πιάνει στα χέρια του το μπουζούκι, ένα όργανο «ύποπτης προέλευσης» (για την εποχή), με ιδιαίτερη εξάπλωση στους ημι-παράνομους χώρους του Πειραιά και της Δραπετσώνας. Εκτός βέβαια από τον Μάρκο, ο Ανέστος γνωρίζει τους Γιώργο Μπάτη, η Αμπάτη, η Τσωρό, τον Στράτο Παγιουμτζή η Τεμπέλη, τον Δημήτρη Γκόγκο η Μπαγιαντέρα, τον Στέλιο Κερομύτη, τον Μήτσο Καρυδάκια, και άλλους, οι οποίοι αποτελούσαν και το μουσικό σινάφι της περιοχής, η οποία ήταν γεμάτη από τεκέδες, ταβέρνες, και διάφορα καταγώγια.
Η δεκαετία του 1930, είναι και η πιο επικίνδυνη, γιατί ένα «άγνωστο» ναρκωτικό κάνει την εμφάνιση του, και μαζί με το χασίς θερίζει τους ανθρώπους των τεκέδων και του ρεμπέτικου. Ο λόγος, για την «εισαγόμενη εκ Γερμανίας» ηρωίνη! Το θύμα της ηρωίνης ήταν ο Ανέστος. Οι Άλλοι μπορούμε να πούμε ότι άντεξαν.

Γύρω στα 1934, δημιουργείται η πρώτη επίσημη ρεμπέτικη κομπανία εν Ελλάδι, η «ΤΕΤΡΑΣ Η ΞΑΚΟΥΣΤΗ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ», αποτελούμενη από τους Μάρκο Βαμβακάρη, Στράτο Παγιουμτζή, Ανέστο Δελιά, και Γιώργο Μπάτη. Ο Μπάτης, ο Μάρκος, και ο Δελιάς, θα περάσουν στη δισκογραφία σαν συνθέτες, στιχουργοί, οργανοπαίχτες και τραγουδιστές, εκτός από τον Παγιουμτζή, ο οποίος παρέμεινε σαν τραγουδιστής, άσχετα αν στο όνομα του αργότερα υπήρξαν πολλά σημαντικά τραγούδια.
Ο Δελιάς λοιπόν, και η «ΤΕΤΡΑΣ Η ΞΑΚΟΥΣΤΗ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ», ξεκινά τις εμφανίσεις της το καλοκαίρι του 1934 στη Μάντρα του Σαραντόπουλου, στην Ανάσταση του Πειραιά, και εκεί ο Ανέστος παρουσιάζει τα πρώτα του τραγούδια. Τα λίγα του τραγούδια θα μπουν στη δισκογραφία τα επόμενα χρόνια 1935- 1936, γιατί και αυτός όπως και οι Γιοβάν Τσαούς, Μπάτης, Παπάζογλου (Αγγούρης) είναι εκτός «μηχανισμών λογοκρισίας» της Δικτατορίας Μεταξά.
Την ίδια εποχή που ο Γιοβάν Τσαούς έβαζε το πρόβλημα της ηρωίνης με το τραγούδι του «Ο ΠΡΕΖΑΚΙΑΣ», ο Δελιάς με το δικό του «Ο ΠΟΝΟΣ ΤΟΥ ΠΡΕΖΑΚΙΑ», γράφει τη δική του «αυτοβιογραφία». Η δισκογραφική παρουσία του Δελιά, είναι κάποια λίγα τραγούδια, τα οποία είναι πλέον (σε βινύλιο) συλλεκτικά. Τα τελευταία τραγικά χρόνια της ζωής του, αλλά και γενικότερα τι άνθρωπος ήταν ο Ανέστος Δελιάς, τα περιγράφει ο μεγάλος Ρεμπέτης Στέλιος Κηρομύτης:
«Άκου να δεις. Ο Ανέστος ήταν παιδί, ένα παιδί «κορίτσι¨, δηλαδή σεμνό παλικαράκι, σοβαρός, γλυκομίλητος, μήτε αισχρόλογα, και… αυτά.Και ομορφόπαιδο.Ναι, ήταν σαν κορίτσι απάνω στο πάλκο.Έπαιζε μπουζούκι και μπαγλαμά και τον αγαπάγαμε όλοι.Ήταν και ο πιο μικρός αυτός.Προτού γίνει πρεζάκιας, είχε βγάλει ένα τραγούδι «Τον πόνο του πρεζάκια»το 1934.Μεγάλη επιτυχία.
