Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - πετρέλαιο

Θέμα της εβδομάδας: Καιρός για καύσιμα Ορυκτό καύσιμο που αποτελείται από μείγμα υγρών και αέριων υδρογονανθράκων με μικρές ποσότητες αζωτούχων και θειούχων ενώσεων.

Ο «μαύρος κοσμοκράτορας» αντλήθηκε για πρώτη φορά από τη γη της Πενσιλβάνια, εύφλεκτος, υγρός και υποσχόμενος. Και έδωσε πράγματι πολλά.

Φώτισε, θέρμανε, κίνησε μηχανήματα, και ακόμα έδωσε ζωή σε ένα σωρό άλλα προϊόντα, τα πετροχημικά.

Ποια είναι, για παράδειγμα, η πρώτη ύλη των λιπασμάτων, των φυτοφαρμάκων, των πλαστικών, των απορρυπαντικών ή ορισμένων εκρηκτικών υλών;

Φυσικά ο μαύρος χρυσός, που έφερε χρήμα, δόξα, ανάπτυξη, αλλά και έθρεψε φαντασιώσεις, ψευδαισθήσεις και όνειρα, δημιούργησε κρίσεις, πολέμους, διεθνείς εντάσεις, εκπομπές αέριων ρύπων, αστάθεια στις αγορές κι οδήγησε ήδη από τη δεκαετία του ’70 στην αναζήτηση εναλλακτικών πηγών ενέργειας.

Τελειώνει άραγε η βασιλεία του μαύρου χρυσού;

Μπορούμε να ισχυριστούμε ότι η εποχή μας είναι μια μετα-πετρελαϊκή εποχή;

Το σίγουρο, πάντως, είναι ότι ο κόσμος προχωράει σταδιακά, και με όλο και ταχύτερο βήμα, από τη χρήση των συμβατικών πηγών ενέργειας σε εκείνη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Ο Τζον Ε. Κάρολ, καθηγητής της Διατήρησης του Περιβάλλοντος με ειδικότητα στη Βιωσιμότητα, μιλώντας σχετικά στο «Βήμα» (22-6-08) είπε: «Ο κόσμος έχει χρησιμοποιήσει ήδη το 50% του διαθέσιμου πετρελαίου και αυτό που απομένει είναι κατώτερης ποιότητας και δυσκολότερο στην εξόρυξη, επομένως και πιο ακριβό.

Πρέπει να μειώσουμε σημαντικά την εξάρτησή μας από τα ορυκτά καύσιμα, ιδιαίτερα το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και τον άνθρακα και για την κλιματική μεταβολή και για περιβαλλοντικούς λόγους, πράγμα που σημαίνει αποκέντρωση, επιστροφή στην εντοπιότητα, να καλλιεργούμε τα τρόφιμα όσο το δυνατόν πιο κοντά μας, να καλύπτουμε τις βασικές μας ανάγκες από πηγές που βρίσκονται σε κοντινές αποστάσεις και όχι σε μακρινές.

Πρέπει επίσης να εκτιμήσουμε την αξία των μικρότερων ταχυτήτων.

Το αργό είναι όμορφο, πρέπει να πάψουμε να θεωρούμε επιθυμητό μόνο το γρήγορο και να αποδεχθούμε έναν μικρότερο βαθμό μετακινήσεων.

Δε θα μπορούμε να μετακινούμαστε πολύ, ούτε να μεταφέρουμε αγαθά σε μεγάλες αποστάσεις, όπως είχαμε συνηθίσει στο παρελθόν».

Σεμινάρια γλώσσας. Δείτε πληροφορίες.

Λεξικό -Ημερολόγιο 2010 με δείκτη ευτυχίας. Δείτε πληροφορίες.

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - αγλέουρας

Θέμα της εβδομάδας: Λέξεις της καθημερινότητάς μας Ο αγλέουρας (ή αγλέορας, αγκλέορας και αγκλέουρας) είναι ένα δηλητηριώδες φυτό (επιστημονική ονομασία ελλέβορος ο κυκλόφυλλος).

Στην καθομιλουμένη λέγεται γαλατσίδα, ενώ άλλες κοινές ονομασίες του είναι σκάρφι, κάρπη, καρπί και φλόμος.

Ο αγλέουρας παλιότερα θεωρήθηκε το φυτό της ευθυμίας και της βουλιμίας και γι’ αυτό χρησιμοποιήθηκε ως θεραπευτικός για τη μελαγχολία.

Η φράση «να βγάλει κάποιος τον αγλέουρα» σημαίνει «να σωπάσει, να μη μιλάει άλλο».

Η λέξη αγλέουρας χρησιμοποιείται και στη φράση «έφαγε / ήπιε τον αγλέουρα», που σημαίνει ότι κάποιος έφαγε ή ήπιε υπερβολικά πολύ.

Εκτός από τον αγλέουρα, για να δηλωθεί η υπερβολική λήψη τροφής χρησιμοποιούνται και οι λέξεις καταπέτασμα και περίδρομος.

Καταπέτασμα, λοιπόν, είναι οτιδήποτε «καταπετάννυται»: το κάλυμμα (το σκέπασμα), το καταπέτασμα του ναού (ο τρούλος) κτλ.

«Καταπέτασμα τραπέζης» λέγεται το τραπεζομάντιλο.

Άρα «τρώει κάποιος το καταπέτασμα» σημαίνει ότι τρώει και το τραπεζομάντιλο.

Η λέξη περίδρομος ως ουσιαστικό έχει την έννοια του περιέχοντος, του περιβάλλοντος κάτι. Περίδρομος, για παράδειγμα, λέγεται το σχοινί που περιβάλλει το δίχτυ και ειδικότερα το σχοινί στο κάτω άκρο, με τα βαρίδια, που απ’ αυτό κρέμεται το δίχτυ.

Συνεπώς «τρώει κάποιος τον περίδρομο» σημαίνει ότι τρώει όλο το περιεχόμενο των διχτυών, όλη την ψαριά.

Αυτοί που τρώνε, επομένως, με μανία το καταπέτασμα και τον περίδρομο «έχουν χρείαν ελλεβόρου», είναι σαν να τρώνε επιπροσθέτως και τον αγλέορα ή αγλέουρα, δηλαδή τον ελλέβορο.

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - φελέκι

Θέμα της εβδομάδας: Λέξεις της καθημερινότητάς μας Η λέξη φελέκι απαντάται κυρίως στις φράσεις «γαμώ το φελέκι μου», «το φελέκι μου μέσα» ή σκέτο «το φελέκι μου».

Όμως, τι ακριβώς εννοεί κάποιος που βρίζει το φελέκι του;

Άραγε, διαθέτουμε όλοι ένα φελέκι, που νιώθουμε την επιθυμία να το βρίσουμε;

Η λέξη φελέκι σημαίνει αρχικά τύχη, μοίρα.

Άρα, όταν κάποιος προβαίνει σ’ αυτή τη λεκτική εκτόνωση και βρίζει το φελέκι του, είναι σαν να βρίζει την κακή του τύχη για τις αναποδιές που συναντάει στη ζωή του.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει ότι και οι Τούρκοι χρησιμοποιούν παρόμοια βρισιά για την τύχη τους: «kahpe felek».

Όμως στα τουρκικά υπάρχει και λουλούδι που λέγεται carki feleki.

Στο παλιό γαλλοελληνικό λεξικό του 1845 ο Σκαρλάτος Βυζάντιος αποδίδει το γαλλικό grenadille ως «τσάρκι-φελέκι», δηλαδή με την τουρκική ονομασία.

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - νταλκάς

Θέμα της εβδομάδας: Λέξεις της καθημερινότητάς μας Η λέξη νταλκάς ή νταλγκάς σημαίνει το βαρύ πόνο, το μαράζι που νιώθει ένας άνθρωπος.

Ο νταλκάς έχει συνδεθεί κυρίως με το ρεμπέτικο τραγούδι, το λαϊκό και τον αμανέ, αφού σε πολλές περιπτώσεις το συναίσθημα του πόνου και της μεγάλης, δυνατής επιθυμίας οδήγησε στη δημιουργία ενός τραγουδιού.

Μουσικά ο νταλκάς έχει συνδεθεί με το έντονο πάθος και την απροσμέτρητη αισθηματικότητα.

Η Γιώτα Λύδια στην αυτοβιογραφία της με τίτλο «Γιώτα Λύδια – Η πιο μεγάλη ώρα είναι τώρα» αναφέρει: «Το λαϊκό τραγούδι θέλει νταλκά.

Ο νταλκάς στο τραγούδι, το χάρισμα, οι εκπλήξεις που μπορεί να δώσει ο ένας στον άλλον, αυτή η γλυκιά κόντρα, το παιχνίδισμα, η συγκίνηση είναι αυτά που ενώνουν εμάς που ασχολούμαστε με το λαϊκό τραγούδι».

Από τα γνωστότερα τραγούδια του ελληνικού κινηματογράφου που αναφέρονται στον νταλκά είναι αυτό που ερμήνευσε ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ με την Αλίκη Βουγιουκλάκη «Η αγάπη θέλει δύο» σε στίχους του Ντίνου Δημόπουλου και μουσική του Νίκου Μαμαγκάκη στη ταινία «Η αρχόντισσα και ο αλήτης»:

«Νταλκάς βαρύς με βάρεσε // Ένα κορίτσι μ’ άρεσε // Πώς να το ομολογήσω».

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - χαβάς

Θέμα της εβδομάδας: Λέξεις της καθημερινότητάς μας Ποια σχέση μπορούν να έχουν μεταξύ τους μια μελωδία, ο αέρας, ένα «αγύριστο κεφάλι» και ο Νικόλας Άσιμος; Όλα αυτά συνδέονται μεταξύ τους με τη λέξη «χαβάς», που η αρχική του σημασία είναι «μελωδία τραγουδιού και αέρας».

Γι’ αυτό και ο Παπαδιαμάντης σε ένα του διήγημα γράφει: «του είχεν επιδώσει σπασμένη γκάιδαν, προτρέπων αυτόν να παίξη κανένα χαβά», ενώ ο Ρίτσος αναφέρει «ξένους χαβάδες σ’ όργανα ξένα παίζουν στην αστροφεγγιά μας· τους δικούς μας χαβάδες δεν τους αφήνουνε να σεργιανίσουνε στη ρούγα».

Η γνωστή φράση «καθένας το χαβά του» χρησιμοποιείται για κάποιον που εμμένει στην άποψή του ή στη συνήθειά του, αδιαφορώντας για τις αντιδράσεις των άλλων, δηλαδή για κάποιον που είναι «αγύριστο κεφάλι», επίμονος και αδιάλλακτος.

Στη φράση «έχει του κώλου του το χαβά» ο πρωταγωνιστής λαμβάνει το ρόλο του αδιάφορου και του απόλυτου εγωιστή, αφού ασχολείται συνεχώς με ένα θέμα που τον απασχολεί χωρίς να ενδιαφέρεται για ό,τι συμβαίνει γύρω του.

Ο Νικόλας Άσιμος στο τραγούδι του «Ιδιαίτερος χαβάς» με τη γνωστή του ειρωνεία για την πολιτική κατάσταση γράφει:

«Πες τα, πες τα να τ’ ακούμε, πέστε τα εσείς παιδιά // Ν’ ανακαλύπτει ο καθένας τη δικιά του μυρουδιά // Κι έτσι θα έχουμε Χαότη και πλέρια ανομοιότητα // Της καθενός ποιηουργούντα με ιδιαίτερο χαβά.

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - πούλβερη

Θέμα της εβδομάδας: Λέξεις της καθημερινότητάς μας Εκ πρώτης όψεως η λέξη πούλβερη ακούγεται άγνωστη στ’ αυτιά μας.

Αν όμως θυμηθούμε τη φράση «στάχτη και πούλβερη να γίνουν όλα», τότε αμέσως αντιλαμβανόμαστε ότι η λέξη πούλβερη ή μπούρμπερη μας είναι πολύ οικεία.

Η φράση «να γίνει στάχτη και πούλβερη» προήλθε από το γεγονός ότι τα παλιά χρόνια, που τα όπλα ήταν εμπροσθογεμή, δηλαδή τα γέμιζαν από εμπρός, χρησιμοποιούσαν μια γέμιση μπαρουτιού με διάφορα άλλα εκρηκτικά.

Το μπαρούτι, όπως ήταν τριμμένο σκόνη, το έλεγαν και πούλβερη.

Πούλβερη, λοιπόν, ή μπούρμπερη ή μπούλμπερη είναι η σκόνη.

Παραθέτουμε από το ιστολόγιο του Ν. Σαραντάκου:

«Σε παλιότερα κείμενα βρίσκει κανείς την έκφραση “έγινε μπούρμπερη και κουρνιαχτός” με τη σημασία “εξαφανίστηκε”.

Κουρνιαχτός είναι βέβαια η σκόνη (από το αρχαίο κονιορτός).

Στο “Ζορμπά” του Καζαντζάκη, βρίσκουμε την έκφραση αυτή να χρησιμοποιείται σα συνώνυμο της “στάχτη και μπούλμπερη”:

Με λένε Περονόσπορο, γιατί όπου πάω, λέει, τα κάνω μπούλβερη και κουρνιαχτό.

Από τις παραλλαγές, ο Παπαδιαμάντης έχει χρησιμοποιήσει τον τύπο “πούλβερη” (στη “Γυφτοπούλα”, ωστόσο, όπου η γλώσσα του δε θεωρείται αβίαστη) ενώ ο Καραγάτσης στο “Δέκα” δίνει την κατάρα “Στάχτη και πούλβερη να γενείς!”.

Ο Τσίρκας στη “Νυχτερίδα” έχει “Καπνός και πούλβερη” για να περιγράψει μια εικόνα καταστροφής.

Στον Καρκαβίτσα βρίσκω “μπούλμπερη”, ενώ σε ένα θεατρικό του βουνού του Κοτζιούλα βρίσκω ανάποδη τη σειρά των λέξεων: “που να γίνετε μπούρμπερη και στάχτη!”».

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - Τσαμπίκοι

Θέμα της εβδομάδας: Φυλές και παρατσούκλια των Ελλήνων Το όνομα Τσαμπίκοι, που αποτελεί προσωνυμία των Ροδίων ή Ροδιτών, αν και συνειρμικά φέρνει στο νου τη λέξη τσαμπί, δεν έχει καμία σχέση με αυτή.

Οι Ρόδιοι, σε αντίθεση με άλλους που τυχόν έχουν κάποιους να θίγονται ή να θυμώνουν με τα παρατσούκλια που τους κόλλησαν, μπορούν άφοβα να «κυκλοφορούν με το κεφάλι ψηλά», όχι μόνο γιατί η δική τους προσωνυμία σχετίζεται με τοπική ονομασία, αλλά και γιατί έχει «ιερή» προέλευση, αφού οφείλεται στην προσωνυμία «Τσαμπίκα» της Παναγίας στη Ρόδο, η μονή της οποίας βρίσκεται κοντά στην κωμόπολη Αρχάγγελος.

