Νέα ΧΡΥΣΗ ΕΚΔΟΣΗ 10 Αγγλικό<>Ελληνικό Λεξικό - New GOLDEN VERSION 10 English-Greek Dictionary

ΜΑΤΖΕΝΤΑ Μεθώνης 47-51 Αθήνα 10681 Ελλάδα info@magenta.gr (+30) 210-33.03.920 & 210-33.03.965 (+30) 210-33.03.216 http://www.magenta.gr

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - οινόπνευμα

Θέμα της εβδομάδας: Καιρός για καύσιμα Η αιθανόλη ή αιθυλική αλκοόλη ή απλά οινόπνευμα είναι το προϊόν της απόσταξης αλκοολούχων ουσιών.

Πρόκειται για χημική οργανική ένωση, αποτελούμενη από δύο άτομα άνθρακα, υδρογόνο και μια ομάδα υδροξυλίου (ομάδα OH) και ανήκει στην ομόλογη σειρά των κορεσμένων μονοσθενών αλκοολών (CνH2ν+1Ο).

Ο χημικός τύπος της είναι CH3-CH2-OH.Στο οινόπνευμα που προορίζεται για οικιακή χρήση προστίθεται μικρή ποσότητα πετρελαίου, καθώς και η χρωστική κυανούν του μεθυλενίου, που προσδίδει κυανοπράσινο χρώμα, ώστε να ξεχωρίζει από το καθαρό οινόπνευμα.

Η λέξη οινόπνευμα χρησιμοποιείται και με τη σημασία οποιουδήποτε αλκοολούχου ποτού. Γνωστοί οι στίχοι του τραγουδιού «Ουσίες» σε στίχους του Λάκη Λαζόπουλου και μουσική του Νίκου Δανίκα: «Ουσίες, ουσίες κι οινοπνεύματα // κι άρχισαν να ξεντύνονται // μες στο μυαλό τα πνεύματα».

Σεμινάρια γλώσσας. Δείτε πληροφορίες. Λεξικό -Ημερολόγιο 2010 με δείκτη ευτυχίας. Δείτε πληροφορίες.

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - φελέκι

Θέμα της εβδομάδας: Λέξεις της καθημερινότητάς μας Η λέξη φελέκι απαντάται κυρίως στις φράσεις «γαμώ το φελέκι μου», «το φελέκι μου μέσα» ή σκέτο «το φελέκι μου».

Όμως, τι ακριβώς εννοεί κάποιος που βρίζει το φελέκι του;

Άραγε, διαθέτουμε όλοι ένα φελέκι, που νιώθουμε την επιθυμία να το βρίσουμε;

Η λέξη φελέκι σημαίνει αρχικά τύχη, μοίρα.

Άρα, όταν κάποιος προβαίνει σ’ αυτή τη λεκτική εκτόνωση και βρίζει το φελέκι του, είναι σαν να βρίζει την κακή του τύχη για τις αναποδιές που συναντάει στη ζωή του.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει ότι και οι Τούρκοι χρησιμοποιούν παρόμοια βρισιά για την τύχη τους: «kahpe felek».

Όμως στα τουρκικά υπάρχει και λουλούδι που λέγεται carki feleki.

Στο παλιό γαλλοελληνικό λεξικό του 1845 ο Σκαρλάτος Βυζάντιος αποδίδει το γαλλικό grenadille ως «τσάρκι-φελέκι», δηλαδή με την τουρκική ονομασία.

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - Τσαμπίκοι

Θέμα της εβδομάδας: Φυλές και παρατσούκλια των Ελλήνων Το όνομα Τσαμπίκοι, που αποτελεί προσωνυμία των Ροδίων ή Ροδιτών, αν και συνειρμικά φέρνει στο νου τη λέξη τσαμπί, δεν έχει καμία σχέση με αυτή.

Οι Ρόδιοι, σε αντίθεση με άλλους που τυχόν έχουν κάποιους να θίγονται ή να θυμώνουν με τα παρατσούκλια που τους κόλλησαν, μπορούν άφοβα να «κυκλοφορούν με το κεφάλι ψηλά», όχι μόνο γιατί η δική τους προσωνυμία σχετίζεται με τοπική ονομασία, αλλά και γιατί έχει «ιερή» προέλευση, αφού οφείλεται στην προσωνυμία «Τσαμπίκα» της Παναγίας στη Ρόδο, η μονή της οποίας βρίσκεται κοντά στην κωμόπολη Αρχάγγελος.

Στην περιοχή που βρίσκεται σήμερα το μοναστήρι της Παναγιάς της Τσαμπίκας είχε χτιστεί στην αρχαιότητα ο ναός της θεάς Αρτέμιδος, προστάτιδας του κυνηγιού. Αυτό μαρτυρείται από ένα επίγραμμα στο οποίο γίνεται λόγος για θυσίες και τάματα προς τη θεά Αρτέμιδα.Η Παναγιά η Τσαμπίκα έχει δύο μοναστήρια, από τα οποία το ένα ονομάζεται Παναγιά η Τσαμπίκα η Ψηλή ή η Κυρά, γιατί είναι χτισμένο ψηλά, σε ύψος 326 μέτρων, πάνω στον ιερό λόφο, όπου κάποτε λατρευόταν η θεά Αρτέμιδα, ενώ το άλλο λέγεται Παναγιά η Τσαμπίκα η Κάτω, γιατί βρίσκεται χαμηλά, κοντά στο δημόσιο δρόμο.