Έτυχε λοιπόν να γνωρίσει μια γυναίκα η οποία δεν ήξερε αυτός αν είναι πρεζού.Διότι αυτή έπινε και ηρωίνη, έπινε και κοκαΐνη.Διότι η κοκαΐνη έχει το ιδίωμα να σ’ έχει ξύπνιο και η ηρωίνη να σε κοιμίζει.Έπινε λοιπόν κι απ’ τα δυο αυτή για να μη φαίνεται, και να μη κοιμάται και την καταλαβαίνεις.Και τα φτιάχνει μαζί του.Ωραία κοπέλα αυτή, να πούμε, ήθελε να τον κάνει οπαδό της.Και πώς να τόνε κάνει;Δεν είχε την τόλμη να του πει πιες.Και με τι τρόπο το έκανε πρεζάκια;Στον ύπνο.
Στον ύπνο που κοιμότανε, του έκανε ένα γιάφ- γιούφ, έτσι να πούμε, μ’ ένα χαρτάκι, τόκανε σα σωληνάκι, και του τη φύσαγε στον ύπνο στη μύτη την ώρα που έκανε α…..α και έπαιρνε ανάσα.Και έτσι, αφού τον έκανε πρεζάκια να πούμε, και έγινε θύμα της ηρωίνης, τότες εκδηλώθηκε και αυτή, ότι πίνει και γίνανε αντάμα.Τότε, τα χρόνια εκείνα πουλάγανε να πούμε ηρωίνη.Από την πόλη φτιάχνανε, φέρνανε, από την Γερμανία φέρνανε.Αυτό το φέρανε το 22 εδώ πέρα.Πεθάνανε πολλά παιδιά.Τότε οι ποινές για τα ναρκωτικά ήταν μικρές.Άμα σε πιάνανε με κανένα τσιγάρο, 15 μέρες με ένα μήνα έτρωγες να πούμε.Αλλά μετά με το Μεταξά έγιναν βαριές.Δίνανε και χρόνο, δίνανε και εξορία.Τον Ανέστο, τον μαζέψαμε εμείς δυο τρεις φορές, τον έκανα, του πήρα ρούχα, τούκανα μπουζούκι, τον ετράβηξα μαζί μου κανένα χρόνο, κι απάνω πούχε στρώσει,, έρχεται αυτή, έμαθε ότι έπαιζε μαζί μου- εκεί- που γύρισα από την Αλβανία φαντάρος και τούφερνε κρυφά απ’ την αυλή.Τούφερνε πρέζα.

Κι από τότε, δεν τον εζύγωνε κανείς, ήταν ρακένδυτος.Πούλαγε τα ρούχα του.Μόλις τούκανα κουστούμι καινούριο παλτό, μπουζούκι, τα πούλησε να αγοράσει ναρκωτικά.Μια μέρα τον βρήκανε σε ένα καροτσάκι στο Βαρβάκειο.Κοκάλωσε.Είχε μελανιάσει, όλος πρήστηκε.Και να καταλάβεις, εγώ τρεις φορές τον είχα κλείσει στο δωμάτιο, τον εφύλαγα.Ο Γενίτσαρης τον είχε κλεισμένο.Ο συγχωρεμένος ο Στράτος τον είχε μπάσει στο σπίτι του και τον εφυλάγανε .Αλλά δεν μπορέσαμε να τόνε σώσουμε και πήγε έτσι».
Αυτή είναι η μαρτυρία του αξέχαστου Στέλιου Κηρομύτη. Ο Ανέστος Δελιάς, έσβησε σε ηλικία 32 χρόνων. Και ας δούμε το τραγούδι «αυτοβιογραφία» του Δελιά!
«Ο ΠΟΝΟΣ ΤΟΥ ΠΡΕΖΑΚΙΑ».
Απ’ το καιρό που άρχισα την πρέζα να φουμάρωΟ κόσμος μ’ απαρνήθηκε δε ξέρω τι να κάνω.
Όπου σταθώ και όπου βρεθώ ο κόσμος με πειράζειΚαι η ψυχή μου δεν κρατά πρεζά να με φωνάζει.