Στην περιοχή που βρίσκεται σήμερα το μοναστήρι της Παναγιάς της Τσαμπίκας είχε χτιστεί στην αρχαιότητα ο ναός της θεάς Αρτέμιδος, προστάτιδας του κυνηγιού. Αυτό μαρτυρείται από ένα επίγραμμα στο οποίο γίνεται λόγος για θυσίες και τάματα προς τη θεά Αρτέμιδα.Η Παναγιά η Τσαμπίκα έχει δύο μοναστήρια, από τα οποία το ένα ονομάζεται Παναγιά η Τσαμπίκα η Ψηλή ή η Κυρά, γιατί είναι χτισμένο ψηλά, σε ύψος 326 μέτρων, πάνω στον ιερό λόφο, όπου κάποτε λατρευόταν η θεά Αρτέμιδα, ενώ το άλλο λέγεται Παναγιά η Τσαμπίκα η Κάτω, γιατί βρίσκεται χαμηλά, κοντά στο δημόσιο δρόμο.

Εκτός από προσωνυμία της Παναγίας η λέξη Τσαμπίκα είναι ένα πολύ συνηθισμένο γυναικείο όνομα στη Ρόδο και ακόμα τοπωνύμιο, αφού έτσι ονομάζεται μια πολύ όμορφη παραλία που βρίσκεται 26 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της πόλης της Ρόδου.

Υπενθύμιση:

Λήγει η προθεσμία εγγραφής στα επιμορφωτικά σεμινάρια λεξικογραφίας της άσπρης λέξης με έγκριτους πανεπιστημιακούς.

[δείτε λεπτομέρειες]

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - Παγουράδες

Θέμα της εβδομάδας: Φυλές και παρατσούκλια των Ελλήνων «Τιμή μου και καμάρι μου που είμαι από τα Γιάννενα και είμαι παγουράς».

Τι μας βοηθάει να καταλάβουμε ότι κάποιος είναι Γιαννιώτης;

Ένα κλασικό παγουροκέφαλο, δηλαδή πλατύ κρανίο, φαρδύ μέτωπο και πρόσωπο τριγωνικό σαν ανάποδο Δ; Σύμφωνα με τους Χούλσε και Σράιντερ και τον ανθρωπολόγο Άρη Πουλιανό, οι απομονωμένοι ορεινοί πληθυσμοί παρουσιάζουν έντονη βραχυκεφαλία (υπερβραχυκεφαλοποίηση), που δίνει στο πρόσωπο τα παραπάνω χαρακτηριστικά που θυμίζουν παγούρι.

Παρ’ όλα αυτά, Παγουράδες αποκαλούνται μόνο οι Γιαννιώτες και όχι και οι υπόλοιποι Ηπειρώτες. Άλλωστε, κυρίως οι Γιαννιώτες είναι αυτοί που αποκαλούν τους γείτονές τους κατοίκους της Άρτας «Νεραντζόκωλους», ενώ οι Πρεβεζάνοι αποκαλούνται «Σαρδελάδες». Επίσης, η εν λόγω προσωνυμία χρησιμοποιείται και για την ποδοσφαιρική ομάδα των Ιωαννίνων, τον Π.Α.Σ. Γιάννινα.

Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, την προσωνυμία έδωσαν οι επισκέπτες της πόλης επειδή οι Γιαννιώτες είχαν στη ζώνη τους δεμένο το παγούρι τους ή επειδή κατέβαιναν στη λίμνη Παμβώτιδα για να πάρουν νερό με τα παγούρια τους.

Ο Άγγελος Τερζάκης αναφέρει ότι στο Αλβανικό Μέτωπο του ’40 κάποιοι, στην προσπάθειά τους να αποφύγουν τον πόλεμο, γέμιζαν με νερό ένα παλιό μεταλλικό παγούρι του στρατού, το βάζανε στη γάμπα τους και...πυροβολούσαν.

Έτσι, δημιουργούσαν ένα πολύ ελαφρύ τραύμα που τους έστελνε αναγκαστικά στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο στον Κουραμπά.

Οι γιατροί του Νοσοκομείου, που κατάλαβαν το κόλπο, λέγανε μεταξύ τους «άιντε κι άλλος με παγούρι ήρθε, άιντε κι άλλος με παγούρι ήρθε» κι έτσι σιγά σιγά τους βαφτίσανε με το παρατσούκλι «παγουράδες».

Υπενθύμιση:

Λήγει η προθεσμία εγγραφής στα επιμορφωτικά σεμινάρια λεξικογραφίας της άσπρης λέξης με έγκριτους πανεπιστημιακούς.

[δείτε λεπτομέρειες]

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - Σακαφλιάδες

Θέμα της εβδομάδας: Φυλές και παρατσούκλια των Ελλήνων Αν κάποιοι είναι «ορίτζιναλ» Τρικαλινοί και όχι «φερτοί», έλκουν δηλαδή την καταγωγή τους από τα Τρίκαλα, τότε σίγουρα δε γλιτώνουν την περιπαικτική προσωνυμία Σακαφλιάδες.

Τι σχέση έχει όμως η προσωνυμία αυτή με το Σακαφλιά, το «ντερβίσικο παιδί» που ενέπνευσε στον Τρικαλινό βάρδο Βασίλη Τσιτσάνη το πασίγνωστο τραγούδι «Στα Τρίκαλα στα δυο στενά σκοτώσανε το Σακαφλιά» και την ιστορία του;

Ήταν υπαρκτό πρόσωπο ή προϊόν της λαϊκής φαντασίας;

Η λαϊκή παράδοση λέει ότι ο Σακαφλιάς ήταν Τρικαλινός, ένας μποέμ τύπος, «παιδί της πιάτσας», ωραίος άντρας και καρδιοκατακτητής, που έζησε την εποχή του Μεσοπολέμου και βρέθηκε στις φυλακές Τρικάλων, καταδικασμένος σε ισόβια κάθειρξη για ανθρωποκτονία από πρόθεση.

Όπως προκύπτει και από τους στίχους του Τσιτσάνη, ο Σακαφλιάς έπεσε «ηρωικώς» από ανθρώπινο χέρι.

Πού δολοφονήθηκε;

Στα στενά του Βαρουσιού, της όμορφης παραδοσιακής συνοικίας των Τρικάλων, σε καρτέρι που του έστησαν και τον μαχαίρωσαν, επειδή είχε αναστατώσει την τοπική κοινωνία με τα καμώματά του ή στα «Δυο Στενά» της φυλακής των Τρικάλων, όπως ονόμαζαν δύο στενούς διαδρόμους ανάμεσα στο κυρίως κτίριο και τον ψηλό εξωτερικό τοίχο, επειδή θέλησε να διεκδικήσει το βιδάνιο (γκανιότα) των παράνομων παιχνιδιών για λογαριασμό του από τον τσιρίμπαση (μπαρμπουτιέρη);Όλες οι υπάρχουσες αξιόπιστες μαρτυρίες (Μπαγιαντέρας, Η. Πετρόπουλος, Β. Πάνου) συνηγορούν υπέρ της δεύτερης άποψης. Σε ένα από τα σκόρπια στιχάκια που παραδίδει ο Πετρόπουλος κατονομάζεται και ο φονιάς του Σακαφλιά: «Το Σακαφλιά σκοτώσανε / κι οι μάγκες μαραζώσανε. / Βρε Αντωνίτση κερατά / συ σκότωσες το Σακαφλιά».