Εκτός από προσωνυμία της Παναγίας η λέξη Τσαμπίκα είναι ένα πολύ συνηθισμένο γυναικείο όνομα στη Ρόδο και ακόμα τοπωνύμιο, αφού έτσι ονομάζεται μια πολύ όμορφη παραλία που βρίσκεται 26 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της πόλης της Ρόδου.

Υπενθύμιση:

Λήγει η προθεσμία εγγραφής στα επιμορφωτικά σεμινάρια λεξικογραφίας της άσπρης λέξης με έγκριτους πανεπιστημιακούς.

[δείτε λεπτομέρειες]

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - Παγουράδες

Θέμα της εβδομάδας: Φυλές και παρατσούκλια των Ελλήνων «Τιμή μου και καμάρι μου που είμαι από τα Γιάννενα και είμαι παγουράς».

Τι μας βοηθάει να καταλάβουμε ότι κάποιος είναι Γιαννιώτης;

Ένα κλασικό παγουροκέφαλο, δηλαδή πλατύ κρανίο, φαρδύ μέτωπο και πρόσωπο τριγωνικό σαν ανάποδο Δ; Σύμφωνα με τους Χούλσε και Σράιντερ και τον ανθρωπολόγο Άρη Πουλιανό, οι απομονωμένοι ορεινοί πληθυσμοί παρουσιάζουν έντονη βραχυκεφαλία (υπερβραχυκεφαλοποίηση), που δίνει στο πρόσωπο τα παραπάνω χαρακτηριστικά που θυμίζουν παγούρι.

Παρ’ όλα αυτά, Παγουράδες αποκαλούνται μόνο οι Γιαννιώτες και όχι και οι υπόλοιποι Ηπειρώτες. Άλλωστε, κυρίως οι Γιαννιώτες είναι αυτοί που αποκαλούν τους γείτονές τους κατοίκους της Άρτας «Νεραντζόκωλους», ενώ οι Πρεβεζάνοι αποκαλούνται «Σαρδελάδες». Επίσης, η εν λόγω προσωνυμία χρησιμοποιείται και για την ποδοσφαιρική ομάδα των Ιωαννίνων, τον Π.Α.Σ. Γιάννινα.

Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, την προσωνυμία έδωσαν οι επισκέπτες της πόλης επειδή οι Γιαννιώτες είχαν στη ζώνη τους δεμένο το παγούρι τους ή επειδή κατέβαιναν στη λίμνη Παμβώτιδα για να πάρουν νερό με τα παγούρια τους.

Ο Άγγελος Τερζάκης αναφέρει ότι στο Αλβανικό Μέτωπο του ’40 κάποιοι, στην προσπάθειά τους να αποφύγουν τον πόλεμο, γέμιζαν με νερό ένα παλιό μεταλλικό παγούρι του στρατού, το βάζανε στη γάμπα τους και...πυροβολούσαν.

Έτσι, δημιουργούσαν ένα πολύ ελαφρύ τραύμα που τους έστελνε αναγκαστικά στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο στον Κουραμπά.

Οι γιατροί του Νοσοκομείου, που κατάλαβαν το κόλπο, λέγανε μεταξύ τους «άιντε κι άλλος με παγούρι ήρθε, άιντε κι άλλος με παγούρι ήρθε» κι έτσι σιγά σιγά τους βαφτίσανε με το παρατσούκλι «παγουράδες».

Υπενθύμιση:

Λήγει η προθεσμία εγγραφής στα επιμορφωτικά σεμινάρια λεξικογραφίας της άσπρης λέξης με έγκριτους πανεπιστημιακούς.

[δείτε λεπτομέρειες]

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - Σακαφλιάδες

Θέμα της εβδομάδας: Φυλές και παρατσούκλια των Ελλήνων Αν κάποιοι είναι «ορίτζιναλ» Τρικαλινοί και όχι «φερτοί», έλκουν δηλαδή την καταγωγή τους από τα Τρίκαλα, τότε σίγουρα δε γλιτώνουν την περιπαικτική προσωνυμία Σακαφλιάδες.

Τι σχέση έχει όμως η προσωνυμία αυτή με το Σακαφλιά, το «ντερβίσικο παιδί» που ενέπνευσε στον Τρικαλινό βάρδο Βασίλη Τσιτσάνη το πασίγνωστο τραγούδι «Στα Τρίκαλα στα δυο στενά σκοτώσανε το Σακαφλιά» και την ιστορία του;

Ήταν υπαρκτό πρόσωπο ή προϊόν της λαϊκής φαντασίας;

Η λαϊκή παράδοση λέει ότι ο Σακαφλιάς ήταν Τρικαλινός, ένας μποέμ τύπος, «παιδί της πιάτσας», ωραίος άντρας και καρδιοκατακτητής, που έζησε την εποχή του Μεσοπολέμου και βρέθηκε στις φυλακές Τρικάλων, καταδικασμένος σε ισόβια κάθειρξη για ανθρωποκτονία από πρόθεση.

Όπως προκύπτει και από τους στίχους του Τσιτσάνη, ο Σακαφλιάς έπεσε «ηρωικώς» από ανθρώπινο χέρι.

Πού δολοφονήθηκε;

Στα στενά του Βαρουσιού, της όμορφης παραδοσιακής συνοικίας των Τρικάλων, σε καρτέρι που του έστησαν και τον μαχαίρωσαν, επειδή είχε αναστατώσει την τοπική κοινωνία με τα καμώματά του ή στα «Δυο Στενά» της φυλακής των Τρικάλων, όπως ονόμαζαν δύο στενούς διαδρόμους ανάμεσα στο κυρίως κτίριο και τον ψηλό εξωτερικό τοίχο, επειδή θέλησε να διεκδικήσει το βιδάνιο (γκανιότα) των παράνομων παιχνιδιών για λογαριασμό του από τον τσιρίμπαση (μπαρμπουτιέρη);Όλες οι υπάρχουσες αξιόπιστες μαρτυρίες (Μπαγιαντέρας, Η. Πετρόπουλος, Β. Πάνου) συνηγορούν υπέρ της δεύτερης άποψης. Σε ένα από τα σκόρπια στιχάκια που παραδίδει ο Πετρόπουλος κατονομάζεται και ο φονιάς του Σακαφλιά: «Το Σακαφλιά σκοτώσανε / κι οι μάγκες μαραζώσανε. / Βρε Αντωνίτση κερατά / συ σκότωσες το Σακαφλιά».

Μετά το θάνατό του ο Σακαφλιάς έγινε θρύλος και λαϊκή παράδοση: «Δεν τον ξεχνούμε, βρε παιδιά, το φίλο μας το Σακαφλιά».

Υπενθύμιση:

Λήγει η προθεσμία εγγραφής στα επιμορφωτικά σεμινάρια λεξικογραφίας της άσπρης λέξης με έγκριτους πανεπιστημιακούς.

[δείτε λεπτομέρειες]

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - Γκάγκαροι

Θέμα της εβδομάδας: Φυλές και παρατσούκλια των Ελλήνων «Όταν φεύγει η επαρχία, οι Γκάγκαροι περνάνε φίνα».

Γκάγκαροι εναντίον μετοίκων και επήλυδων. Ένα όνομα που έρχεται από την παλιά Αθήνα και που σήμερα το διεκδικούν οι «βέροι», οι «γνήσιοι» Αθηναίοι.

Πόσοι από τους κατοίκους της αθηναϊκής γης έχουν Αθηναίους και τους δύο γονείς, πόσοι μπορούν να υπερηφανεύονται ότι η σκούφια τους κρατάει από τους πρώτους Αθηναίους, τους Γκάγκαρους, που κατοικούσαν εκείνο το χωριό το περιτριγυρισμένο από ελαιώνες, βοσκοτόπια και ρέματα που ήταν η Αθήνα όταν ανακηρύχθηκε πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους το 1834;

Ο χαρακτηρισμός Γκάγκαρος σήμερα, όταν οι «περιστάσεις το απαιτούν», περιλαμβάνει, εκτός από τους «επίδοξους» γνήσιους Αθηναίους, και όλους τους άλλους «μετέχοντας της ελληνικής γης» που κατοικούν στο κλεινόν άστυ.

Έτσι, για παράδειγμα, «κόκκινοι, κίτρινοι και πράσινοι Γκάγκαροι συσπειρώνονται εναντίον Παοκτζήδων», «τα ελληνικά φύλα παίρνουν θέση ένθεν και ένθεν του μεγάλου “Αυλακιού”, Καταυλακιώτες, μεταξύ των οποίων και Γκάγκαροι, Παναυλακιώτες, όπως Βάζελοι, Χανούμια, Τυρογαλάδες, Μαλακοπίτουρες και άλλα μικρότερα φύλα».Κι ακόμα, πολλές φορές, χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός και αποκτά πανελλαδική εμβέλεια, π.χ. γκάγκαροι Σεριφιώτες, Πατρινοί κτλ., για να υποδηλώσει τους «γνήσιους» κατοίκους του εκάστοτε τόπου.

Υπενθύμιση:

Λήγει η προθεσμία εγγραφής στα επιμορφωτικά σεμινάρια λεξικογραφίας της άσπρης λέξης με έγκριτους πανεπιστημιακούς.

[δείτε λεπτομέρειες]

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - Μιχαλού

Θέμα της εβδομάδας: Τα «γνωστά-άγνωστα» πρόσωπα των παροιμιών μας Μα επιτέλους ποια είναι αυτή η Μιχαλού και από πού κι ως πού συνέχεια της χρωστάμε;

Η προέλευση της λαϊκής ιδιωματικής φράσης «χρωστάει της Μιχαλούς», που σημαίνει ότι κάποιος είναι τρελός (και πρόσφατα ότι κάποιος έχει μεγάλα χρέη), έχει βασανίσει πολύ τους μελετητές.

Η εκδοχή που έχει βρει ευρεία απήχηση αλλά παραμένει αστήρικτη είναι η εξής:

Βρισκόμαστε στα χρόνια του Όθωνα στην πρωτεύουσα της μεταπολεμικής Ελλάδας, το Ναύπλιο.

Σε κάποιο σοκάκι του Ναυπλίου υπήρχε η ταβέρνα της Μιχαλούς, της γυναίκας του μακαρίτη του Μιχάλη.

Η Μιχαλού ήταν μια γυναίκα παραδόπιστη και εκμεταλλεύτρια.

Το μαγαζί της είχε μια περιορισμένη πελατεία στην οποία έκανε πίστωση για ένα ορισμένο διάστημα, όμως αλίμονο σε όποιον δεν ήταν συνεπής!

Μετά την παρέλευση της προθεσμίας, η Μιχαλού εξευτέλιζε κυριολεκτικά τους άτυχους οφειλέτες της.