Απ’ τη μυτιά που τράβαγα άρχισα και βελόνι, Και το κορμί μου άρχισε σιγά – σιγά να λειώνει.
Τίποτα δε μ’ απόμεινε στο κόσμο για να κάνω,Αφού η πρέζα μ’ έκανε στους δρόμους να ποθάνω.

ΡΕΜΠΕΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ-ΤΑ ΠΑΡΕΞΗΓΗΜΕΝΑ

Αν πριν 55-60 χρόνια (ίσως και λιγότερα), έλεγες σε κάποιον ότι σου αρέσουν, η απλά ακούς ρεμπέτικα τραγούδια, εκείνος θα σε κοίταζε με....περιφρόνηση. Αυτό συνέβαινε γιατί ο Όρος "ρεμπέτικο", ήταν τότε συνώνυμος του "Υποκόσμου, του Τεκέ, του χασισιού, των φόνων ,κλπ".
Λέω "ΤΟΤΕ", αλλά και σήμερα ακόμα, υπάρχουν πολλοί που δεν θέλουν να ακούσουν για ρεμπέτικα τραγούδια. Από τότε λοιπόν, μέχρι και σήμερα, τα ρεμπέτικα τραγούδια είναι μονίμως "παρεξηγημένα", και θα δούμε γιατί παρακάτω. Κατ' αρχήν, ο Όρος "παρεξηγημένα", πηγάζει, η αν θέλετε αφορά τους δημιουργούς τους. Οι αιτίες της "παρεξήγησης"; Πολλές.
Μερικές από αυτές, έχουν να κάνουν με αρθρογράφους-μουσικοκριτικούς της εποχής εκείνης (1930-1950). Κανένας δεν αμφισβητεί, ότι υπήρχαν τραγούδια του Υποκόσμου μέσα στα ρεμπέτικα. Υπήρξαν όμως και τραγούδια "διαμάντια", τα οποία τα τραγουδάμε ακόμα και σήμερα. Άλλωστε, πολλοί ιστορικοί και μελετητές του ρεμπέτικου, ίσως για να λυθεί η "παρεξήγηση" που στιγμάτισε τα ρεμπέτικα τραγούδια, τα χώρισαν σε ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ, βάσει της θεματολογίας τους.

Έχουμε λοιπόν τραγούδια του "ΤΕΚΕ", της "ΤΑΒΕΡΝΑΣ", "ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ", "ΤΟΥ ΧΑΡΟΥ", "ΤΗΣ ΦΥΛΑΚΗΣ", "ΤΗΣ ΜΑΓΚΙΑΣ", κ.α. Σύμφωνα με τις ποιο πάνω κατηγορίες, διακρίνουμε κάποιες ομοιότητες ανάμεσα στα ρεμπέτικα, και τα δημοτικά τραγούδια, και θα 'λεγα ότι είναι κάτι φυσιολογικό αυτό, μιας και το ρεμπέτικο τραγούδι δέχτηκε "επήρειες" από το δημοτικό τραγούδι.
Τα ρεμπέτικα, όπως και τα δημοτικά, βασιστήκαν κατά 90% σε πραγματικά-καθημερινά γεγονότα. Η μουσική του ρεμπέτικου, είναι ίσως η δυσκολότερη, μιας και βασίζεται σε μουσικούς "δρόμους" τόσο του Βυζαντίου, όσο και της ανατολής. Πολλοί μουσικολόγοι επιχείρησαν να "εξηγήσουν" αυτούς τους δρόμους, επιχείρησαν να τους αναλύσουν, αλλά απέτυχαν παταγωδώς.
Οι περισσότεροι δημιουργοί του ρεμπέτικου, δεν είχαν "μουσική παιδεία", δεν είχαν πάει σε κάποιο ωδείο η άλλη μουσική σχολή. Παρόλα αυτά, αυτοί οι "αμόρφωτοι" άνθρωποι, ήταν εκείνοι που έγραψαν ένα μεγάλο κεφάλαιο στην "ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ"!
Το πλεονέκτημα τους αυτό, της "αμορφωσιάς", αλλά και της ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ, ίσως είναι ο λόγος που έκανε τους ...."μορφωμένους" να μην τους δέχονται στο χώρο!Αυτό βέβαια δεν είχε καμία σημασία, γιατί ο λαός όχι μόνο δέχτηκε, αλλά αγάπησε τα ρεμπέτικα "παρεξηγημένα" τραγούδια.
