Από ποιους κινδυνεύουν τα προγράμματα «Βοήθεια στο Σπίτι»;

(ΑΠΟ http://www.disabled.gr/)

Εδώ και χρόνια διαβάζουμε και ακούμε πως τα ευρωπαϊκά προγράμματα «Βοήθεια στο Σπίτι», που υλοποιούνται από την τοπική αυτοδιοίκηση σε όλη την Ελλάδα, κινδυνεύουν να κλείσουν εάν δεν συνεχιστεί η χρηματοδότηση της λειτουργίας τους. Κάθε φορά που βγαίνει στη δημοσιότητα το ενδεχόμενο διακοπής της λειτουργίας των προγραμμάτων «Βοήθεια στο Σπίτι», οι συντάκτες των κειμένων αναφέρονται και στους ΑμεΑ που επωφελούνται από αυτά τα προγράμματα, ενώ σε όλους μας είναι γνωστό πως τα προγράμματα «Βοήθεια στο Σπίτι» δεν σχεδιάστηκαν για να εξυπηρετούν και για να υποστηρίζουν ανθρώπους με αναπηρίες - πλην ελαχίστων εξαιρέσεων.

Για να επωφεληθεί κάποιος άνθρωπος με αναπηρία από τις υπηρεσίες ενός προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι» πρέπει να είναι πολύ τυχερός ή τυχερή.

Εκ κατασκευής, τα προγράμματα «Βοήθεια στο Σπίτι» δημιουργήθηκαν για να εξυπηρετούν ηλικιωμένους.

Οι άνθρωποι με αναπηρίες εξυπηρετούνται μόνο κατ’ εξαίρεση και εφόσον έχουν ηλικιωμένο γονέα που αδυνατεί να τους εξυπηρετήσει.

Σε αυτή την περίπτωση, το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι» αναλαμβάνει την ευθύνη για την υποστήριξη του ΑμεΑ υπό τον όρο ότι έχει διαθέσιμο προσωπικό. Αυτή τη στιγμή λειτουργούν σε όλη την Ελλάδα περισσότερες από 1500 δομές «Βοήθεια στο Σπίτι», όμως νοσούν εκ κατασκευής, όπως νοσούν και όλες οι άλλες οι δομές που έχουν δημιουργηθεί κατά καιρούς για την υποστήριξη των ανθρώπων με αναπηρίες στην κοινότητα. Ευθύνη για τη λειτουργία των προγραμμάτων «Βοήθεια στο Σπίτι» έχουν οι δήμοι και κοινότητες.

Ακούγεται πως προσλαμβάνονται στα προγράμματα «Βοήθεια στο Σπίτι» οι υπάλληλοι που είναι προσκείμενοι στην εκάστοτε διοίκηση του δήμου ή της κοινότητας.

Ακούγεται επίσης πως ορισμένα προγράμματα «Βοήθεια στο Σπίτι» έχουν στελεχωθεί και από συνδικαλιστές που για μεγάλα διαστήματα βρίσκονται σε συνδικαλιστικές άδειες. Είναι αυτονόητο πως όταν προσλαμβάνονται στα προγράμματα «Βοήθεια στο Σπίτι» άνθρωποι που για τον οποιονδήποτε λόγο δεν έχουν το χρόνο να εργαστούν, η υποστήριξη των γερόντων δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί.

Όταν δεν υπάρχει διαθέσιμο μάχιμο προσωπικό είναι αυτονόητο πως τα προγράμματα «Βοήθεια στο Σπίτι» θα αρνηθούν να αναλάβουν την υποστήριξη των ΑμεΑ (λόγω ελλείψεως προσωπικού). Τα προγράμματα «Βοήθεια στο Σπίτι» δεν παρέχουν αυτό που όλοι εμείς που ζούμε κάτω από συνθήκες αναπηρίας αντιλαμβανόμαστε ως βοήθεια.

Δεν μπορούν να υποστηρίξουν εξειδικευμένες εργασίες που έχουν να κάνουν με την υποστήριξη των καθημερινών υλικών αναγκών και του ανθρώπινου σώματος.

