ΕΝΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ ΤΟΥ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟΥ

ΒΙΒΛΙΟΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Όλα βαίνουν καλώς εναντίον μας Μυθιστόρημα

Συγγραφέας: Σκαμπαρδώνης Γιώργος Εκδότης: Ελληνικά Γράμματα Σειρά: Σύγχρονη Ελληνική Πεζογραφία ISBN: 960-19-0285-6 Έτος έκδοσης: 2008

Ο φλογερός και νοσηρός έρωτας του Μάρκου για την πρώτη γυναίκα του Ζιγκοάλα, που συζούσε με τον παιδικό του φίλο και κουμπάρο τους, είναι η βασική, οδυνηρή πηγή έμπνευση του θεμελιωτή του ρεμπέτικου, στα χρόνια 1932-1940.

Το πάθος αυτό περνάει διάφορες φάσεις, κορυφώνεται τραγικά μέσα στη φθορά του και ξαναγεννιέται διαρκώς.

Είναι η ίδια εποχή που ο Μάρκος, από άσημος εκδοροσφαγεύς, γνωρίζει τη δόξα:

γίνεται ο πρωτοπόρος που θα ανοίξει νέους δρόμους στη λαϊκή μουσική και στη διασκέδαση, όντας συνέχεια σε σύγκρουση με τις μουσικές αντιλήψεις της εποχής, τη φτώχεια, τη στείρα παράδοση, τον καθωσπρεπισμό, την αστυνομία, την οικογένειά του, τη γυναίκα του που τον προδίδει, τη δικτατορία Μεταξά -σχεδόν με όλους, κι ενώ πλησιάζει, σαν αναπότρεπτο ρεφρέν, ο πόλεμος.

Ο Μάρκος, σ' αυτά τα οχτώ χρόνια, εξελίσσεται, ανεβαίνει, δημιουργεί, δοξάζεται, νικά, ενώ γύρω του τα πάντα, κάθε μέρα, επιδεινώνονται.

Όλα βαίνουν καλώς εναντίον του.

ΣΚΑΜΠΑΡΔΩΝΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ

Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1953 και σπούδασε γαλλική φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης.

Εργάστηκε σε εφημερίδες, στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση, έγραψε σενάρια για τηλεοπτικά ντοκιμαντέρ και το σενάριο για την ταινία του Παντελή Βούλγαρη "Όλα είναι δρόμος" σε συνεργασία με τον σκηνοθέτη.

Διεύθυνε την εφημερίδα "Θεσσαλονίκη" και τα περιοδικά "Θ-97" (Βραβείο Ιπεκτσί), "Τάμαριξ" και "Χίλια Δέντρα".

Τώρα είναι διευθυντής του καλλιτεχνικού περιοδικού "Πανσέληνος" της "Κυριακάτικης Mακεδoνίας" που τιμήθηκε με το Ευρωπαϊκό βραβείο European Award NewsPaper design.

Η συλλογή διηγημάτων του "Η Στενωπός των υφασμάτων" τιμήθηκε με το κρατικό βραβείο διηγήματος το 1993.

Εργογραφία:

- "Μάτι φώσφορο, κουμάντο γερό",διηγήματα.

Θεσσαλονίκη, Ιανός, 1989. Αθήνα, Καστανιώτης, 1992. - "Η ψίχα της μεταλαβιάς", διηγήματα. Θεσσαλονίκη, Τραμ, 1990. - "Η στενωπός των υφασμάτων", διηγήματα. Αθήνα, Καστανιώτης, 1992. - "Πάλι κεντάει ο στρατηγός", διηγήματα. Αθήνα, Καστανιώτης, 1996. - "Ακριανή λωρίδα.

Η ψίχα της μεταλαβιάς", διηγήματα. Αθήνα, Καστανιώτης, 1998. - "Γερνάω επιτυχώς", μυθιστόρημα. Αθήνα, Κέδρος, 2000. - "Ουζερί Τσιτσάνης", Αθήνα, Κέδρος, 2001. - "Επί ψύλλου κρεμάμενος", Αθήνα, Κέδρος, 2003. - "Πολύ βούτυρο στο τομάρι του σκύλου", Αθήνα, Κέδρος, 2006.