Ανάμεσα σ’ αυτούς ήταν και κάποιος ευσυνείδητος, ο οποίος, αδυνατώντας να βρει χρήματα να εξοφλήσει τη Μιχαλού, γύριζε μέρα και νύχτα στους δρόμους παραμιλώντας.

Και όταν κανείς ρωτούσε τους περαστικούς τι έχει αυτός ο άνθρωπος, οι άλλοι απαντούσαν: «Αυτός χρωστάει της Μιχαλούς».

Λέγεται, επίσης, ότι η συγκεκριμένη γυναίκα συνήθιζε να γράφει τα ονόματα των χρεωστών της στον τοίχο του μαγαζιού της.

Επομένως, όποιος περνούσε από εκεί γνώριζε και ποιοι είναι αυτοί που χρωστούν.

Ο Ν. Σαραντάκος αναφέρει ότι η φράση «χρωστάει της Μιχαλούς» απαντάται στην κωμωδία «Κορακιστικά» του Ιακωβάκη Ρίζου Νερουλού, κείμενο γραμμένο στη Χίο το 1812, δηλαδή πολύ μακριά από την Πελοπόννησο και πολύ πριν την Επανάσταση.

Άρα, ακόμα κι αν υπήρχε Μιχαλού ταβερνιάρισσα στο μετεπαναστατικό Ανάπλι, σαφώς δεν είναι αυτή που έγινε αιτία να γεννηθεί η φράση.

Ο Νικόλαος Πολίτης αναφέρει αντί της έκφρασης «χρωστάει της Μιχαλούς» τη φράση «χρωστάει του Μιχάλη».

Η ερμηνεία που δίνει είναι ότι η φράση αυτή αναφέρεται σε ανθρώπους χαζούς και ανόητους, οι οποίοι στη λαϊκή αργκό λέγονται «Μιχάληδες».

Υπενθύμιση:Λήγει η προθεσμία εγγραφής στα επιμορφωτικά σεμινάρια λεξικογραφίας της άσπρης λέξης με έγκριτους πανεπιστημιακούς.

[δείτε λεπτομέρειες]

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - εφορευτική επιτροπή

Θέμα της εβδομάδας: Εκλογές: «Καλό βόλι» Η λέξη εφορευτική είναι το θηλυκό γένος του επιθέτου εφορευτικός-ή-ό. Η επιτροπή είναι ουσιαστικό θηλυκού γένους.

Το επίθετο εφορευτικός-ή-ό δεν έχει καμία σχέση με το «φόρο», αφού σημαίνει αυτόν που εποπτεύει κάτι.

Κυρίως το επίθετο αυτό χρησιμοποιείται στον όρο εφορευτική επιτροπή, που δηλώνει την επιτροπή που εποπτεύει τη διεξαγωγή των εκλογών.

Στις βουλευτικές εκλογές, σύμφωνα με το άρθρο 58 του Π.Δ. 96/07, σε κάθε εκλογικό τμήμα ορίζεται εφορευτική επιτροπή, που αποτελείται από τον αντιπρόσωπο της δικαστικής αρχής ως πρόεδρο και τέσσερα μέλη, που αναπληρώνονται από ισάριθμα αναπληρωματικά.

Τα μέλη των εφορευτικών επιτροπών κληρώνονται μέσα σε 15 ημέρες από την έναρξη της προεκλογικής περιόδου από το οικείο Πρωτοδικείο.

Στην κλήρωση περιλαμβάνονται οι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους του οικείου εκλογικού διαμερίσματος που φέρονται στους καταλόγους αυτούς ως κάτοικοι της περιοχής. Το αρμόδιο δικαστήριο μπορεί, κατά την κρίση του, να διορίζει με απόφασή του, που λαμβάνει σε συμβούλιο, τα μέλη των εφορευτικών επιτροπών από τους καταλόγους αυτούς.

Στην περίπτωση αυτή ορίζονται μέλη όσοι, κατά την κρίση του Συμβουλίου Πρωτοδικών, παρέχουν στοιχεία επάρκειας για τα καθήκοντα αυτά.

Οι οριζόμενοι πρέπει να έχουν τουλάχιστον απολυτήριο δημοτικού σχολείου και να μην έχουν υπερβεί το 65ο έτος της ηλικίας τους.

Για το σκοπό αυτό ο πρόεδρος πρωτοδικών μπορεί να ζητήσει πληροφορίες και στοιχεία από τους ειρηνοδίκες του τόπου και τις δημοτικές ή κοινοτικές αρχές.

Έτσι, μπορούν να αποκλειστούν μέλη που κληρώθηκαν, αν κρίνονται ανεπαρκή για το έργο της εφορευτικής επιτροπής.

Τα μέλη των εφορευτικών επιτροπών είναι υποχρεωμένα να εκτελούν τα καθήκοντά τους ανεξαρτήτως αν ειδοποιήθηκαν εγκαίρως.

Υπενθύμιση:Ανακοινώθηκε το πλήρες πρόγραμμα των επιμορφωτικών σεμιναρίων λεξικογραφίας της άσπρης λέξης με έγκριτους πανεπιστημιακούς.

[δείτε λεπτομέρειες]

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - εκλογικό σύστημα

Θέμα της εβδομάδας: Εκλογές: «Καλό βόλι» Η λέξη εκλογικό είναι το ουδέτερο γένος του επιθέτου εκλογικός-ή-ό.

Το σύστημα είναι ουσιαστικό ουδετέρου γένους.