Η βοήθεια εξαντλείται σε κάποιες απλές ανάγκες που έχουν οι γέροντες ανά την Ελλάδα και σχετίζονται είτε με ψώνια, είτε με την φαρμακευτική αγωγή είτε με οτιδήποτε άλλη ανάγκη που χρειάζεται ελάχιστη έως καθόλου εξειδίκευση. Είναι αντικειμενικό το πρόβλημα της χρηματοδότησης των «Βοήθεια στο Σπίτι»; Η αλήθεια είναι πως όταν κάποιος δήμος ή κάποια κοινότητα υποβάλει πρόταση για να δημιουργήσει ένα πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι», στο πλαίσιο αυτής της προτάσεως υποχρεούται να αναφέρει και τους τρόπους που αυτό το πρόγραμμα θα μπορέσει να διατηρηθεί και πέραν της χρηματοδότησης. Μέρος της πρότασης που υποβάλλεται από τους οργανισμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης είναι και η μελέτη της βιωσιμότητας. Τις περισσότερες φορές αυτή η μελέτη της βιωσιμότητας είναι εμπειρικά γραμμένη και μόνο για τις ανάγκες της υποβολής της πρότασης.

Στην πορεία όλα αλλάζουν, και οι οργανισμοί της τοπικής αυτοδιοίκησης δεν έχουν καμία πρόθεση να επενδύσουν τα χρήματά για την υποστήριξη των δημοτών που βρίσκονται σε ανάγκη ή που ζουν κάτω από συνθήκες κάποιας αναπηρίας. Το πρόβλημα ξεκινά από αυτό ακριβώς:

Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης αναλαμβάνουν προγράμματα τα οποία ψευδώς δηλώνουν πως θα συνεχίσουν να λειτουργούν μετά τη λήξη της χρηματοδότησης. Η ΚΥΑ θα δώσει λύση; Σε όλα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης αναφέρεται πως η χρηματοδότηση των «Βοήθεια στο Σπίτι» εξαρτάται από την υπογραφή μιας ή περισσοτέρων κοινών υπουργικών αποφάσεων (ΚΥΑ), επειδή δήθεν με την υπογραφή της ΚΥΑ θα συνεχιστεί η κοινοτική χρηματοδότησή τους. Αυτό είναι ένα κακόγουστο αστείο:

Η Ε.Ε. χρηματοδοτεί τη δημιουργία και τη συγκρότηση των προγραμμάτων «Βοήθεια στο Σπίτι» ώστε μέσα σε κάποιο προβλεπόμενο χρονικό διάστημα τα προγράμματα αυτά να μπορέσουν να γίνουν βιώσιμα. Κάτι τέτοιες ανοησίες κάνουν οι ελληνικές κυβερνήσεις και ύστερα η Ε.Ε. ζητά την επιστροφή των χρηματοδοτήσεων. Αυτός είναι και ο πιο βασικός λόγος που η απασχόληση των επαγγελματικών στελεχών στα «Βοήθεια στο Σπίτι» είναι βάσει συμβάσεων και όχι μόνιμο προσωπικό. Τα προγράμματα Βοήθεια στο Σπίτι είναι μονοπώλιο Δυνατότητα υποβολής προτάσεων για τη δημιουργία ενός προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι» έχουν μόνο οι δήμοι και οι κοινότητες.

Δεν έχουν δυνατότητα υποβολής προτάσεων οι ομάδες των δημοτών που θα ήθελαν να συνεταιριστούν στο πλαίσιο κάποιου μη κερδοσκοπικού φορέα ώστε να αναλάβουν την ευθύνη για την προσωπική τους υποστήριξη. Επιπλέον, ο νόμος δεν προβλέπει τη δημιουργία εναλλακτικών προγραμμάτων «Βοήθεια στο Σπίτι» που να αναλαμβάνουν την ευθύνη της υποστήριξης των ειδικών καθημερινών αναγκών των ανθρώπων με σοβαρές αναπηρίες - με ή χωρίς χρηματοδότηση.

Μάλιστα, δεν προβλέπεται η πρόσληψη εξειδικευμένου νοσηλευτικού ή βοηθητικού προσωπικού από μη κερδοσκοπικές εταιρείες ούτε προβλέπεται από τον νόμο η εκπαίδευση στα ζητήματα της προσωπικής βοήθειας από μη κερδοσκοπικές εταιρείες που διευθύνονται από χρήστες υπηρεσιών προσωπικής βοήθειας. Αθέμιτος ανταγωνισμός Είναι αυτονόητο πως οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης έχουν προνομιακή μεταχείριση από το κράτος και από τις πηγές χρηματοδότησης, κάτι που καθιστά αδύνατη τη δημιουργία αντίστοιχων προγραμμάτων «Βοήθεια στο Σπίτι» από τους ίδιους τους αποδέκτες των υπηρεσιών βοήθειας. Ωστόσο, παρά το γεγονός πως οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης δεν είναι σε θέση να διαχειριστούν τα «Βοήθεια στο Σπίτι», η πολιτεία δεν διευκολύνει τους χρήστες αυτών των υπηρεσιών να οργανωθούν από μόνοι τους και να παρέχουν αυτοί οι ίδιοι τις υπηρεσίες που χρειάζονται σε πιο προσιτές τιμές και σε καλύτερη ποιότητα. Κινδυνεύουν οι θέσεις εργασίας; Υποτίθεται πως αυτοσκοπός των προγραμμάτων «Βοήθεια στο Σπίτι» είναι η υποστήριξη εκείνων που έχουν ανάγκη να κάνουν χρήση των υπηρεσιών υποστήριξης στο σπίτι, και όχι η επαγγελματική αποκατάσταση κάποιων επαγγελματικών στελεχών.

Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, το φθινόπωρο του 2008 το προσωπικό που εργαζόταν στα προγράμματα «Βοήθεια στο Σπίτι» ήταν 4000 άτομα. Κάτι τέτοιο όμως φαίνεται πως δεν απασχολεί ούτε τον Τύπο ούτε την κυβέρνηση ούτε την αντιπολίτευση.

Είναι προφανές πως σύσσωμο το έθνος αντιλαμβάνεται τα προγράμματα «Βοήθεια στο Σπίτι» ως προγράμματα αποκατάστασης δημοτικών υπαλλήλων. Από την άλλη, και οι υπάλληλοι των προγραμμάτων «Βοήθεια στο Σπίτι» πριν αποφασίσουν να εργαστούν σε ένα τέτοιο πρόγραμμα θα έπρεπε ίσως να αξιολογήσουν την φερεγγυότητα του εργοδότη (που στην προκειμένη περίπτωση είναι η τοπική αυτοδιοίκηση) και εφόσον δεν κρίνεται φερέγγυος να μην εργαστούν. Όμως οι περισσότεροι θεωρούν αυτά τα προγράμματα ως τον προθάλαμο για το διορισμό σε κάποια δημοτική επιχείρηση - και σε γενικές γραμμές οι δημοτικές επιχειρήσεις θεωρούνται «σίγουρες» δουλειές όπου δεν χρειάζεται υπερβολικός κόπος. Όταν, λοιπόν, σε έναν πολιτισμό μια πλειοψηφία υποψήφιων επαγγελματιών θέλει να εργαστεί στο δημόσιο, επειδή θεωρούν πως η εργασία στο δημόσιο δεν είναι κοπιαστική, τότε πώς προσδοκούμε ότι οι όποιοι εργαζόμενοι στα «Βοήθεια στο Σπίτι» θα εργαστούν τόσο ώστε να εξυπηρετήσουν τις υλικές καθημερινές ανάγκες των δημοτών; Εργαζόμενοι και χρήστες σε απόγνωση; Από σεβασμό και μόνο στην ελληνική γλώσσα ο όρος «απόγνωση» είναι βαρύς! Οι χρήστες των υπηρεσιών των προγραμμάτων «Βοήθεια στο Σπίτι» βρίσκονται σε απόγνωση - με ή χωρίς τα προγράμματα «Βοήθεια στο Σπίτι».

Τα συγκεκριμένα προγράμματα καλύπτουν ένα απειροελάχιστο μέρος των καθημερινών τους αναγκών, τόσο μικρό που δεν πρόκειται να τους βγάλει από την απομόνωση στην οποία έχουν περιέλθει σε ένα κράτος που δεν ενδιαφέρεται για τις συνθήκες και για τους όρους ζωής τους. Η επίκληση των αναγκών των χρηστών των «Βοήθεια στο Σπίτι» μόνο ως δημαγωγία μπορεί να εκληφθεί. Οι εργαζόμενοι στα προγράμματα «Βοήθεια στο Σπίτι» καλύπτουν αντικειμενικά πάγιες ανάγκες, γιατί είναι αυτονόητο πως η υποστήριξη των καθημερινών υλικών αναγκών των δημοτών με ανικανότητες είναι πάγια ανάγκη.

Ωστόσο, το πρόβλημα των εργαζομένων δεν είναι η συνέχιση της κοινοτικής χρηματοδότησης. Οι εργαζόμενοι βρίσκονται στη θέση που βρίσκονται επειδή ο εργοδότης τους (ο οργανισμός τοπικής αυτοδιοίκησης) δεν κάνει σωστά τη δουλειά του.

Οι εργαζόμενοι είναι ενήλικες και πριν υπογράψουν τη σύμβαση με κάποιο αναξιόπιστο εργοδότη οφείλουν να αξιολογήσουν τη θέση εργασίας που τους προσφέρεται με αντικειμενικά κριτήρια. Οι διεκδικήσεις για τα «Βοήθεια στο Σπίτι» εκπορεύονται μόνο από τους εργαζόμενους Είναι απορίας άξιο πώς ένα τόσο χρήσιμο πρόγραμμα -που έχει μάλιστα πανελλήνια εμβέλεια- υποστηρίζεται μόνο από όσους εργάζονται σε αυτό. Εάν τα προγράμματα «Βοήθεια στο Σπίτι» ήταν τόσο χρήσιμα σε τόσους χιλιάδες ανθρώπων με ανικανότητες, θα είχε ξεκινήσει επανάσταση στην Ελλάδα από τη δυσαρέσκεια αυτών των ανθρώπων. Πώς γίνεται όμως να μην έχει ασχοληθεί με τα προγράμματα «Βοήθεια στο Σπίτι» κανένας οργανωμένος φορέας ανθρώπων με αναπηρίες ή συνταξιούχων, και πώς γίνεται να μην αποτελούν μέρος του διεκδικητικού πλαισίου αυτών των οργανώσεων, των σωματείων και των συλλόγων; Μήπως τελικά η διείσδυση των προγραμμάτων αυτών στους κύκλους των άμεσα ενδιαφερομένων είναι πολύ μικρή, κάτι που σημαίνει πως τα «Βοήθεια στο Σπίτι» δεν έχουν και τόσες πολλές σχέσεις με τους ανθρώπους που έχουν σοβαρές και διαπιστωμένες εξίσου πάγιες καθημερινές ανάγκες; Πόσους ανθρώπους με αναπηρία μπορούν να εξυπηρετήσουν οι 4000 εργαζόμενοι στα «Βοήθεια στο Σπίτι»; Εάν υποθέσουμε πως στην Ελλάδα οι υπάλληλοι εργάζονται πενθήμερο (μολονότι οι εργοδότες καταβάλουν στα ασφαλιστικά ταμεία 25 εργάσιμες ημέρες σε ένσημα και σε εργοδοτικές εισφορές και η Ελλάδα δηλώνει στην Ε.Ε. πως οι εργάσιμες ημέρες είναι 25), τότε οι 4000 εργαζόμενοι μαζί με τις άδειές τους μπορούν να καλύψουν 1000 (χίλιες) 24ωρες βάρδιες. Πρακτικά, 1000 άνθρωποι θα μπορούσαν να είναι διαθέσιμοι 24 ώρες το εικοσιτετράωρο, 365 μέρες το χρόνο, σε όλη την Ελλάδα. Αυτό σημαίνει πως τα προγράμματα «Βοήθεια στο Σπίτι» θα μπορούσαν να παρέχουν 24ωρη εντατική υποστήριξη (ακόμη και νοσηλεία) σε περισσότερους από 8000 ανθρώπους με πολύ σοβαρές αναπηρίες. Εάν δηλαδή η τοπική αυτοδιοίκηση ήταν καλύτερα οργανωμένη (επιχειρησιακά και ορθολογικά) και ο στόχος της δεν θα ήταν οι υπάλληλοι και οι νέες θέσεις εργασίας (μόνο), αλλά οι ίδιοι δημότες, θα μπορούσε με τους 4000 εργαζόμενους να υποστηρίξει μέσω των προγραμμάτων «Βοήθεια στο Σπίτι» περισσότερους από 30.000 ανθρώπους με σοβαρές και πολύ σοβαρές αναπηρίες. Το παραπάνω ανήκει στη σφαίρα του «εάν» και χρειάζεται απλές γνώσεις αριθμητικής 4ης δημοτικού για να βγει ως συμπέρασμα. Συμπέρασμα: Δεν έχουμε να περιμένουμε τίποτα από την τοπική αυτοδιοίκηση εάν δεν αλλάξει και αν δεν πάρει την αναπηρία και την ανικανότητα στα σοβαρά.

Κανείς δεν ενδιαφέρεται για όσους έχουν έστω και απλές καθημερινές υλικές ανάγκες. Η λύση, εάν υπάρχει λύση, θα προκύψει μόνο μέσα από την αυτοδιαχείριση αυτών των αναγκών, κάτι που μπορεί να γίνει μόνο από τους συνεταιρισμένους χρήστες υπηρεσιών βοήθειας στο σπίτι. Αύγουστος 2008 Το παραπάνω κείμενο δημοσιεύθηκε στον ιστοχώρο disabled.gr

Μπορείτε να βρείτε ανάλογα κείμενα στην διεύθυνση http://www.disabled.gr