Μεταφράσεις των έργων του:

Στα γερμανικά: -Επιλογή 19 διηγημάτων από τις τρεις πρώτες συλλογές με γενικό τίτλο "Der Staatsanwalt im Nebel" ("O εισαγγελέας εν ομίχλη"), Romiosini, 1998. -"Griechische Erzahlungen", ανθολογία, Insel Verlag, Franfurt am Main und Leipzig 1991,το διήγημα "Pater Loukas der Geringsten einer" ("Πάτερ Λουκάς ελάχιστος") από τη συλλογή "Μάτι φώσφορο, κουμάντο γερό". -"Griechische Erzahlungen", ανθολογία, dtv, 1993, το διήγημα "Das Vipernwasser" ("Τo ασπιδόνερο") από τη συλλογή "Μάτι φώσφορο, κουμάντο γερό". -"Saloniki Erzalt", ανθολογία, εκδόσεις Romiosini, το διήγημα "Das ausgerichete Stilett" ("Ζυγισμένο στιλέτο") από τη συλλογή "Μάτι φώσφορο, κουμάντο γερό". Στα αγγλικά: -Στο περιοδικό "Μondo Greco", 4, fall 2000, το διήγημα "Madame Soso takes a stroll" ("Η κυρία Σωσώ θα βγει βόλτα"), από τη συλλογή "Πάλι κεντάει ο στρατηγός".

Στα γαλλικά:

-Περιοδικό "Desmos" ("Le Lien"), 2, hiver 2000, το διήγημα "Le pharmacien dans le jardin" ("Ο φαρμακοποιός στον κήπο") από τη συλλογή "H στενωπός των υφασμάτων". Στα ολλανδικά: -"Ga de k1okken Iuiden", ανθολογία, επιμέλεια Hero Hokwerda, εκδόσεις Meulenhoff, Amsterdam, 1997, το διήγημα "Ousour" ("Ουσούρ") από τη συλλογή "Η ψίχα της μεταλαβιάς". Στα τσέχικα: - "Ceme olivy", ανθολογία, εκδόσεις Aspida, Praha, 2000, το διήγημα "Cyclista zahyra primo" ("Ο ποδηλάτης στρίβει ευθεία") από τη συλλογή "Πάλι κεντάει ο στρατηγός". Στα ιταλικά: - Περιοδικό "Racconto", τεύχος 21, Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 1996, το διήγημα "La batteria fuori della piano regolatore" ("Η ντραμς εκτός σχεδίου πόλεως") από τη συλλογή "H στενωπός των υφασμάτων".

ΣΤΕΛΙΟΣ ΒΑΜΒΑΚΑΡΗΣ ΣΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΤΟΥ «ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ»