Εκλογικό σύστημα είναι το σύστημα που χρησιμοποιείται κατά τη διεξαγωγή εκλογών για την εκλογή των υποψηφίων.

Ειδικότερα για τις βουλευτικές εκλογές, εκλογικό σύστημα είναι ο τρόπος με τον οποίο εκλέγονται οι υποψήφιοι και κατανέμονται οι βουλευτικές έδρες στα κόμματα, στους συνασπισμούς κομμάτων και στους μεμονωμένους υποψηφίους με βάση τις ψήφους που έλαβαν.

Ρυθμίζεται από ειδικό νόμο, που ονομάζεται εκλογικός νόμος.

Τα δύο βασικά εκλογικά συστήματα είναι το πλειοψηφικό, κατά το οποίο σε κάθε εκλογική περιφέρεια εκλέγεται ο συνδυασμός ή ο υποψήφιος που συγκεντρώνει τις περισσότερες ψήφους και το αναλογικό (απλή αναλογική), κατά το οποίο οι έδρες κάθε εκλογικής περιφέρειας κατανέμονται στους συνδυασμούς και στους μεμονωμένους υποψηφίους ανάλογα με τις ψήφους που έλαβαν.

Το εκλογικό σύστημα των εκλογών της 4ης Οκτωβρίου 2009 είναι ενισχυμένη αναλογική, ένα μεικτό δηλαδή σύστημα που συνδυάζει στοιχεία απλής αναλογικής και πλειοψηφικού, έχει δε ρυθμιστεί με τον εκλογικό νόμο 3231/2004 του Κ. Σκανδαλίδη.

Ο νέος εκλογικός νόμος 3636/08 (τροποποιήσεις του ν. 3231/04) θα ισχύσει από τις μεθεπόμενες εκλογές, αφού σύμφωνα με το άρθρο 54 & 1 του Συντάγματος «Το εκλογικό σύστημα και οι εκλογικές περιφέρειες ορίζονται με νόμο που ισχύει από τις μεθεπόμενες εκλογές, εκτός και αν προβλέπεται η ισχύς του άμεσα από τις επόμενες εκλογές, με ρητή διάταξη που ψηφίζεται από την πλειοψηφία των δύο τρίτων του όλου αριθμού των βουλευτών».

Υπενθύμιση:

Ανακοινώθηκε το πλήρες πρόγραμμα των επιμορφωτικών σεμιναρίων λεξικογραφίας της άσπρης λέξης με έγκριτους πανεπιστημιακούς.

[δείτε λεπτομέρειες]

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - δικομματισμός

Θέμα της εβδομάδας: Εκλογές: «Καλό βόλι»

Ουσιαστικό αρσενικού γένους. Ο δικομματισμός στην Ελλάδα εμφανίστηκε κατ’ ουσίαν το 19ο αιώνα, με την αντιπαράθεση Νεοτερικού κόμματος (Τρικούπης) και Εθνικού (Δεληγιάννης). Το πρώτο «συνταγματικό» κόμμα που ιδρύθηκε ήταν το «Νεοτερικό» του Τρικούπη. Οι αντίπαλοι συσπειρώθηκαν γύρω από το κόμμα του Αλέξανδρου Kουμουνδούρου, μετά το θάνατο του οποίου (1883) ο Θεόδωρος Δεληγιάννης το μετονόμασε σε «Eθνικόν Κόμμα» (1885). Ο «αντι-τρικουπισμός» έκανε την πρώτη σημαντική εμφάνιση στο δημόσιο βίο της χώρας στις 6 Φεβρουαρίου του 1885 υπό την ηγεσία του Θ. Δεληγιάννη, όταν η κυβέρνηση Τρικούπη ανατράπηκε στη βουλή με ψήφους 108 έναντι 104. Τότε η Αθήνα μετατράπηκε σε «Μενίδι πανηγυρίζον και μεθύσκον». Τα δύο αυτά κόμματα, το «Νεοτερικό» (Τρικούπης) και το «Εθνικό» (Δεληγιάννης), ηγεμόνευαν και εναλλάσσονταν στην εξουσία επί 15 χρόνια.

Την περίοδο της Μεταπολίτευσης το δικομματικό σύστημα λειτούργησε με μεγάλη αποτελεσματικότητα.

Τα δύο κόμματα που ιδρύθηκαν το 1974 και κυριαρχούν έκτοτε στην πολιτική σκηνή, η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ, εναλλάσσονται στην εξουσία όλη αυτή την περίοδο, με εξαίρεση την Οικουμενική Κυβέρνηση το 1989.

Η εναλλαγή στην εξουσία δύο ισχυρών κομμάτων φαίνεται να εξασφαλίζει πολιτική σταθερότητα, που αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για οικονομική ανάπτυξη και ευημερία, όμως ο δικομματισμός δεν μπορεί να θεωρηθεί πανάκεια για όλες τις δυσλειτουργίες του κοινοβουλευτισμού, της κοινωνίας και της οικονομίας.

Υπενθύμιση:Ανακοινώθηκε το πλήρες πρόγραμμα των επιμορφωτικών σεμιναρίων λεξικογραφίας της άσπρης λέξης με έγκριτους πανεπιστημιακούς.

[δείτε λεπτομέρειες]

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - αυτοδυναμία

Θέμα της εβδομάδας: Εκλογές: «Καλό βόλι» Ουσιαστικό θηλυκού γένους.