Μετά το θάνατό του ο Σακαφλιάς έγινε θρύλος και λαϊκή παράδοση: «Δεν τον ξεχνούμε, βρε παιδιά, το φίλο μας το Σακαφλιά».

Υπενθύμιση:

Λήγει η προθεσμία εγγραφής στα επιμορφωτικά σεμινάρια λεξικογραφίας της άσπρης λέξης με έγκριτους πανεπιστημιακούς.

[δείτε λεπτομέρειες]

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - Γκάγκαροι

Θέμα της εβδομάδας: Φυλές και παρατσούκλια των Ελλήνων «Όταν φεύγει η επαρχία, οι Γκάγκαροι περνάνε φίνα».

Γκάγκαροι εναντίον μετοίκων και επήλυδων. Ένα όνομα που έρχεται από την παλιά Αθήνα και που σήμερα το διεκδικούν οι «βέροι», οι «γνήσιοι» Αθηναίοι.

Πόσοι από τους κατοίκους της αθηναϊκής γης έχουν Αθηναίους και τους δύο γονείς, πόσοι μπορούν να υπερηφανεύονται ότι η σκούφια τους κρατάει από τους πρώτους Αθηναίους, τους Γκάγκαρους, που κατοικούσαν εκείνο το χωριό το περιτριγυρισμένο από ελαιώνες, βοσκοτόπια και ρέματα που ήταν η Αθήνα όταν ανακηρύχθηκε πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους το 1834;

Ο χαρακτηρισμός Γκάγκαρος σήμερα, όταν οι «περιστάσεις το απαιτούν», περιλαμβάνει, εκτός από τους «επίδοξους» γνήσιους Αθηναίους, και όλους τους άλλους «μετέχοντας της ελληνικής γης» που κατοικούν στο κλεινόν άστυ.

Έτσι, για παράδειγμα, «κόκκινοι, κίτρινοι και πράσινοι Γκάγκαροι συσπειρώνονται εναντίον Παοκτζήδων», «τα ελληνικά φύλα παίρνουν θέση ένθεν και ένθεν του μεγάλου “Αυλακιού”, Καταυλακιώτες, μεταξύ των οποίων και Γκάγκαροι, Παναυλακιώτες, όπως Βάζελοι, Χανούμια, Τυρογαλάδες, Μαλακοπίτουρες και άλλα μικρότερα φύλα».Κι ακόμα, πολλές φορές, χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός και αποκτά πανελλαδική εμβέλεια, π.χ. γκάγκαροι Σεριφιώτες, Πατρινοί κτλ., για να υποδηλώσει τους «γνήσιους» κατοίκους του εκάστοτε τόπου.

Υπενθύμιση:

Λήγει η προθεσμία εγγραφής στα επιμορφωτικά σεμινάρια λεξικογραφίας της άσπρης λέξης με έγκριτους πανεπιστημιακούς.

[δείτε λεπτομέρειες]

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - Μιχαλού

Θέμα της εβδομάδας: Τα «γνωστά-άγνωστα» πρόσωπα των παροιμιών μας Μα επιτέλους ποια είναι αυτή η Μιχαλού και από πού κι ως πού συνέχεια της χρωστάμε;

Η προέλευση της λαϊκής ιδιωματικής φράσης «χρωστάει της Μιχαλούς», που σημαίνει ότι κάποιος είναι τρελός (και πρόσφατα ότι κάποιος έχει μεγάλα χρέη), έχει βασανίσει πολύ τους μελετητές.

Η εκδοχή που έχει βρει ευρεία απήχηση αλλά παραμένει αστήρικτη είναι η εξής:

Βρισκόμαστε στα χρόνια του Όθωνα στην πρωτεύουσα της μεταπολεμικής Ελλάδας, το Ναύπλιο.

Σε κάποιο σοκάκι του Ναυπλίου υπήρχε η ταβέρνα της Μιχαλούς, της γυναίκας του μακαρίτη του Μιχάλη.

Η Μιχαλού ήταν μια γυναίκα παραδόπιστη και εκμεταλλεύτρια.

Το μαγαζί της είχε μια περιορισμένη πελατεία στην οποία έκανε πίστωση για ένα ορισμένο διάστημα, όμως αλίμονο σε όποιον δεν ήταν συνεπής!

Μετά την παρέλευση της προθεσμίας, η Μιχαλού εξευτέλιζε κυριολεκτικά τους άτυχους οφειλέτες της.

Ανάμεσα σ’ αυτούς ήταν και κάποιος ευσυνείδητος, ο οποίος, αδυνατώντας να βρει χρήματα να εξοφλήσει τη Μιχαλού, γύριζε μέρα και νύχτα στους δρόμους παραμιλώντας.

Και όταν κανείς ρωτούσε τους περαστικούς τι έχει αυτός ο άνθρωπος, οι άλλοι απαντούσαν: «Αυτός χρωστάει της Μιχαλούς».

Λέγεται, επίσης, ότι η συγκεκριμένη γυναίκα συνήθιζε να γράφει τα ονόματα των χρεωστών της στον τοίχο του μαγαζιού της.

Επομένως, όποιος περνούσε από εκεί γνώριζε και ποιοι είναι αυτοί που χρωστούν.

Ο Ν. Σαραντάκος αναφέρει ότι η φράση «χρωστάει της Μιχαλούς» απαντάται στην κωμωδία «Κορακιστικά» του Ιακωβάκη Ρίζου Νερουλού, κείμενο γραμμένο στη Χίο το 1812, δηλαδή πολύ μακριά από την Πελοπόννησο και πολύ πριν την Επανάσταση.

Άρα, ακόμα κι αν υπήρχε Μιχαλού ταβερνιάρισσα στο μετεπαναστατικό Ανάπλι, σαφώς δεν είναι αυτή που έγινε αιτία να γεννηθεί η φράση.

Ο Νικόλαος Πολίτης αναφέρει αντί της έκφρασης «χρωστάει της Μιχαλούς» τη φράση «χρωστάει του Μιχάλη».

Η ερμηνεία που δίνει είναι ότι η φράση αυτή αναφέρεται σε ανθρώπους χαζούς και ανόητους, οι οποίοι στη λαϊκή αργκό λέγονται «Μιχάληδες».

Υπενθύμιση:Λήγει η προθεσμία εγγραφής στα επιμορφωτικά σεμινάρια λεξικογραφίας της άσπρης λέξης με έγκριτους πανεπιστημιακούς.

[δείτε λεπτομέρειες]

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - ξενοφοβία

Θέμα της εβδομάδας: Μετανάστες-πρόσφυγες: Οι πρωταγωνιστές μιας σύγχρονης Οδύσσειας Ξενοφοβία είναι ο φόβος, τα αρνητικά συναισθήματα, η εχθρότητα, η δυσαρέσκεια που μας δημιουργεί το πρόσωπο του «άλλου», του ξένου.

Ακραία μορφή ξενοφοβίας είναι ο ρατσισμός. Η λέξη πιθανότατα αποδίδει τη γαλλική xénophobie, που περιέχει τα ελληνικά συστατικά ξένος και φόβος.

