Απλώθηκε παγκρήτια στις 10 Ιουνίου με τον ερχομό στο Ηράκλειο και των εξορίστων της Γαύδου. Αρχηγός του ΠΑΜ ήταν ο βενιζελικός καπετάν Μανώλης Μπαντουβάς. Τα εξέχοντα στοιχεία της Αριστεράς στο ΠΑΜ (Μ. Βαφειάδης, Πορφυρογένης, Αναστασιάδης, Βλαντάς, Λ. Στρίγκος κ.ά.) επέστρεψαν το ίδιο καλοκαίρι στην Αθήνα και, ως οι μόνοι ελεύθεροι, επανίδρυσαν την Κ.Ε. του Κ.Κ.Ε. και έχοντας εμπειρία της λαϊκής ενότητας του ΠΑΜ, ίδρυσαν κατ’ αναλογίαν το ΕΑΜ.
Η λαϊκή ενότητα της Κρήτης, ως ΠΑΜ και ΕΑΜ θα κρατηθεί ως το τέλος του 1943, που θα διασπασθεί από μεθοδεύσεις των Άγγλων. Οι πρώην οπλαρχηγοί τού καπετάν Μπαντουβά, με αρχηγό τον καπετάν Ποδιά, πρώην υπασπιστή του Μπαντουβά, θα ιδρύσουν τον ΕΛΑΣ και το 1947 τον Δ.Σ.Ε.
Οπλαρχηγός στο ΠΑΜ και στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ υπήρξε ο καπετάν Μιχάλης Σαμαρίτης, γόνος ηρωικής οικογένειας. Πολέμησε στα οχυρά της Μακεδονίας, στη Μάχη της Κρήτης, συμμετείχε στο ΠΑΜ και το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, γνώρισε τις εξορίες στα ξερονήσια. Η μαρτυρία του είναι εξαιρετική, ως μόνος καπετάνιος της Αριστεράς που επέζησε, χρήσιμη ως προφορική ιστορία, ενώ αποτελεί πολύτιμο κεφάλαιο του τόπου και της νεολαίας, με την επανεμφάνιση της νέας βαρβαρότητας.
Ένα πολύτιμο βιβλίο, που βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών και αποτελεί σημαντική παρακαταθήκη για τη σημερινή και τις επόμενες γενιές των Ελλήνων, που αναφέρεται σε μια μεγάλη μορφή της Αριστεράς, τον καπετάνιο του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ Κρήτης Μιχάλη Σαμαρίτη, με την υπογραφή του Αντώνη Σανουδάκη.
Ο καπετάν Μιχάλης Σαμαρίτης προέρχεται από μια ηρωική οικογένεια. Όπως αναφέρει και το οπισθόφυλλο, «πολέμησε στα οχυρά της Μακεδονίας, στη Μάχη της Κρήτης, συμμετείχε στο ΠΑΜ και το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, γνώρισε τις εξορίες στα ξερονήσια. Η μαρτυρία του είναι εξαιρετική, ως μόνος καπετάνιος της Αριστεράς που επέζησε, χρήσιμη ως προφορική ιστορία, ενώ αποτελεί πολύτιμο κεφάλαιο του τόπου και της νεολαίας, με την εμφάνιση της νέας βαρβαρότητας».
Φωνή λαού... «Πυρ» κατά διαδηλωτών
Είναι πολύ σημαντικό το απόσπασμα της συνέντευξης που πήρε ο Αντώνης Σανουδάκης από τον Μιχάλη Σαμαρίτη, για το πιο μαζικό, ίσως, αγροτικό συλλαλητήριο που γνώρισε μέχρι σήμερα η Κρήτη. Αυτό του καλοκαιριού του '61, που η τότε (δημοκρατική) κυβέρνηση διέταξε το στρατό να... πυροβολήσει τους διαδηλωτές!
«Σε μια στιγμή που η επιτροπή εζητούσε να μπει μέσα εις το νομάρχη και που ο νομάρχης πεισματικά αρνιότανε να δεχτεί την επιτροπή των αγροτών, εσυνέβηκεν ένα επεισόδιο εις την πλατεία της Νομαρχίας μεταξύ αγροτών και στρατιωτών. Ένας αξιωματικός, κατώτερος αξιωματικός, φαίνεται, έδωσενε εντολή στους στρατιώτες να μασε χτυπήσουνε. Οι στρατιώτες, όμως, άρχισαν να βάλλουν στον αέρα και πολλοί απ' αυτούς άρχισαν να μας παραδίδουν τα όπλα. Ένας, μάλιστα, παρέδωσεν ένα οπλοπολυβόλο.
Ο στρατηγός τα 'χάσενε, βέβαια, όταν είδεν ότι δεν εκτελούταν η διαταγή, την οποία είχενε δώσει, γιατί ασφαλώς η εντολή προερχόταν από τον ανώτερο αξιωματικό, δηλαδή από το στρατηγό και όχι από τον κατώτερο. Ο στρατηγός, δε, μετά δικαιολογήθηκενε ότι ήταν πρωτοβουλία του αξιωματικού αυτουνού κι έδωσενε την εντολή "πυρ" κι εγύριζενε γύρω εις την πλατεία κι εφώναζενε εις τους αγρότες ότι "παιδιά, σταματήσετε, οι στρατιώτες δεν πρόκειται να σας χτυπήσουνε" και όταν πλέον η Νομαρχία είδενε ότι ο στρατός όχι μόνο δε χτυπούσενε το συλλαλητήριο, αναγκάστηκε να ειδοποιήσει δύο πυροσβεστικές αντλίες και κατεύθασαν έξω από τη Νομαρχία και άρχισαν να ρίχνουν με τις αντλίες νερό εις τους αγρότες.
Τότε επιτέθηκαν οι αγρότες, αναγκάστηκαν οι οδηγοί και η ομάδα των πυροσβεστών να εγκαταλείψουν τις πυροσβεστικές αντλίες και να φύγουν. Είχανε, βέβαια, γίνει κι εντωμεταξύ τραυματισμοί, πολλοί τραυματισμοί και από τους αστυνομικούς και από τους απεργούς»...
Τα ματωμένα χρόνια (βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών)
Συγγραφέας: Αντώνης Σανουδάκης - Σανούδος
Isbn:978-960-9692-36-6
Σελίδες: 181
Λιανική Τιμή: 18 ευρώ