Αυτοδυναμία έχει κάποιος όταν στηρίζεται στις δικές του δυνάμεις και ικανότητες, προκειμένου να ανταποκριθεί σε ένα έργο, χωρίς να χρειάζεται «έξωθεν» βοήθεια.

Ειδικότερα, όταν μιλάμε για εκλογική αυτοδυναμία, αναφερόμαστε στην αυτοδυναμία που επιτυγχάνει ένα κόμμα ή συνδυασμός που πλειοψήφησε στις εκλογές, δηλαδή στη δυνατότητά του να σχηματίσει μόνο του κυβέρνηση, χωρίς τη σύμπραξη με άλλες πολιτικές δυνάμεις.

Σύμφωνα με το άρθρο 37 παράγραφος 2 του Συντάγματος «Πρωθυπουργός διορίζεται ο αρχηγός του κόμματος που διαθέτει στη Βουλή την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών», δηλαδή 151 έδρες (300:2=150+1).

Ο ισχύων εκλογικός νόμος ευνοεί την αυτοδυναμία, αφού πριμοδοτεί το πρώτο κόμμα με 40 έδρες σε βάρος του δεύτερου.

Με τη ρύθμιση αυτή αρκούν στο πρώτο κόμμα 111 έδρες για να μπορεί να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση (111+40=151).

Επομένως, η διαφορά στο ποσοστό των δύο κομμάτων δε φαίνεται να έχει καμιά σημασία, θεωρητικά τουλάχιστον, αφού αρκεί και μια ψήφος διαφορά για να εξασφαλίσει στο πρώτο κόμμα την αυτοδυναμία.

Όμως, επειδή με τις ρυθμίσεις του νόμου η αυτοδυναμία του πρώτου κόμματος είναι απόλυτα συσχετισμένη με το λεγόμενο αδιάθετο ποσοστό, αυτό δηλαδή που θα συγκεντρώσουν τα μικρά κόμματα που δε θα συγκεντρώσουν το 3% και θα μείνουν εκτός βουλής, ο νικητής θα πρέπει αναγκαστικά να ξεπεράσει ένα συγκεκριμένο ποσοστό, το οποίο εξαρτάται από το αντίστοιχο ποσοστό των κομμάτων που θα μείνουν εκτός βουλής.

Έτσι, όσο μεγαλύτερο είναι αθροιστικά το ποσοστό των εκτός βουλής κομμάτων, τόσο μικρότερο είναι το ποσοστό που χρειάζεται το πρώτο κόμμα για να κερδίσει την αυτοδυναμία.

Υπενθύμιση:Ανακοινώθηκε το πλήρες πρόγραμμα των επιμορφωτικών σεμιναρίων λεξικογραφίας της άσπρης λέξης με έγκριτους πανεπιστημιακούς.

[δείτε λεπτομέρειες]

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - τουμπεκί

Θέμα της εβδομάδας: Λέξεις που συνηθίσαμε μα ποτέ μας δε γνωρίσαμε! Ουσιαστικό ουδετέρου γένους.

Όταν προτρέπουμε κάποιον να κάνει τουμπεκί, και μάλιστα ψιλοκομμένο, τι ακριβώς του ζητάμε να κάνει;

Η λέξη τουμπεκί έχει τουρκική καταγωγή, κυριολεκτικά σημαίνει «καπνός για το ναργιλέ» και ανήκει στο είδος Nicotiana rustica.

Το τουμπεκί ήταν η τέχνη των ταμπήδων στα καφενεία της παλιάς εποχής, οι οποίοι, αφού μούσκευαν τον καπνό, μετά τον έκοβαν σε ψιλά κομματάκια και τον χρησιμοποιούσαν αποκλειστικά για το ναργιλέ.

Επειδή συχνά οι ταμπήδες έπιαναν την κουβέντα με τους θαμώνες των καφενείων και αργούσαν να δώσουν το ναργιλέ στον πελάτη, εκείνος φώναζε: «Κάνε τουμπεκί», δηλαδή «ετοίμασε τον καπνό για το ναργιλέ».

Σήμερα όταν λέμε σε κάποιον «κάνε τουμπεκί» ή «κάνε τουμπεκί ψιλοκομμένο», του ζητάμε να μη μιλάει, να σωπάσει.

Η λέξη χρησιμοποιήθηκε κυρίως σε ρεμπέτικα τραγούδια, όπως: «Όταν καπνίζει ο λουλάς εσύ δεν πρέπει να μιλάς.

Κοίταξε τριγύρω, οι μάγκες κάνουν όλοι, κάνουν τουμπεκί».

Το 1923 δημιουργήθηκε το «Τάγμα Τουμπεκί», πειθαρχικός ουλαμός στο Καλπάκι που αποτελούσε τόπο απομόνωσης για όλα τα «επικίνδυνα» στοιχεία της κοινωνίας.

Ήταν μια ομάδα από ετερόκλητους μεταξύ τους ανθρώπους που αυτοονομάστηκε «Τάγμα Τουμπεκί», ονομασία που οφειλόταν στον κώδικα επικοινωνίας, τον «κώδικα τουμπεκί», μια γλώσσα συνθηματική, μη αντιληπτή από τους άλλους, που είχαν καθιερώσει μεταξύ τους.

Υπενθύμιση:Ανακοινώθηκε το πλήρες πρόγραμμα των επιμορφωτικών σεμιναρίων λεξικογραφίας της άσπρης λέξης με έγκριτους πανεπιστημιακούς.

[δείτε λεπτομέρειες]

Η ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Η άσπρη λέξη της ημέρας - δάνειο

Θέμα της εβδομάδας: Απλά μαθήματα Οικονομίας: Τράπεζες-Δάνεια Ουσιαστικό ουδετέρου γένους.

Δάνειο είναι το χρηματικό ποσό που δίνεται σε κάποιον με την υποχρέωση να το επιστρέψει μέσα σε ορισμένο χρονικό διάστημα, είτε καταβάλλοντας –συνήθως– τον αντίστοιχο τόκο (έντοκο δάνειο) είτε όχι (άτοκο δάνειο).

Το πρόσωπο που προσφέρει τα χρήματα αποκαλείται δανειστής ή δανειοδότης, ενώ αυτός που τα λαμβάνει οφειλέτης ή δανειολήπτης.

Η συμφωνία μεταξύ αυτών των δύο προσώπων (συμβαλλομένων μερών) αποτελεί σύμβαση δανείου, η οποία επιφέρει ορισμένες έννομες συνέπειες και ρυθμίζεται στο άρθρο 806 του Αστικού Κώδικα.

Σύμφωνα με το άρθρο 806, με τη σύμβαση του δανείου ο ένας συμβαλλόμενος μεταβιβάζει στον άλλον κατά κυριότητα χρήματα ή άλλα πράγματα που μπορούν να αντικατασταθούν και αυτός έχει υποχρέωση να αποδώσει άλλα της ίδιας ποσότητας και ποιότητας.

Διαφορετική περίπτωση είναι η σύμβαση του χρησιδανείου, κατά την οποία παραχωρείται η χρήση πράγματος χωρίς αντάλλαγμα και ο χρήστης έχει υποχρέωση να αποδώσει το πράγμα μετά τη λήξη της σύμβασης (άρθρο 810 του Αστικού Κώδικα), π.χ. ο δανεισμός ενός βιβλίου.Ό,τι δανειζόμαστε όμως είναι πάντα «υλικό»;

Οπωσδήποτε όχι, αφού υπάρχουν και οι «άυλες» αξίες.

Έτσι, μιλάμε για πνευματικά ή καλλιτεχνικά δάνεια, αλλά και για γλωσσικά δάνεια, τα λεξιδάνεια (= μεταφορά ξένου όρου από ή προς την ελληνική, π.χ. η λέξη καβγάς που ήρθε από τα τουρκικά), αντιδάνεια (= λέξεις «ανήσυχες» που ταξίδεψαν από τα αρχαία ελληνικά σε άλλες γλώσσες και επέστρεψαν ως άσωτοι υιοί με τη μορφή δανείων, π.χ. πλαζ < πλάγιος), μεταφραστικά δάνεια (ο δανεισμός από άλλη γλώσσα της σημασίας των λέξεων και όχι της μορφής τους, π.χ. καλαθοσφαίριση <>

Υπενθύμιση:

Το ερμηνευτικό λεξικό της Άσπρης λέξης διανέμεται δωρεάν.

Το πλήρες (ερμηνευτικό, ετυμολογικό, συντακτικό, ορθογραφικό, εγκυκλοπαιδικό, συνωνύμων, αντιθέτων) λεξικό διατίθεται με μια μικρή συνδρομή.

[δείτε λεπτομέρειες]

Η «άσπρη λέξη» της ημέρας - καφέ

Καφέ.

Το καφέ είναι το χρώμα του καφέ, δηλαδή των σπόρων του καφεόδεντρου:

Σύμφωνα με την ψυχολογική ερμηνεία των χρωμάτων, όσοι επιλέγουν το καφέ είναι συνήθως άτομα πρακτικά, σταθερά, απλά και αφοσιωμένα.

Είναι ουσιαστικό που προέρχεται από το αντίστοιχο άκλιτο επίθετο.

Με παρόμοια σημασία χρησιμοποιείται επίσης το επίθετο καφετής, καφετιά, καφετί.

Η ελληνικής καταγωγής λέξη καστανός αποδίδει το ανοιχτό καφέ του κάστανου και χαρακτηρίζει κυρίως χρώμα ματιών και μαλλιών.

Η λέξη προέρχεται από τη γαλλική cafe (που έχει τουρκικές και αραβικές ρίζες).

Θέμα της εβδομάδας: Χρώματα

Η «άσπρη λέξη» της ημέρας - κίτρινο

κίτρινο.

Το κίτρινο είναι το χρώμα του λεμονιού (και μεταφορικά του μίσους).

Είναι ουσιαστικοποιημένο επίθετο και προέρχεται από τη φράση «κίτρινο χρώμα». «Κίτρινοι» αποκαλούνται όσοι ανήκουν στην κίτρινη φυλή.

Στη χώρα μας το κίτρινο έχει συνδεθεί και με την ποδοσφαιρική ομάδα της ΑΕΚ, γνωστή και ως «κιτρινόμαυρη».

Στο λεξικό Liddell-Scott αναφέρεται ότι η λέξη κίτρινος προέρχεται από το κίτρον, που ήταν «ο καρπός της κιτρέας, το λεμόνι, και το νυν καλούμενον κίτρον».