Ο Γάλλος κοινωνιολόγος Αλέν Τουρέν εξηγεί το φαινόμενο της ξενοφοβίας ως αντίδραση στη διαφορετικότητα του άλλου όχι μόνο ως προς τη φυσική του μορφή, αλλά και ως προς την κουλτούρα, τη θρησκεία ή τους τρόπους ζωής και, επιπλέον, ως αποτέλεσμα μιας κρίσης ταυτότητας που χαρακτηρίζει μια όλο και πιο ανασφαλή κοινωνία στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης, των φυσικών καταστροφών, της οικονομικής κρίσης και των δυσκολιών της καθημερινής ζωής.

Η αύξηση της ξενοφοβίας είναι μια ανησυχητική ένδειξη και για την ελληνική κοινωνία. Χθες ήταν ο Έλληνας που ξενιτευόταν στη Γερμανία, στην Αμερική, στην Αυστραλία, ο Έλληνας του ξεριζωμού και της προσφυγιάς, που ως ξενιτεμένος επιθυμούσε να τον υποδεχτούν με φιλικά αισθήματα.

Σήμερα είναι ο Έλληνας που υποδέχεται τους ξενιτεμένους στη χώρα του, τα εξαγώγιμα προϊόντα της ανέχειας, της φτώχειας και των πολέμων άλλων χωρών.

Υπενθύμιση:Λήγει η προθεσμία εγγραφής στα επιμορφωτικά σεμινάρια λεξικογραφίας της άσπρης λέξης με έγκριτους πανεπιστημιακούς.

[δείτε λεπτομέρειες]

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ - ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ

Αγαπητοί φίλοι της άσπρης λέξης, καλό μήνα και καλώς ήρθατε στη νέα Άσπρη λέξη.

Σας ευχόμαστε καλό ταξίδι στον κόσμο των λέξεων.

- Ο Ernesto Spinelli έρχεται στην Ελλάδα

- Ξεκινούν τα σεμινάρια Λεξικογραφίας και Internet

- Το ημερολόγιο 2010 έρχεται ...και είναι το καλύτερο

- Λεξιλάγνος του μήνα ο καθ. Χατζησαββίδης Σωφρόνης

- 4ο Χαριστικό παζάρι βιβλίου - φέρτε τα βιβλία σας

- 7ο Συνέδριο «Ελληνική Γλώσσα και Ορολογία».

- 4ο Συμπόσιο Art Therapy

- Σεμινάριο δημοσιογραφίας - ανακοίνωση

- Α’ Διαγωνισμός Διηγήματος «Στέλιος Ξεφλούδας».

Ο Ernesto Spinelli έρχεται στην Ελλάδα

Την Παρασκευή 9 Οκτωβρίου 2009 στις 19:30 θα γίνει από τις εκδόσεις Άσπρη λέξη η επίσημη παρουσίαση του βιβλίου του Ernesto Spinelli: "Eρμηνεύοντας τον κόσμο: H φαινομενολογία στον υπαρξισμό και στην ψυχολογία" στον Πολυχώρο «Δ. Αρεοπαγίτης» Σίνα 4, (Μετρό Πανεπιστημίου) 106 75, Αθήνα

Ξεκινούν τα σεμινάρια Λεξικογραφίας και Internet

Επιμορφωτικά σεμινάρια Λεξικογραφίας από πανεπιστημιακούς καθηγητές για επαγγελματική κατάρτιση και σεμινάρια Internet για εσάς και τα παιδιά σας.

Το ημερολόγιο 2010 έρχεται ...και είναι το καλύτερο

Το νέο, συλλεκτικό, λεξικό - ημερολόγιο της Άσπρης λέξης θα είναι διαθέσιμο σε λίγες ημέρες σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων.

Σε μια δύσκολη περίοδο αποφασίσαμε να αφιερώσουμε το νέο μας ημερολόγιο στην αισιοδοξία και να γίνει το γούρι μας για τη νέα χρονιά, γιαυτό κυκλοφορεί με ...δείκτη ευτυχίας 10

Λεξιλάγνος του μήνα ο κ. Χατζησαββίδης Σωφρόνης καθηγητής στο Τμήμα Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Α.Π.Θ

.4ο Χαριστικό παζάρι βιβλίου - φέρτε τα βιβλία σας.

Όσοι φίλοι επιθυμούν να προσφέρουν βιβλία στο 4ο χαριστικό παζάρι της Άσπρης λέξης που θα διεξαχθεί το Δεκέμβρη, ενημερώνονται πως μπορούν να τα παραδίδουν στην οδό Μαντζάρου 6 στον 1ο όροφο έως και τις 30 Νοεμβρίου 2009.

Για οποιαδήποτε πληροφορία επικοινωνήστε με τον κ. Χάρη Τζαννή στο τηλέφωνο 210 3608008.

7ο Συνέδριο «Ελληνική Γλώσσα και Ορολογία».

Η Ελληνική Εταιρεία Ορολογίας (ΕΛΕΤΟ), το Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) και ακόμα 10 συνδιοργανωτές (πανεπιστήμια και άλλοι φορείς) σας καλούν να συμμετάσχετε και να παρακολουθήσετε τις εργασίες του 7ου Συνεδρίου «Ελληνική Γλώσσα και Ορολογία». 22-24.10.09

Το 4ο Συμπόσιο Art Therapy με θέμα "20 χρόνια Εικαστικής Θεραπείας στην Ελλάδα. Εξελίξεις και Προοπτικές" που οργανώνει το Κέντρο Τέχνης και Ψυχοθεραπείας, θα πραγματοποιηθεί 31 Οκτωβρίου και 1 Νοεμβρίου στο Συνεδριακό – Εκπαιδευτικό Κέντρο ΑTExcelixi, στο Καστρί.

Σεμινάριο δημοσιογραφίας - ανακοίνωση

Πώς παίρνουμε ή δίνουμε μια συνέντευξη, πώς επιλέγουμε και πώς διαμορφώνουμε ένα θέμα, πώς φτιάχνουμε το σενάριο, πώς κάνουμε το γύρισμα, πώς διαλέγουμε τις εικόνες, τι ρόλο παίζει ο ήχος, πώς επιλέγουμε και πώς «κόβουμε» το υλικό στο μοντάζ.

Τι διαφορές έχει το ρεπορτάζ από το ντοκιμαντέρ.

Α’ Διαγωνισμός Διηγήματος «Στέλιος Ξεφλούδας».

O Προοδευτικός Σύλλογος «Τα Καστέλλια» προκηρύσσει τον Α’ Διαγωνισμό Διηγήματος «Στέλιος Ξεφλούδας».

Η Άσπρη λέξη άλλαξε για να γίνει καλύτερη.

Μάθετε περισσότερα για τις αλλαγές.

[H πρώτη επαφή...] [Τι νέο υπάρχει στην άσπρη λέξη...][1 λεξικό δωρεάν ή 6 λεξικά με μικρή συνδρομή...]Γίνετε μέλος του club της άσπρης λέξης

Ο Αλέξης περιμένει την κριτική σας στο Facebook Asprilexi Group

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - πρόσφυγας

Θέμα της εβδομάδας: Μετανάστες-πρόσφυγες: Οι πρωταγωνιστές μιας σύγχρονης Οδύσσειας Ο πρόσφυγας ήδη από τα αρχαία ελληνικά σήμαινε αυτόν που ζητάει προστασία, που καταφεύγει κάπου για προστασία.

Πρόσφυγας είναι αυτός που δεν είχε άλλη επιλογή παρά να φύγει από την πατρίδα του.