Ο πατέρας του, ο ΜΑΡΚΟΣ, δίκαια χαρακτηρίστηκε από τους ανθρώπους του ρεμπέτικου σαν ο «Πατριάρχης» του Ρεμπέτικου τραγουδιού!Άφησε πίσω του μια ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΟΝΑΔΙΚΗ, τραγούδια βγαλμένα από «Βάσανα, πικρές, και φαρμάκια».Κοντά στον Πατριάρχη του ρεμπέτικου, ο μικρός τότε Στέλιος, επάνω στο πατάρι.Τα χρόνια πέρασαν, και ο Στέλιος όσο μεγάλωνε, ακλουθούσε τα βήματα του Μάρκου, του Δημιουργού!Ας τον γνωρίσουμε όμως λίγο καλύτερα!Ο Στέλιος Βαμβακάρης γεννήθηκε στον Πειραιά το 1947. Δευτερότοκος γιός του πατριάρχη του Ελληνικού τραγουδιού, του σημαντικότερου εκπροσώπου της γενιάς του ρεμπέτικου, του Mάρκου Βαμβακάρη. O Στέλιος Βαμβακάρης μεγάλωσε ανάμεσα στους σημαντικότερους ανθρώπους του ελληνικού τραγουδιού, δημιουργούς και συντελεστές που το όνομα τους αποτελεί μύθο για της νεότερες γενιές. Από την ηλικία των 5 ετών ακολουθούσε τον πατέρα του στα κουτούκια και άρχισε να μαθαίνει μπουζούκι στην ηλικία των επτά. Έγινε επαγγελματίας μουσικός στα 12 χρόνια του και στα 17 του καθόταν ήδη στη σκηνή στο πλάι τού πατέρα του συνθέτοντας παράλληλα και τα πρώτα δικά του τραγούδια. Εμφανίζεται σαν επαγγελματίας παίκτης μπουζουκιού, δίπλα σε άλλους διάσημους ρεμπέτες όπως ο Στράτος, ο Kηρομίτης, ο Παπαϊωάννου, ο Tσιτσάνης, ο Παγιουμτζής, ο Περπινιάδης. Kαθώς οι εποχές αλλάζουν, ο Στέλιος Βαμβακάρης δεν αντιμετωπίζει το ρεμπέτικο σαν μουσειακό είδος. Οι συνεργασίες του απλώνονται από τους κλασικούς ρεμπέτες και προς πρωτοκλασάτα ονόματα του λαϊκού και έντεχνου πενταγράμμου, όπως ο Γιώργος Zαμπέτας, η Kαίτη Γκρέυ.Ταυτόχρονα συνθέτει τραγούδια. Στις συνεργασίες του θα ήταν παράληψη να μην αναφέρουμε η Bίκυ Mοσχολιού. με την οποία έχει υπογράψει τον ομώνυμο δίσκο σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου, τη Σωτηρία Mπέλλου για την οποία είχε γράψει αρκετά κομμάτια ανάμεσα στα οποία και το πασίγνωστο «Άνοιξα πόρτα στη ζωή» καθώς επίσης και τη μελοποίηση πολλών ανέκδοτων κομματιών σε στίχους του πατέρα του Mάρκου όπως το «Xαϊδάρι». Έχει γράψει αγαπημένα τραγούδια και για φωνές όχι αυθεντικά λαϊκές. Τραγούδια όπως το «H Φαντασία στην Εξουσία» που ερμήνευε ο Παύλος Σιδηρόπουλος, το «Έβγα ήλιε για να λάμψω», που υπήρξε μεγάλη επιτυχία για το Νίκο Ξυλούρη, και βέβαια πολλά τραγούδια για τον Γιώργο Νταλάρα με τον οποίο έχει κάνει δύο δίσκους στο παρελθόν, τους «Οι Mάηδες και οι ήλιοι μου» και «Άπονα Mάτια». O Στέλιος Βαμβακάρης ήταν από τους πρώτους μουσικούς που επιχείρησε να εξερευνήσει τις κοινές ρίζες του ρεμπέτικου και του μπλουζ. Αυτή η αναζήτηση τον έφερε σε συνεργασία με καλλιτέχνες θρύλους του είδους όπως ο John Lee Hooker και η Angela Brown. Σημαντικότερη στιγμή αυτής της αναζήτησης ήταν η ηχογράφηση μιας δισκογραφικής δουλειάς με τον διάσημο αμερικανό μπλουζίστα Λουιζιάνα Pεντ, η οποία παρουσιάστηκε και ζωντανά σε μια κοινή εμφάνιση των δύο καλλιτεχνών. Έχει ακόμα συνθέσει μουσική για ταινίες και θεατρικά έργα με πιο πρόσφατη δουλειά, τη μουσική για την ταινία του Γιώργου Πανουσόπουλου: «Mια μέρα τη νύχτα», με παραγωγό τη V2. Πρόσφατη δισκογραφική δουλειά του η συμμετοχή του Στέλιου Βαμβακάρη στον δίσκο-φόρο τιμής του Γιώργου Νταλάρα στον MAPKO BAMBAKAPH. Εδώ και καιρό κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ «Ο Άγιος Μάγκας» ένα βιβλίο του Μάνου Τσιλιμίδη βασισμένο στις αφηγήσεις του Στέλιου Βαμβακάρη για την ζωή του με τον πατέρα του Μάρκο και τις αναμνήσεις του από την εποχή εκείνη . Από τις συχνές επισκέψεις του σε φεστιβάλ στο εξωτερικό, πιο πρόσφατη αυτή στο Barbican Centre του Λονδίνου. Εκεί τoν Ιούνιο του 2004 εμφανίσθηκε στα πλαίσια του WORLD GOT THE BLUES Festival ,μαζί με την Cesaria Evora και τον Taj Mahal.