Ο στίχος τους, απλός, αληθινός, ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΣ, εξέφραζε αλλά και εξακολουθεί μέχρι και σήμερα να εκφράζει τις καθημερινές μας στιγμές. Η μουσική; Είτε σε δρόμο "ραστ", είτε σε "νιαβέντ", είτε σε "κιουρδί", κλπ, μάγευε, και μαγεύει. Τα ρεμπέτικα τραγούδια, και οι δημιουργοί τους αδικήθηκαν πολύ, και μάλιστα ΣΚΟΠΙΜΑ!
Μέσα στα τραγούδια του σήμερα, τις "επιτυχίες", τα ρεμπέτικα τραγούδια είναι εκείνα που μπορούν να βοηθήσουν τον κόσμο να καταλάβει ότι οι "ευκαιριακοί" σύγχρονοι δημιουργοί, τον κοροϊδεύουν. Τον μειώνουν!
Ας δούμε πότε έχουμε την πρώτη ηχογράφηση ρεμπέτικων τραγουδιών! Τα πρώτα ρεμπέτικα τραγούδια, "φωνογραφήθηκαν" το 1910 στην Αμερική! Εκεί έγινε το ξεκίνημα, και τα τραγούδια που "πρωτοφωνογραφήθηκαν" ήταν τραγούδια "αγνώστων" Ελλήνων δημιουργών, τα οποία τα έφεραν μαζί τους οι μετανάστες στην "νέα Πατρίδα".

Βάσει της μελέτης της Μαρίας Κωνσταντινίδου με τίτλο "ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟΥ", η μετανάστευση ξεκίνησε το 1890, και έφτασε στο απόγειο της στις αρχές του εικοστού αιώνα. Οι μετανάστες λοιπόν προερχόταν απ' όλα τα κοινωνικά στρώματα, αλλά ήταν κυρίως Αγρότες, και άνθρωποι που στην Ελλάδα ασχολούνταν με διάφορες μη μόνιμες δουλειές. Πήραν όπως προανέφερα τα τραγούδια από τις πατρίδες τους στην "νέα" πατρίδα. Η μουσική Κληρονομιά ήταν για τους μετανάστες ένας τρόπος διεξόδου, ήταν επικοινωνία, ήταν τρόπος ύπαρξης.
Πρέπει σ' αυτό το σημείο να διευκρινίσω, ότι τα τραγούδια που ηχογραφήθηκαν για πρώτη φορά το 1910, "δημιουργήθηκαν" όπως προκύπτει από έρευνες γύρω στο 1800, ίσως και παλιότερα, και ήταν τραγούδια που περνούσαν από γενιά σε γενιά. Επίσης πρέπει να πω, ότι εκείνη την εποχή κυριαρχούσε η εξής νοοτροπία. Για να ηχογραφηθεί ένα τραγούδι, έπρεπε πρώτα να "ακουστεί" από τον κόσμο, να γίνει αποδεκτό, να αγαπηθεί. Παρατηρούμε δηλαδή μια "διαφορετική" αντιμετώπιση των τραγουδιών, ανεξαρτήτου είδους, απ' αυτή τη σημερινή, που λέει ότι "δήλωσες τραγουδιστής, βγάζεις δίσκο".
Ας γνωρίσουμε τώρα τις "Φωνογραφικές" εταιρίες εκείνης της εποχής: CBS, COLUMBIA, VICTOR, R.C.A VICTOR, OKEH, ORTHOFONIC,METROPOLITAN, BALCAN, GRECOFON, NINA, LIBERTY, ELECTROFIN, KALIFON, και η πρώτη δισκογραφική εταιρία στην Αμερική, που δημιουργήθηκε από την συνεργασία Ελλήνων Μουσικών, η PANHELLENION RECORDS.

Παρόλο που από το 1910 πέρασαν 97 χρόνια, παρόλο που υπήρξε τεράστια εξέλιξη σε πολλούς τομείς, άρα και στην Δισκογραφία, δεν μπόρεσε ΚΑΝΕΝΑΣ, να βγάλει έναν "ΠΛΗΡΗ ΚΑΤΑΛΟΓΟ" τραγουδιών που ηχογραφήθηκαν στις Η.Π.Α κατά την περίοδο 1910-1935. Η έλλειψη αυτού του καταλόγου, καθιστά τρομερά δύσκολο να βρεθεί ο ακριβής αριθμός των τραγουδιών της Αμερικής. Από τα ήδη υπάρχοντα στοιχεία, προκύπτει ότι όλα κι όλα μόνο 2000 ρεμπέτικα τραγούδια ηχογραφήθηκαν στην Αμερική.