Σύμφωνα με τη Συνθήκη του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Σύμβαση της Γενεύης 1951), ο πρόσφυγας είναι κάποιος που βρίσκεται εκτός της χώρας καταγωγής του, κινδυνεύει πραγματικά να υποστεί παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του στη χώρα του εξαιτίας της ταυτότητάς του ή των πεποιθήσεών του και δεν μπορεί ή δε θέλει να επιστρέψει, επειδή η κυβέρνησή του δεν μπορεί ή δε θέλει να τον προστατέψει.

Για το λόγο αυτό δικαιούται προστασία από μια εξαναγκαστική επιστροφή στη χώρα καταγωγής του (αρχή της μη επαναπροώθησης), από δίωξη για παράνομη είσοδο ή για έγγραφα ταυτότητας και ταξιδιωτικά έγγραφα, όπως και πρόσβαση σε μια μακροπρόθεσμη λύση.

Αυτή μπορεί να είναι η ενσωμάτωση στη χώρα που του παρέχει άσυλο, η επανεγκατάσταση σε μια άλλη χώρα ή ο εθελούσιος επαναπατρισμός στη χώρα καταγωγής του, εφόσον αυτή γίνεται με ασφάλεια και αξιοπρέπεια.

Όμως, οι πρόσφυγες, ενώ αντιμετωπίζονται ως ξεχωριστή κατηγορία από τους μετανάστες, πέφτουν θύματα των ίδιων κυκλωμάτων εμπορίας ανθρώπων και πολλές φορές αντιμετωπίζουν τις ίδιες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις χώρες μετάβασης ή στις χώρες προορισμού.«Στην τρίτη μπίρα, μου λέει ο Μπαχτιάρ.

Είμαστε μουσαφερίμ, ταξιδιώτες στο πουθενά, “in nowhere”. Κι εδώ στο πουθενά είμαστε.

Το ταξίδι μας, το μουσαφεράτ, είναι στο πουθενά» γράφει ο Πατρινός συγγραφέας Βασίλης Λαδάς στο βιβλίο του «Μουσαφεράτ» και συνεχίζει: «Τι είναι όλοι αυτοί, Αφγανοί και Κούρδοι;

Είναι μετανάστες, που σημαίνει θεληματική φυγή για καλύτερη ζωή, ή πρόσφυγες, που σημαίνει αθέλητο ξερίζωμα από το σπίτι τους λόγω πολέμων και βίας; Είναι και τα δύο. Αλλά τους θεωρούμε, εφόσον έρχονται από εμπόλεμες ζώνες, πρόσφυγες. Έτσι αποφάνθηκαν πατρινά δικαστήρια.

Σύμφωνα με αυτές τις αποφάσεις, ο όρος πρόσφυγας “εφαρμόζεται επί παντός προσώπου το οποίο, συνεπεία δικαιολογημένου φόβου διώξεων, λόγω φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, κοινωνικής τάξεως ή πολιτικών πεποιθήσεων, στη χώρα της υπηκοότητάς του δεν δύναται ή, λόγω του φόβου αυτού, δεν επιθυμεί να απολαύσει την προστασία της χώρας του.

Την απόδειξη αν είναι πρόσφυγας την έχει ο ίδιος ο ισχυριζόμενος την ιδιότητα αυτή.

Όμως, λόγω των περιστάσεων, σε περίπτωση αμφιβολιών, υπερισχύει η δήλωση του πρόσφυγα”.

Αυτά έχουν πει τα τριμελή πλημμελειοδικεία που δίκαζαν μετανάστες, επειδή δεν είχαν νόμιμα ταξιδιωτικά έγγραφα.

Αν δήλωναν πρόσφυγες και επιθυμία ασύλου, τους αθώωναν».

Ο πρόσφυγας διαφέρει από τον εκτοπισμένο, κυρίως κατά το ότι ο πρώτος διασχίζει διεθνή σύνορα, ενώ ο δεύτερος είναι ένα άτομο που εξαναγκάζεται να καταφύγει σε άλλο τόπο στο εσωτερικό της χώρας του.

Υπενθύμιση:Ανακοινώθηκε το πλήρες πρόγραμμα των επιμορφωτικών σεμιναρίων λεξικογραφίας της άσπρης λέξης με έγκριτους πανεπιστημιακούς.

[δείτε λεπτομέρειες]

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - μετανάστης

Θέμα της εβδομάδας: Μετανάστες-πρόσφυγες: Οι πρωταγωνιστές μιας σύγχρονης Οδύσσειας Ο μετανάστης περιέχει το αρχαιοελληνικό ρήμα ναίω, που σήμαινε «κατοικώ, διαμένω» (απ’ όπου και η λέξη ναός).

Τι είναι λοιπόν ο μετανάστης;

Είναι κάποιος που φεύγει από τον τόπο του με τη θέλησή του –σε αντίθεση με τον πρόσφυγα, που φεύγει παρά τη θέλησή του, λόγω πολέμου, βίας ή άλλων πιεστικών συνθηκών– και εγκαθίσταται είτε σε άλλο τόπο μέσα στην ίδια του τη χώρα (εσωτερικός μετανάστης) είτε σε ξένη χώρα (εξωτερικός μετανάστης), ιδίως με κίνητρο την εργασία.

Η ιστορία της μετανάστευσης αρχίζει την προϊστορική περίοδο, όπου διάφορες φυλές μετανάστευαν από τόπο σε τόπο για τις ανάγκες της επιβίωσής τους, και φτάνει μέχρι τους μετανάστες του σήμερα.

Ο όρος «νόμιμος μετανάστης» χρησιμοποιείται για το μετανάστη που έχει άδεια παραμονής και είναι καταγεγραμμένος από τις υπηρεσίες ελέγχου, ενώ, στην αντίθετη περίπτωση, χρησιμοποιείται ο όρος «παράνομος (μη νόμιμος) μετανάστης».

Ο όρος «λαθρομετανάστης» υποδηλώνει κάποιον που έχει εισέλθει σε μία χώρα «λαθραία», χωρίς να τηρήσει τις νόμιμες διαδικασίες.

Η Διεθνής Αμνηστία δε χρησιμοποιεί τον όρο «λαθρομετανάστης», αλλά «παράτυπος μετανάστης» (illegal migrant), εφόσον ο όρος «λαθραίος» συνδέεται με την έννοια της παρανομίας και της εγκληματικότητας, δημιουργώντας στερεότυπα.

Για τους ίδιους λόγους προτείνεται ως ορθότερος ο όρος «μη καταγεγραμμένος» μετανάστης αντί του όρου «παράνομος μετανάστης».

Ο επικεφαλής του Γραφείου της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ Γιώργος Τσαρμπόπουλος έχει χαρακτηρίσει τον όρο «λαθρομετανάστης» απαξιωτικό, γιατί εξομοιώνει τον ανθρώπινο πόνο με εμπορεύματα, και υποστηρίζει ότι πρέπει να εξαλειφθεί από το λεξιλόγιο.

Ωστόσο, σήμερα αποκαλούνται λαθρομετανάστες οι υπήκοοι τρίτων χωρών που καταφεύγουν χωρίς νόμιμες διαδικασίες στη χώρα μας, ρισκάροντας πολλές φορές τη ζωή τους ή δίνοντας το υστέρημά τους σε εμπόρους ανθρώπων, και μάλιστα αδιακρίτως, αφού πολλοί από αυτούς προέρχονται από εμπόλεμες ζώνες και είναι πολιτικοί πρόσφυγες.

Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιείται επίσης και ο όρος «οικονομικός μετανάστης», ο οποίος φαίνεται ότι είναι πλεοναστικός εφόσον ο μετανάστης μετακινείται σχεδόν πάντοτε για οικονομικούς λόγους.

Ο μετακινούμενος για πολιτικούς λόγους χαρακτηρίζεται συνήθως «πολιτικός πρόσφυγας».

Υπενθύμιση:

Ανακοινώθηκε το πλήρες πρόγραμμα των επιμορφωτικών σεμιναρίων λεξικογραφίας της άσπρης λέξης με έγκριτους πανεπιστημιακούς.

[δείτε λεπτομέρειες]

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - εφορευτική επιτροπή

Θέμα της εβδομάδας: Εκλογές: «Καλό βόλι» Η λέξη εφορευτική είναι το θηλυκό γένος του επιθέτου εφορευτικός-ή-ό. Η επιτροπή είναι ουσιαστικό θηλυκού γένους.

Το επίθετο εφορευτικός-ή-ό δεν έχει καμία σχέση με το «φόρο», αφού σημαίνει αυτόν που εποπτεύει κάτι.

Κυρίως το επίθετο αυτό χρησιμοποιείται στον όρο εφορευτική επιτροπή, που δηλώνει την επιτροπή που εποπτεύει τη διεξαγωγή των εκλογών.

Στις βουλευτικές εκλογές, σύμφωνα με το άρθρο 58 του Π.Δ. 96/07, σε κάθε εκλογικό τμήμα ορίζεται εφορευτική επιτροπή, που αποτελείται από τον αντιπρόσωπο της δικαστικής αρχής ως πρόεδρο και τέσσερα μέλη, που αναπληρώνονται από ισάριθμα αναπληρωματικά.

Τα μέλη των εφορευτικών επιτροπών κληρώνονται μέσα σε 15 ημέρες από την έναρξη της προεκλογικής περιόδου από το οικείο Πρωτοδικείο.

Στην κλήρωση περιλαμβάνονται οι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους του οικείου εκλογικού διαμερίσματος που φέρονται στους καταλόγους αυτούς ως κάτοικοι της περιοχής. Το αρμόδιο δικαστήριο μπορεί, κατά την κρίση του, να διορίζει με απόφασή του, που λαμβάνει σε συμβούλιο, τα μέλη των εφορευτικών επιτροπών από τους καταλόγους αυτούς.

Στην περίπτωση αυτή ορίζονται μέλη όσοι, κατά την κρίση του Συμβουλίου Πρωτοδικών, παρέχουν στοιχεία επάρκειας για τα καθήκοντα αυτά.

Οι οριζόμενοι πρέπει να έχουν τουλάχιστον απολυτήριο δημοτικού σχολείου και να μην έχουν υπερβεί το 65ο έτος της ηλικίας τους.

Για το σκοπό αυτό ο πρόεδρος πρωτοδικών μπορεί να ζητήσει πληροφορίες και στοιχεία από τους ειρηνοδίκες του τόπου και τις δημοτικές ή κοινοτικές αρχές.

Έτσι, μπορούν να αποκλειστούν μέλη που κληρώθηκαν, αν κρίνονται ανεπαρκή για το έργο της εφορευτικής επιτροπής.

Τα μέλη των εφορευτικών επιτροπών είναι υποχρεωμένα να εκτελούν τα καθήκοντά τους ανεξαρτήτως αν ειδοποιήθηκαν εγκαίρως.

Υπενθύμιση:Ανακοινώθηκε το πλήρες πρόγραμμα των επιμορφωτικών σεμιναρίων λεξικογραφίας της άσπρης λέξης με έγκριτους πανεπιστημιακούς.

[δείτε λεπτομέρειες]

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - ψηφοδέλτιο

Θέμα της εβδομάδας: Εκλογές: «Καλό βόλι» Ουσιαστικό αρσενικού γένους.

Το ψηφοδέλτιο είναι το «δελτίο», το φύλλο χαρτιού που ρίχνουν στην κάλπη οι εκλογείς ή ψηφοφόροι όταν ψηφίζουν και δηλώνουν την προτίμησή τους.

Η λέξη ψηφοδέλτιο δηλώνει επίσης και το συνδυασμό, δηλαδή τον κατάλογο με τα ονόματα των υποψηφίων που συμμετέχουν σε εκλογή και εκπροσωπούν κόμμα, παράταξη κτλ.

Στην αρχαία Αθήνα η ανάδειξη των βουλευτών επί Σόλωνα γινόταν με εκλογή, ενώ, μετά τις μεταρρυθμίσεις του πολιτεύματος από τον Κλεισθένη, με κλήρωση.

Ως κλήροι χρησιμοποιούνταν λευκοί και μαύροι κύαμοι (κουκιά), oπότε ο υποψήφιος, αν το κουκί ήταν άσπρο, είχε κάθε λόγο να χαίρεται, αλλιώς τα έβαφε «μαύρα».

Από κει προέρχεται και η φράση «κουκιά μετρημένα».

Επίσης, σε ψηφοφορίες για τους εκτοπισμούς πολιτών –τους γνωστούς οστρακισμούς ή εξοστρακισμούς– χρησιμοποιούσαν ως ψηφοδέλτια όστρακα, δηλαδή τεμάχια ή θραύσματα πήλινων αγγείων, πάνω στα οποία κάθε πολίτης χάραζε το όνομα εκείνου που θεωρούσε ότι έπρεπε να εξοριστεί.

Στη νεότερη Ελλάδα από το 1864 μέχρι το 1926 οι ψηφοφόροι ψήφιζαν στις βουλευτικές εκλογές με το σύστημα των σφαιριδίων.

Έριχναν δηλαδή σε σιδερένιες κάλπες που ήταν χωρισμένες σε δύο μέρη (ΝΑΙ και ΟΧΙ) μεταλλικά σφαιρίδια, είτε προς την πλευρά του ΝΑΙ είτε προς την πλευρά του ΟΧΙ.

Από κει προήλθε και η φράση «καλό βόλι».

Χάρτινα ψηφοδέλτια χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά το 1912 στις δημοτικές και κοινοτικές εκλογές, ενώ σε βουλευτικές εκλογές χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά το 1920, στη Θράκη και στο μέτωπο της Μικράς Ασίας.

Υπενθύμιση:Ανακοινώθηκε το πλήρες πρόγραμμα των επιμορφωτικών σεμιναρίων λεξικογραφίας της άσπρης λέξης με έγκριτους πανεπιστημιακούς.

[δείτε λεπτομέρειες]

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - εκλογικό σύστημα

Θέμα της εβδομάδας: Εκλογές: «Καλό βόλι» Η λέξη εκλογικό είναι το ουδέτερο γένος του επιθέτου εκλογικός-ή-ό.

Το σύστημα είναι ουσιαστικό ουδετέρου γένους.

Εκλογικό σύστημα είναι το σύστημα που χρησιμοποιείται κατά τη διεξαγωγή εκλογών για την εκλογή των υποψηφίων.

Ειδικότερα για τις βουλευτικές εκλογές, εκλογικό σύστημα είναι ο τρόπος με τον οποίο εκλέγονται οι υποψήφιοι και κατανέμονται οι βουλευτικές έδρες στα κόμματα, στους συνασπισμούς κομμάτων και στους μεμονωμένους υποψηφίους με βάση τις ψήφους που έλαβαν.

Ρυθμίζεται από ειδικό νόμο, που ονομάζεται εκλογικός νόμος.