ΜΑΡΚΟΣ ΒΑΜΒΑΚΑΡΗΣ - Ο ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ

Ο Βαμβακάρης γεννήθηκε στην Άνω Χώρα της Σύρου, τον Μάη του 1905, από πολύ φτωχούς γονείς! Η ζωή του ήταν γεμάτη από πίκρες, και δυσκολίες, και από το καθημερινό κυνήγι του μεροκάματου! Έκανε ένα σωρό δουλειές, όπως γδάρτης στα σφαγεία, υπάλληλος σε μπακάλικο, εφημεριδοπώλης, λούστρος, και άλλες! Γύρω στα 1924, ο Μάρκος πρωτοείδε και πρωτοακουσε από κοντά μπουζούκι. Μάλιστα, μέσα στο σπίτι του, από κάποιον Αιβαλιωτη, φίλο του πατέρα του! Αυτό ήταν!
Ο Μάρκος πήρε όρκο βαρύ, ότι θα έκοβε το χέρι του αν δεν μάθαινε το όργανο! Τόσο πολύ του άρεσε, και το "έμαθε" πολύ καλά! Σύντομα έγινε ασυναγώνιστος μπουζουξής, και πριν το 1930, είχε γράψει και τα πρώτα του τραγούδια, τα οποία αργότερα τα γραμμοφώνησε! Πάνω από 500 τραγούδια του γύρισε σε δίσκο, αλλά ερμήνευσε και τραγούδια άλλων συνθετών! Ο πρώτος του δίσκος, κυκλοφόρησε από την εταιρία ODEON το 1933, και περιείχε από τη μια πλευρά το τραγούδι "Πως θα 'θελα να ρχοσουνα" (το καραντουζενι), ενώ από την άλλη ένα ορχηστρικό κομμάτι, τη μελωδία ενός άλλου συνθέτη!
Ο Βαμβακάρης "γεννούσε" συνέχεια τραγούδια! Έγραψε απ' όλα τα είδη τραγουδιών (χασικλίδικα, μάγκικα, ρεμπέτικες καντάδες, κλπ), τραγουδώντας πάντα (μέχρι και το 1955) ο ίδιος! Μετά το 1958, ο Μάρκος αποσύρθηκε από το πάλκο! Επανεμφανίστηκε το 1966, σε μπουάτ της Πλάκας, σε ένα χώρο ασφυκτικά γεμάτο από άτομα όλων των ηλικιών! Την ίδια χρονιά, ο Μάρκος σε συναυλία στο θέατρο "ΚΕΝΤΡΙΚΟΝ", αποθεώθηκε στην κυριολεξία απ' τον κόσμο!
Στη συναυλία αυτή, ο ποιητής μας ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ χειροκροτούσε όρθιος και φώναζε: "ΜΑΡΚΟ ΜΑΣ ΝΑ ΜΗΝ ΠΕΘΑΝΕΙΣ ΠΟΤΕ"! Ο Βαμβακάρης, δεν ένοιωσε καλά, και είπε : "Ρε παιδιά, για πιάστε με, δεν είμαι σοι"! Η τελευταία εμφάνιση του Μάρκου ήταν το 1971, το Νοεμβρη στη "ΜΑΡΓΩ", ένα χρόνο πριν "φύγει"! Ο Μάρκος άφησε τρεις γιους, το ΣΤΕΛΙΟ, το ΔΟΜΕΝΙΚΟ, και τον ΒΑΣΙΛΗ! Ο Στέλιος και ο Δομενικος, ακλούθησαν τα βήματα του Μάρκου στην Μουσική, ενώ ο Βασίλης πήρε το δρόμο της θάλασσας! Είναι αρχικαπετάνιος!
Δεν θα αναφερθώ στα τραγούδια του Μάρκου, γιατί θα γράφω μέχρι αύριο! Θα αναφερθώ όμως σε ένα περιστατικό, που "φωτογραφίζει" την γαϊδουριά, και αχαριστία των εταιριών! Παρόλο που οι εταιρίες θησαύρισαν κυριολεκτικά από τους ρεμπέτες, μόλις εμφανιστήκαν οι πρώτοι "σουξεδιαρηδες" (τότε) τραγουδιστές, αλλά και δημιουργοί, δεν δίστασαν να κλείσουν κατάμουτρα τις πόρτες τους στα ΙΕΡΑ ΤΕΡΑΤΑ, στους ΡΕΜΠΕΤΕΣ! Δεν δίστασαν να τους φερθούν κάποιοι, σαν σε σκουπίδια!
Ο Μάρκος, είχε πάει στον παραγωγό εταιρίας, να του δώσει κάποια τραγούδια του, και εκείνος, αφού γύρισε όλο θράσος και του είπε "Ουφ ρε Μάρκο, μας έπρηξες", έδωσε μια στα χαρτιά, και τα σκόρπισε στο πάτωμα! Εκτός από τον Μάρκο, στο γραφείο του παραγωγού ήταν και ακόμα ένας νεαρός, ο οποίος έσπευσε να βοηθήσει τον παππού, τον Μάρκο, να μαζέψει απ' το πάτωμα τα τραγούδια του! Ο νεαρός αυτός, που εξοργίστηκε από την στάση του παραγωγού, ήταν ο ΔΗΜΟΣ ΜΟΥΤΣΗΣ! Έτσι γνώρισε από κοντά το Μάρκο που θαύμαζε (όπως όλοι), αυτόν που ΟΛΟΙ ΟΙ ΡΕΜΠΕΤΕΣ ΤΟΥ ΝΤΟΥΝΙΑ ΑΓΑΠΟΥΝΕ!