Τα στοιχεία όμως αυτά ανατράπηκαν από μαρτυρίες και κατάθεση πολλών ντοκουμέντων κατά την δεκαετία του 70' από ρεμπέτες, οι οποίοι αναφέρουν ότι πάνω από 6000 ρεμπέτικα, "μικρά και μεγάλα" ηχογραφήθηκαν στην Αμερική. Ο αριθμός αυτός, αφορά ΜΟΝΟ τα ρεμπέτικα, και κάνω αυτή την διευκρίνηση γιατί σε αρκετές μελέτες διάβασα ότι ο αριθμός 2000 αφορά το ΣΥΝΟΛΟ των τραγουδιών που ηχογραφήθηκαν τότε, δηλαδή και Δημοτικά, και Σμυρναίικα, και Ρεμπέτικα, και ..... "Ελαφρά"!
Θα επικαλεστώ λοιπόν τις μαρτυρίες των Μεγάλων του Ρεμπέτικου, γιατί από έρευνες προκύπτει ότι ΟΛΑ τα Ελληνόφωνα τραγούδια που προανέφερα, ξεπερνούν τις 12000, από τις οποίες τα μισά και παραπάνω ήταν Ρεμπέτικα. (Στην δισκοθήκη μου διαθέτω γύρω στις 2600 ηχογραφήσεις της Αμερικής, μόνο σε ρεμπέτικα, και άλλα τόσα Δημοτικά και Σμυρναίικα)!
Παρατηρούμε ότι από τις περισσότερες ηχογραφήσεις της Αμερικής οι "Μήτρες" έχουν χαθεί, κατά μυστηριώδη τρόπο, και έτσι χάνουμε την ευκαιρία απόκτησης "Ιστορικών Ντοκουμέντων", μιας και οι πρώτοι εκείνοι δίσκοι έδειχναν καθαρά τις "Μουσικές Ρίζες" του Ρεμπέτικου. Στην Ελλάδα κυκλοφόρησε ένας Μικρός αριθμός ρεμπέτικων της Αμερικής, αλλά είναι τραγούδια που Φωνογραφήθηκαν την περίοδο 1935-1939 (Τεκμηριωμένα Στοιχεία από συγγενείς των δημιουργών, και παρουσία χειρόγραφων με ημερομηνίες).
Είναι τραγούδια λοιπόν της "Δεύτερης περιόδου" (να την χαρακτηρίσω έτσι) ενώ λείπουν εκείνα της πρώτης, 1910-1935. Και τώρα θα γνωρίσουμε τους "ΔΡΟΜΟΥΣ" του ρεμπέτικου, δηλαδή τις μουσικές "φόρμες" πάνω στις οποίες γραφόταν η ρεμπέτικη μουσική. Πολλοί μουσικοί, αλλά και μουσικολόγοι, ερευνητές, προσπάθησαν να αναλύσουν και να ερμηνεύσουν θεωρητικά τους δρόμους της ρεμπέτικης μελωδίας, αλλά απέτυχαν. Ο λόγος αυτής της αποτυχίας είναι ότι οι μουσικοί "δρόμοι", δεν αντιπροσωπεύουν όρους καθαρά τεχνικούς, αλλά είναι συνδεδεμένοι με τον τρόπο εκτέλεσης κάθε τραγουδιού, η κάθε μουσικού αυτοσχεδιασμού – ταξιμιού.
Για τους ρεμπέτες έχουμε λοιπόν τον όρο "δρόμος", για τους "Βυζαντινούς" τον όρο "Ήχος', για τους άραβες τον όρο "Μακάμ", για τους Πέρσες τον όρο "Περντέ", και για τους Ινδούς τον όρο "Ράγλας". Κατά μαρτυρίες παλιών μουσικών, οι δρόμοι του ρεμπέτικου είναι πάνω από σαράντα κύριοι, και κάπου τριάντα δευτερεύοντες, περίπου εβδομήντα δηλαδή στο σύνολο τους. Απ' όλους αυτούς, στην ρεμπέτικη μουσική, χρησιμοποιήθηκαν κυρίως δώδεκα σαν βασικοί.. Ας τους γνωρίσουμε λοιπόν: HICAZ, ή χιτζάζ: Η ονομασία προέρχεται από μια περιοχή στα παράλια της ερυθράς θάλασσας, που ήταν υπό τούρκικη κατοχή. KURDI, ή Κιουρντί : Που προέρχεται από τη γη των Κούρδων. NIHAVENT, NISABYREK, NIKRIZ: Νιαβέντ, και λοιπές ονομασίες από διάφορες ακτές! IRAK : Που προέρχεται από το Ιράκ. ISPAHAN: Που προέρχεται από το όνομα της Αρχαίας Περσικής Πρωτεύουσας! SABAH - σαμπάχ: Που σημαίνει πρωινό! USSAK- ουσάκ: Που σημαίνει Εραστές! HISAR- χισάρ: Που σημαίνει φρούριο-κάστρο! HUSEYNI- Χουσεϊνί : Που σημαίνει ωραίος νέος! RAST- ραστ: Που σημαίνει σωστός-δίκαιος! NIYAZ- νιγιάζ η νεγιάζ! Που σημαίνει Ικεσία-παράκληση! BEYATI-BAYATI: Που προέρχεται από την γη των Bayat (μπαγιάτ).
Αυτοί είναι οι δώδεκα βασικοί μουσικοί δρόμοι του ρεμπέτικου τραγουδιού. Οι δύσκολοι και ακατανόητοι από τους Ειδικούς. Γνωρίσαμε τους δρόμους της μουσικής του ρεμπέτικου. Ας γνωρίσουμε και τα όργανα. Ας ξεκινήσουμε από το ΜΠΟΥΖΟΥΚΙ!
Το μπουζούκι ανήκει στην οικογένεια των λαούτων με μακρύ μανίκι, και η παρουσία του ξεκινά απ' την Αρχαία Ελλάδα, επεκτείνεται στο Βυζάντιο, και φτάνει στις μέρες μας. Στο βιβλίο "ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΝ ΜΕΓΑ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ", το οποίο έγραψε ο Αρχιεπίσκοπος Δυρραχίου ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ, συναντάμε το μπουζούκι με τις ονομασίες "Πανδουρίς", "Φάνδουρος", "Ταμπουράς". Η ονομασία μπουζούκι, προέρχεται από το Τούρκικο "Μπουζούκ".

Το μπουζούκι στην αρχική του μορφή (την μη εξελιγμένη), έχει μακρύ μανίκι, γύρω στους εβδομήντα πόντους, και είναι "τρίχορδο", δηλαδή έχει τρία ζευγάρια χορδές! Χρησιμοποιήθηκε σαν όργανο συνοδείας σε Δημοτικά Τραγούδια της Βυζαντινής εποχής, αλλά και της Τουρκοκρατίας. Άρχισε να αλλάζει μορφή στις αρχές του 1900, και να συναντιέται σαν "Τζουράς", "Γόνατο", "Σάζι",κλπ.
Το Σάζι είναι όργανο Περσικής καταγωγής, το οποίο όμως χρησιμοποιείται συχνά αντί του μπουζουκιού. Και εδώ να κάνω μια διευκρίνιση: Αναφέρθηκα ποιο πάνω στην "Εξελιγμένη μορφή" του μπουζουκιού. Εννοώ το "Τετράχορδο' μπουζούκι, αυτό των "σαλονιών", το οποίο διέφερε (και διαφέρει) κατασκευαστικά και ηχητικά. Είναι το "Λαϊκό" μπουζούκι, αυτό που "πρωτολανσάρισε" ο Μανώλης Χιώτης, και το παράδειγμα του το ακλούθησαν πολλοί. Το μπουζούκι, ήταν το βασικό όργανο των ρεμπέτικων τραγουδιών, και αργότερα των Λαϊκών.

ΜΗΤΕΡΑ ΦΥΣΗ

Μια εξαιρετική δουλειά, κάτι εντελώς διαφορετικό είναι αυτή η δισκογραφική δουλειά.
Ένα παράδειγμα που πρέπει να το ακολουθησουν όλοι, και να το διαδώσουν σε όλο τον κόσμο.
Tο cd «ΜΗΤΕΡΑ ΦΥΣΗ» κυκλοφόρησε πρόσφατα, με έξοδα της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Ημαθίας. Στο cd περιέχονται εννέα τραγούδια που τους στίχους έγραψαν μαθητές του 1ου Δημοτικού Σχολείου της Βέροιας, την μουσική ο Βασίλης Βαλαβάνης, με ερμηνεύτρια τη μαθήτρια της Α! Λυκείου, Άννα Πολύμνια Προβάδου, ενώ δεύτερες φωνές κάνουν οι Μάρθα Ορφανίδου και Θανάσης Τσολάκης, μαθητές και αυτοί. Τα τραγούδια του cd «ΜΗΤΕΡΑ ΦΥΣΗ» πρωτοπαρουσιάστηκαν τον Απρίλιο του 2004, σε εκδήλωση για το περιβάλλον που έγινε στην Αντωνιάδειο Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Βέροιας Tο cd «ΜΗΤΕΡΑ ΦΥΣΗ» δεν πρόκειται να το βρείτε στα καταστήματα δίσκων, αφού αποτελεί εκπαιδευτικό υλικό και δεν πωλείται αλλά θα μοιραστεί στα σχολεία της Ημαθίας πρώτα και αν υπάρξει ενδιαφέρον από το ΥΠ.Ε.Π.Θ. και στα σχολεία της υπόλοιπης χώρας δωρεάν.Τα τραγούδια που ακούγονται είναι:1-Περίπατος στο Δάσος2- Μητέρα Φύση3- Γιατί4- Ύμνος στη Φύση5- Ποταμάκι6- Χελιδόνι7- Λάμπει ο Ήλιος8- Φωτιά στο Δάσος9- Καλοκαιρινή Βροχή* Νοσταλγία
Μουσική: Βασίλης ΒαλαβάνηςΣτίχοι: Μαθητές 1ου Δημοτικού Σχολείου ΒέροιαςΕρμηνεία: Άννα- Πολύμνια ΠροβάδουΜε την ευγενική χορηγία της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης ΗμαθίαςEurodisc SAO Νομάρχης Ημαθίας σημειώνει για αυτή την προσπάθεια:«Κάθε άνθρωπος έχει τόση αξία, όση και τα πράγματα με τα οποία έχει ασχοληθεί.»Αποτελεί τιμή για την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ημαθίας, η ελάχιστη συνεισφορά, στο εξαίρετο δημιούργημα αυτών των μικρών σε ηλικία αλλά τόσο άξιων συντελεστών του cd που κρατάμε στα χέρια μας, του cd που μιλάει για το περιβάλλον, για την φύση, για την ίδια την ζωή. Θερμά συγχαρητήρια στους μαθητές του 1ου Δημοτικού Σχολείου Βέροιας, στην μαθήτρια του 7ου Γυμνασίου Βέροιας Άννα Πολύμνια Προβάδου, στον άξιο δάσκαλό τους κ. Β. Βαλαβάνη καθώς και σ’ όλους τους συντελεστές.Κώστας ΚαραπαναγιωτίδηςΝομάρχης Ημαθίας
Πάμε να γνωρίσουμε τους συντελεστές αυτής της εξαιρετικής δουλειάς.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΛΑΒΑΝΗΣ
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1962. Σπούδασε κλασική κιθάρα και πήρε το Δίπλωμά του το 1993, έχοντας καθηγητή το Νότη Μαυρουδή.Σπούδασε επίσης Ανώτερα Θεωρητικά της Μουσικής.Έχει παρακολουθήσει σεμινάρια κλασικής κιθάρας σε Αθήνα και Βόλο, καθώς επίσης και σχετικά με τη διδασκαλία της μουσικής στην Α/θμια Εκπαίδευση, στην οποία διορίστηκε και υπηρετεί, σαν εκπαιδευτικός Μουσικής, από τον Απρίλιο του 1996.Έχει εμφανιστεί σε πολλές συναυλίες παίζοντας κιθάρα solo και με μικρά σύνολα σε Αθήνα, Θεσ/νίκη, Βέροια, Τρίπολη, Κοζάνη, Γιαννιτσά κ.α. Συμμετείχε στις εκδηλώσεις «Στάσιμα παρελθόντος λόγου» στα πλαίσια της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας «Θεσσαλονίκη 1997».Έχει γράψει μουσική για παιδικό θέατρο. Μαθητές του έχουν βραβευθεί σε Πανελλήνιους και Διεθνείς Διαγωνισμούς κιθάρας.Από το 1993 ζει στη Βέροια και εργάζεται επίσης σαν καθηγητής κιθάρας στο Δημοτικό Ωδείο Βέροιας.Το βιβλίο του «Δρόμοι της Κιθάρας» εκδόθηκε και παρουσιάστηκε από την Δημοτική Επιχείρηση Πολιτισμού Βέροιας, τον Μάϊο του 2005, στα πλαίσια του 4ου Φεστιβάλ Κιθάρας Βέροιας.