Θέμα της εβδομάδας: Χρώματα

Δείτε όλο το αρχείο λέξεων αλλά και άλλα ενδιαφέροντα θέματα στη διεύθυνση www.asprilexi.com

Η «άσπρη λέξη» της ημέρας - κόκκινο

Κόκκινο.Το κόκκινο είναι το χρώμα του αίματος:

Μέχρι σήμερα οι ειδικοί πίστευαν ότι το κόκκινο τραβούσε έντομα, θηλαστικά και πουλιά, ώστε να διευκολύνουν την επικονίαση και τον πολλαπλασιασμό.

Είναι ουσιαστικοποιημένο επίθετο και προέρχεται από τη φράση «κόκκινο χρώμα».

Σημαίνει και το σημείο κινδύνου:

Στο κόκκινο ένα εκατομμύριο κάρτες - το 12% αδυνατεί να πληρώσει τις δόσεις.

Οι κομουνιστές αποκαλούνται «κόκκινοι» λόγω της χαρακτηριστικής κόκκινης σημαίας που αποτελεί το έμβλημά τους.

Στη χώρα μας το κόκκινο έχει συνδεθεί με την ποδοσφαιρική ομάδα του Ολυμπιακού.

Στο λεξικό Liddell-Scott αναφέρεται ότι η λέξη κόκκος δήλωνε τον καρπό του πρίνου (πουρνάρι), που χρησιμοποιούσαν για να βάφουν με κόκκινο χρώμα.

Επίσης, η κόκκος ήταν η «κόκκινη δρυς» (βελανιδιά).

Θέμα της εβδομάδας: Χρώματα

Δείτε όλο το αρχείο λέξεων αλλά και άλλα ενδιαφέροντα θέματα στη διεύθυνση www.asprilexi.com.

Η «άσπρη λέξη» της ημέρας - πράσινο

Πράσινο.Το πράσινο είναι το χρώμα της χλόης (και της ελπίδας). Είναι ουσιαστικοποιημένο επίθετο και προέρχεται από τη φράση «πράσινο χρώμα».

Σημαίνει και γενικότερα τη βλάστηση:

Φροντίζουμε το πράσινο στους λόφους της Αθήνας.

Οι οικολόγοι αποκαλούνται «πράσινοι» και ως «πράσινο» χαρακτηρίζεται καθετί που αναφέρεται στην προστασία του περιβάλλοντος:

Μέσα στο 2009 θα ξεκινήσουν και θα ολοκληρωθούν τα έργα για τη μετατροπή του Αϊ-Στράτη σε πράσινο νησί, για την κάλυψη του συνόλου των ενεργειακών αναγκών του από ανανεώσιμες πηγές.

Στη χώρα μας το πράσινο έχει συνδεθεί και με την ποδοσφαιρική ομάδα του Παναθηναϊκού.

Στα αρχαία ελληνικά ο πράσινος ήταν αυτός που είχε το χρώμα του πράσου.

Θέμα της εβδομάδας: Χρώματα

Δείτε όλο το αρχείο λέξεων αλλά και άλλα ενδιαφέροντα θέματα στη διεύθυνση www.asprilexi.com

Η «άσπρη λέξη» της ημέρας - μπράτιμος

Mπράτιμος.

Ο μπράτιμος ήταν από τους στενότερους συγγενείς του γαμπρού από την πλευρά του πατέρα, ενώ ή μπρατίμισσα προερχόταν από την πλευρά της μητέρας.

Ο μπράτιμος όμως μπορούσε να είναι και ο πιο αγαπητός φίλος του γαμπρού.

Και στις δύο περιπτώσεις αυτός συνόδευε το γαμπρό και ήταν ο καλύτερος βοηθός στο γάμο.

Στους Σαρακατσάνους ο μπράτιμος βοηθούσε και στο στόλισμα της νύφης.

Οι μπράτιμοι διακρίνονται σε πρώτους και δεύτερους ή σε μεγάλους και μικρούς.

Συνήθως είναι άγαμοι, αν και σε ορισμένες περιοχές ο μεγάλος είναι παντρεμένος και ο μικρός ανύπαντρος.

Στους Βλάχους η πρώτη μπρατίμισσα αναπιάνει τα προζύμια για τις κουλούρες του γάμου.

Η λέξη μπράτιμος κατάγεται από βουλγαρική λέξη που σήμαινε «αδελφώνομαι».

Θέμα της εβδομάδας: Φιλία και γάμος σε άλλες εποχές

Δείτε όλο το αρχείο λέξεων αλλά και άλλα ενδιαφέροντα θέματα στη διεύθυνση www.asprilexi.com

Η «άσπρη λέξη» της ημέρας - παρακούμπαρος

Παρακούμπαρος.Ο παρακούμπαρος ήταν αδελφικός φίλος και βοηθός του κουμπάρου που στεφανώνει το ζευγάρι.

Παραδοσιακά, στην Κυνουρία, αλλά και σε άλλες περιοχές, φορούσε τις κάλτσες και τα παπούτσια στη νύφη για να κάνει αγόρια.

Αφού την ασήμωνε, η νύφη τού φιλούσε τα χέρια και αυτός ανταπέδιδε στο μάγουλο.

Είχε όμως κι άλλες αρμοδιότητες: μαζί με τον κουμπάρο ξύριζαν το γαμπρό, ενώ στη Μάνη οδηγούσε το γαμπρό στο άλογο.

Η λέξη κουμπάρος είναι δάνειο από τα ιταλικά: compare.

Θέμα της εβδομάδας: Φιλία και γάμος σε άλλες εποχές

Δείτε όλο το αρχείο λέξεων αλλά και άλλα ενδιαφέροντα θέματα στη διεύθυνση www.asprilexi.com