Τα δύο βασικά εκλογικά συστήματα είναι το πλειοψηφικό, κατά το οποίο σε κάθε εκλογική περιφέρεια εκλέγεται ο συνδυασμός ή ο υποψήφιος που συγκεντρώνει τις περισσότερες ψήφους και το αναλογικό (απλή αναλογική), κατά το οποίο οι έδρες κάθε εκλογικής περιφέρειας κατανέμονται στους συνδυασμούς και στους μεμονωμένους υποψηφίους ανάλογα με τις ψήφους που έλαβαν.

Το εκλογικό σύστημα των εκλογών της 4ης Οκτωβρίου 2009 είναι ενισχυμένη αναλογική, ένα μεικτό δηλαδή σύστημα που συνδυάζει στοιχεία απλής αναλογικής και πλειοψηφικού, έχει δε ρυθμιστεί με τον εκλογικό νόμο 3231/2004 του Κ. Σκανδαλίδη.

Ο νέος εκλογικός νόμος 3636/08 (τροποποιήσεις του ν. 3231/04) θα ισχύσει από τις μεθεπόμενες εκλογές, αφού σύμφωνα με το άρθρο 54 & 1 του Συντάγματος «Το εκλογικό σύστημα και οι εκλογικές περιφέρειες ορίζονται με νόμο που ισχύει από τις μεθεπόμενες εκλογές, εκτός και αν προβλέπεται η ισχύς του άμεσα από τις επόμενες εκλογές, με ρητή διάταξη που ψηφίζεται από την πλειοψηφία των δύο τρίτων του όλου αριθμού των βουλευτών».

Υπενθύμιση:

Ανακοινώθηκε το πλήρες πρόγραμμα των επιμορφωτικών σεμιναρίων λεξικογραφίας της άσπρης λέξης με έγκριτους πανεπιστημιακούς.

[δείτε λεπτομέρειες]

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - δικομματισμός

Θέμα της εβδομάδας: Εκλογές: «Καλό βόλι»

Ουσιαστικό αρσενικού γένους. Ο δικομματισμός στην Ελλάδα εμφανίστηκε κατ’ ουσίαν το 19ο αιώνα, με την αντιπαράθεση Νεοτερικού κόμματος (Τρικούπης) και Εθνικού (Δεληγιάννης). Το πρώτο «συνταγματικό» κόμμα που ιδρύθηκε ήταν το «Νεοτερικό» του Τρικούπη. Οι αντίπαλοι συσπειρώθηκαν γύρω από το κόμμα του Αλέξανδρου Kουμουνδούρου, μετά το θάνατο του οποίου (1883) ο Θεόδωρος Δεληγιάννης το μετονόμασε σε «Eθνικόν Κόμμα» (1885). Ο «αντι-τρικουπισμός» έκανε την πρώτη σημαντική εμφάνιση στο δημόσιο βίο της χώρας στις 6 Φεβρουαρίου του 1885 υπό την ηγεσία του Θ. Δεληγιάννη, όταν η κυβέρνηση Τρικούπη ανατράπηκε στη βουλή με ψήφους 108 έναντι 104. Τότε η Αθήνα μετατράπηκε σε «Μενίδι πανηγυρίζον και μεθύσκον». Τα δύο αυτά κόμματα, το «Νεοτερικό» (Τρικούπης) και το «Εθνικό» (Δεληγιάννης), ηγεμόνευαν και εναλλάσσονταν στην εξουσία επί 15 χρόνια.

Την περίοδο της Μεταπολίτευσης το δικομματικό σύστημα λειτούργησε με μεγάλη αποτελεσματικότητα.

Τα δύο κόμματα που ιδρύθηκαν το 1974 και κυριαρχούν έκτοτε στην πολιτική σκηνή, η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ, εναλλάσσονται στην εξουσία όλη αυτή την περίοδο, με εξαίρεση την Οικουμενική Κυβέρνηση το 1989.

Η εναλλαγή στην εξουσία δύο ισχυρών κομμάτων φαίνεται να εξασφαλίζει πολιτική σταθερότητα, που αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για οικονομική ανάπτυξη και ευημερία, όμως ο δικομματισμός δεν μπορεί να θεωρηθεί πανάκεια για όλες τις δυσλειτουργίες του κοινοβουλευτισμού, της κοινωνίας και της οικονομίας.

Υπενθύμιση:Ανακοινώθηκε το πλήρες πρόγραμμα των επιμορφωτικών σεμιναρίων λεξικογραφίας της άσπρης λέξης με έγκριτους πανεπιστημιακούς.

[δείτε λεπτομέρειες]

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - αυτοδυναμία

Θέμα της εβδομάδας: Εκλογές: «Καλό βόλι» Ουσιαστικό θηλυκού γένους.

Αυτοδυναμία έχει κάποιος όταν στηρίζεται στις δικές του δυνάμεις και ικανότητες, προκειμένου να ανταποκριθεί σε ένα έργο, χωρίς να χρειάζεται «έξωθεν» βοήθεια.

Ειδικότερα, όταν μιλάμε για εκλογική αυτοδυναμία, αναφερόμαστε στην αυτοδυναμία που επιτυγχάνει ένα κόμμα ή συνδυασμός που πλειοψήφησε στις εκλογές, δηλαδή στη δυνατότητά του να σχηματίσει μόνο του κυβέρνηση, χωρίς τη σύμπραξη με άλλες πολιτικές δυνάμεις.

Σύμφωνα με το άρθρο 37 παράγραφος 2 του Συντάγματος «Πρωθυπουργός διορίζεται ο αρχηγός του κόμματος που διαθέτει στη Βουλή την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών», δηλαδή 151 έδρες (300:2=150+1).

Ο ισχύων εκλογικός νόμος ευνοεί την αυτοδυναμία, αφού πριμοδοτεί το πρώτο κόμμα με 40 έδρες σε βάρος του δεύτερου.

Με τη ρύθμιση αυτή αρκούν στο πρώτο κόμμα 111 έδρες για να μπορεί να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση (111+40=151).

Επομένως, η διαφορά στο ποσοστό των δύο κομμάτων δε φαίνεται να έχει καμιά σημασία, θεωρητικά τουλάχιστον, αφού αρκεί και μια ψήφος διαφορά για να εξασφαλίσει στο πρώτο κόμμα την αυτοδυναμία.

Όμως, επειδή με τις ρυθμίσεις του νόμου η αυτοδυναμία του πρώτου κόμματος είναι απόλυτα συσχετισμένη με το λεγόμενο αδιάθετο ποσοστό, αυτό δηλαδή που θα συγκεντρώσουν τα μικρά κόμματα που δε θα συγκεντρώσουν το 3% και θα μείνουν εκτός βουλής, ο νικητής θα πρέπει αναγκαστικά να ξεπεράσει ένα συγκεκριμένο ποσοστό, το οποίο εξαρτάται από το αντίστοιχο ποσοστό των κομμάτων που θα μείνουν εκτός βουλής.

Έτσι, όσο μεγαλύτερο είναι αθροιστικά το ποσοστό των εκτός βουλής κομμάτων, τόσο μικρότερο είναι το ποσοστό που χρειάζεται το πρώτο κόμμα για να κερδίσει την αυτοδυναμία.

Υπενθύμιση:Ανακοινώθηκε το πλήρες πρόγραμμα των επιμορφωτικών σεμιναρίων λεξικογραφίας της άσπρης λέξης με έγκριτους πανεπιστημιακούς.

[δείτε λεπτομέρειες]