ΑΝΝΑ – ΠΟΛΥΜΝΙΑ ΠΡΟΒΑΔΟΥ
Γεννήθηκε στις 19 Μαΐου 1992, στην Αθήνα. Ζει στη Βέροια από το 1995.Ξεκίνησε τις μουσικές σπουδές της σε ηλικία 8 ετών. Εξακολουθεί να σπουδάζει θεωρητικά και πιάνο στο Δημοτικό Ωδείο Βέροιας στην τάξη της Βαλεντίνης Φωκά, ενώ έχει επίσης παρακολουθήσει μαθήματα χορών Latin, καθώς και μαθήματα μονωδίας με την Γιάννα Αθανασιάδου, Ελένη Αναγνώστου.Σήμερα παρακολουθεί μαθήματα μονωδίας με την Κατερίνα Καρατζά.Φοιτά στο 3ο Λύκειο Βέροιας.To 2001 συμμετείχε στον 5° Πανελλήνιο Διαγωνισμό Παιδικού Τραγουδιού Καρδίτσας και απέσπασε το Γ” βραβείο, σε ηλικία 9 ετών.Επίσης συμμετείχε με σόλο τραγούδι σε διάφορες εμφανίσεις της Χορωδίας Πλαγιαρίου, υπό τη διεύθυνση της κ. Γιάννας Αθανασιάδου.Το 2003 συμμετείχε στη χορευτική ομάδα του 1ου Πανελλήνιου Διαγωνισμού Τραγουδιού Eurovision Junior σε Αθήνα και Δανία με τον Νικόλα Γιαννόπουλο.Το 2004, Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών ερμήνευσε την σειρά τραγουδιών Μητέρα Φύση, σε στίχους μαθητών του 1ου Δημοτικού Σχολείου Βέροιας, και μουσική Β. Βαλαβάνη, σε εκδήλωση για το περιβάλλον.Το 2004, Χώρο Τεχνών: ερμήνευσε δύο σόλο τραγούδια στην εκδήλωση: Ολυμπιονίκες της Ειρήνης, διοργάνωση Δ/νση Α/θμιας Εκπαίδευσης Ν. Ημαθίας.Τον Απρίλιο του 2005,συμμετείχε στους 11ους Μαθητικούς Καλλιτεχνικούς Αγώνες, όπου απέσπασε το Α βραβείο, στο Ελληνικό Ατομικό Τραγούδι.Τον Σεπτέμβριο του 2006 στην πλατεία του Δημαρχείου, ερμήνευσε μία σειρά τραγουδιών από το μουσικό παραμύθι, Κοσμάς ο Ερημίτης, του Δ. Προβάδου σε μουσική Β. Βαλαβάνη, που παρουσιάστηκε στην στο πλαίσιο της γιορτής λήξης των καλοκαιρινών δράσεων της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Βέροιας.
ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΣΟΛΑΚΗΣ
Γεννήθηκε στη Βέροια το 1993Είναι μαθητής του Δημοτικού Ωδείου Βέροιας στο τμήμα πιάνου της Π. Φιρτινίδου.Επίσης συμμετέχει στην χορωδία του Δημοτικού Ωδείου Βέροιας υπό την διεύθυνση της Δ. Ζησέκα
Γεννήθηκε στη Βέροια το 1995.Είναι μαθήτρια του Δημοτικού Ωδείου Βέροιας στο τμήμα πιάνου του Σ. Σαρόγλου.
Επίσης συμμετέχει στην χορωδία του Δημοτικού Ωδείου Βέροιας υπό την διεύθυνση της Δ. Ζησέκα.

(Πηγή www.provoleas.gr)