Η άσπρη λέξη της ημέρας - πούλβερη
Θέμα της εβδομάδας: Λέξεις της καθημερινότητάς μας
Εκ πρώτης όψεως η λέξη πούλβερη ακούγεται άγνωστη στ’ αυτιά μας.
Αν όμως θυμηθούμε τη φράση «στάχτη και πούλβερη να γίνουν όλα», τότε αμέσως αντιλαμβανόμαστε ότι η λέξη πούλβερη ή μπούρμπερη μας είναι πολύ οικεία.
Η φράση «να γίνει στάχτη και πούλβερη» προήλθε από το γεγονός ότι τα παλιά χρόνια, που τα όπλα ήταν εμπροσθογεμή, δηλαδή τα γέμιζαν από εμπρός, χρησιμοποιούσαν μια γέμιση μπαρουτιού με διάφορα άλλα εκρηκτικά.
Το μπαρούτι, όπως ήταν τριμμένο σκόνη, το έλεγαν και πούλβερη.
Πούλβερη, λοιπόν, ή μπούρμπερη ή μπούλμπερη είναι η σκόνη.
Παραθέτουμε από το ιστολόγιο του Ν. Σαραντάκου:
«Σε παλιότερα κείμενα βρίσκει κανείς την έκφραση “έγινε μπούρμπερη και κουρνιαχτός” με τη σημασία “εξαφανίστηκε”.
Κουρνιαχτός είναι βέβαια η σκόνη (από το αρχαίο κονιορτός).
Στο “Ζορμπά” του Καζαντζάκη, βρίσκουμε την έκφραση αυτή να χρησιμοποιείται σα συνώνυμο της “στάχτη και μπούλμπερη”:
Με λένε Περονόσπορο, γιατί όπου πάω, λέει, τα κάνω μπούλβερη και κουρνιαχτό.
Από τις παραλλαγές, ο Παπαδιαμάντης έχει χρησιμοποιήσει τον τύπο “πούλβερη” (στη “Γυφτοπούλα”, ωστόσο, όπου η γλώσσα του δε θεωρείται αβίαστη) ενώ ο Καραγάτσης στο “Δέκα” δίνει την κατάρα “Στάχτη και πούλβερη να γενείς!”.
Ο Τσίρκας στη “Νυχτερίδα” έχει “Καπνός και πούλβερη” για να περιγράψει μια εικόνα καταστροφής.
Στον Καρκαβίτσα βρίσκω “μπούλμπερη”, ενώ σε ένα θεατρικό του βουνού του Κοτζιούλα βρίσκω ανάποδη τη σειρά των λέξεων: “που να γίνετε μπούρμπερη και στάχτη!”».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου