ΟΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΤΟΧΑΣΤΗΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΝ

Εκδοτική Δραστηριότητα και Κίνηση των Ιδεών στην Ελλάδα ΛΟΥΚΑΣ ΑΞΕΛΟΣ Β΄ Έκδοση Έτος Α΄Έκδοσης: 1984 Σελ. 216, ISBN 978-960-303-068-3 Απόσπασμα από το βιβλίο (Υστερόγραφο / σελίδες 127-153) Ο Λουκάς Αξελός δεν προσποιείται ότι τάχα ξεσκονίζοντας τις βιβλιοθήκες μας μένει έκθαμβος ανακαλύπτοντας πόσα πολιτικά, λογοτεχνικά και άλλα βιβλία στοιβάζονται σ’ αυτά τα κενοτάφια πολλές φορές γνώσεων. Δεν κάνει στατιστική της κίνησης του βιβλίου. Δε διαμαρτύρεται γιατί το κοινό δεν καταλαβαίνει. Άλλωστε, δε δίνει τέτοιες ευκαιρίες στον αναγνώστη του βιβλίου του. Εξαρχής, αποκαλύπτει τα χαρτιά του. Δεν είναι τυχαίο ότι, πριν τον πρόλογο, μερικές αράδες του Αντόνιο Γκράμσι κρίνονται σαν αναγκαία προδιάθεση για τα παραπέρα. «Πράγματι, το παρόν δεν έχει μια λογοτεχνία δεμένη με τις πιο βαθιές και στοιχειώδεις αναγκαιότητες του, επειδή η υπάρχουσα λογοτεχνία, εκτός από λίγες εξαιρέσεις, δεν είναι συνδεδεμένη με την εθνική - λαϊκή ζωή, αλλά με περιορι-σμένες ομάδες που είναι αλογόμυγες της εθνικής ζωής». Γίνεται σιγά σιγά φανερό ότι αυτό που απασχολεί τον συγγραφέα είναι η κίνηση και κυκλοφορία των ιδεών «στο έδαφος και υπέδαφος της πολιτικής και πολιτιστικής μας γεωγραφίας τα τελευταία χρόνια». Αλλά ας ξαναγυρίσουμε στις βιβλιοθήκες μας: ο Λουκάς Αξελός καταμετρά και ρωτά, γιατί υπάρχουν βιβλία που μαρτυρούν την επιθυμητή μας δράση να υπάρξουμε «αναγνώστες» και άλλα, που απαθανατίζουν την παγίδευσή μας διαβάζοντάς τα; Θα ’λεγε κανείς πως το βιβλίο αυτό αποτελεί μια κριτική στον κόσμο του, ένα βιβλίο που υπόκυψε στον αναγνώστη, συμμάχησε μαζί του με μοναδικό σκοπό να απογυμνώσει τη βουβωνική χώρα του βιβλίου, ν’ αποκαλύψει στον κόσμο των ιδιόμορφων αυτών προϊόντων την αυθεντικότητα και την ψευτιά, το αληθινό και το δάνειο στοιχείο, τα εμπόδια που φράζουν το δρόμο στην ανάπτυξη μιας «σύγχρο-νης ριζοσπαστικής πολιτιστικής ταυτότητας», τέτοιας που θα ξεπερνούσε τις «κορυφαίες συλλήψεις της καταξιωμένης παραδοσιακής εκδοχής». Η Εκδοτική Δραστηριότητα και Κίνηση των Ιδεών στην Ελλάδα είναι μια θαυμάσια πολιτική μελέτη, η οποία μ’ αφορμή το βιβλίο και τελικό της στόχο αυτό το προϊόν, υφαίνει περίτεχνα το πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό σκηνικό, μέσα στο οποίο η παραγωγή της γνώσης και η εκδοτική δραστηριότητα στον τόπο μας, έζησαν και ζουν μια τραγική περιπέτεια. Έχουμε να κάνουμε μ’ ένα βιβλίο το οποίο, με φόντο την περιπέτεια των ιδεών απ’ τον εμφύλιο κι έπειτα, τραβά το πέπλο, καθαρίζει τον ορίζοντα, αποκαλύπτει για πρώτη φορά το βιβλίο ως θώκο, ασπίδα συμφερόντων, ιδεολογικό κλοιό, εκδοτική πολιτική. Ο αξιολογότερος άξονας του είναι η αντιμετώπιση του αναγνώστη ως πολιτικού ανθρώπου, ο οποίος οφείλει να αναζητά τις πολιτικές-ιδεολογικές αιτίες του αναγνωστικού του γούστου. Ο αναγνώστης δεν είναι ένα βαρόμετρο της εμπορικότητας, δεν είναι το παθη-τικό προϊόν πάνω στο οποίο στηρίζεται το μπεστ-σέλερ, δεν είναι αυτός που υπάρχει για το βιβλίο. Είναι δρων υποκείμενο κι ό,τι επιθυμεί να διαβάσει είναι αποτέλεσμα των σχέσεων, των εγκλωβισμών ή απεγκλωβισμών της ζωής του, είναι αποτέλεσμα του πολιτισμού του. Το βιβλίο δεν είναι ουδέτερα ένας «φίλος», δεν είναι το ρέκβιεμ της απελπιστικής μοναξιάς, δεν είναι ο αναγνώστης ένας μονομανής που διαβάζει ευτυχισμένος έχοντας ανακαλύψει ένα ακόμη μυστικό για να περνά τον ελεύθερο χρόνο του. Το βιβλίο δεν είναι το προϊόν που έχει γίνει αναντικατάστατο στην κρεβατοκάμαρα, το λουτρό, το αυτοκίνητο, δεν είναι φαγώ-σιμο με την τρέχουσα σημασία. Είναι ένα προϊόν που κουβαλά ιδεολογική και πολιτική χρώση και οσμή, κι αυτό πρέπει να λέγεται και να ψάχνεται. Απ’ αυτή την άποψη, το βιβλίο του Λουκά Αξελού είναι μια αξιολογότατη μελέτη των όρων προσέγγισης και διερεύνησης της περιπέτειας του βιβλίου στον τόπο μας σε σχέση με τη νεότερη πολιτική μας ιστορία. Κώστας Καλημέρης, «Διαβάζω»