Ο Δεκέμβρης , είναι ο δωδέκατος και τελευταίος μήνας
του ηλιακού μας έτους, αλλά ο δέκατος μήνας όπως το λέει και το όνομα του.
Δεκέμβρης από το λατινικό
Decem, που σημαίνει
δέκα.
Από την ζωή των αγροτών, όπως αυτή εξελίσσεται μέσα στον Δεκέμβρη,
τρεις είναι οι εμπειρίες του χρόνου που «πρωταγωνιστούν»!
Το κρύο, το τέλος της σποράς, και η μικρή μέρα.
Ο Δεκέμβρης είναι ο μήνας με τις μικρότερες μέρες.
Από τα Χριστούγεννα όμως και μετά, αρχίζουν και μεγαλώνουν.
Το κρύο συνδέεται με τρεις κυρίως γιορτές στην αρχή του Δεκέμβρη.
Της Αγίας Βαρβάρας, του Αγίου Σάββα, και του Αη Νικόλα.
Λέγανε παλιά: «Βαρβάρα βαρβαρωνει, αι Σάββας σαβανώνει, αι Νικόλας
παραχώνει»!
Στις ορεινές περιοχές της Ηπείρου, της Δυτικής Μακεδονίας,
της Ρούμελης, το κρύο συνδέεται και με την γιορτή του Αγίου Αντρέα.
«Ο Αγι Αντρέας έφτασε, το κρύο αντρειεύει».
Ο Δεκέμβρης στην παράδοση μας, έχει και το όνομα Αντριας (η
Ντριας), λόγω του κρύου.
Η δεύτερη εμπειρία, όπως είπαμε, είναι το τέλος της σποράς.
Εκφράζεται και αυτή με παροιμίες.
Για την σπορά λένε: «Δικεμβρις, δικιος σπόρος», η «Δεκέμβρη δίκαια
σπέρνε», και αυτό γιατί ο «ζευγάς», δεν πρέπει να ρίχνει το σπόρο μήτε πολύ αρια , μήτε πολύ πυκνά, γιατί το χώμα
είναι αρκετά ποτισμένο από την βροχή, και έτσι δεν υπάρχει πλέον ο φόβος μη τυχόν
και δεν φυτρώσει ο σπόρος.
Ένα άλλο έθιμο που τηρούσαν οι παλιοί τον Δεκέμβρη, ήταν που
«ευχαριστούσαν» τα ζώα τα οποία τους βοηθούσαν στη σπορά!
Μια ξεχωριστή γιορτή, στις 18 του Δεκέμβρη, είναι του Αγίου Μοδεστου.
Στο Δρυμό, στην γιορτή του αγίου, δίνουν στα ζώα τριμμένους άρτους
και αντίδωρο από την εκκλησία, για να φάνε τα ζώα και να γίνουν γερά!
Βέβαια σήμερα, τα ζώα έχουν αντικατασταθει από τα τρακτέρ.
Στη Λήμνο, οι ζευγάδες κάνουν κόλλυβα που τα πηγαίνουν στην εκκλησία
και τα διαβάζει ο παπάς, και τα ρίχνουν έπειτα
στην «ταγή» για τα ζώα.
Η τρίτη εμπειρία για τον Δεκέμβρη, είναι το φως.
«Του Δεκέμβρη η μέρα, καλημέρα καλησπέρα» έλεγαν οι παλιοί,
για να τονίσουν το πόσο μικρές μέρες και μεγάλες νύχτες έχουμε αυτό το μήνα.
Με τον ήλιο και το φως, σχετίζεται η μεγαλύτερη γιορτή του Δεκέμβρη,
τα Χριστούγεννα.
Σε πολλά μέρη τα Χριστούγεννα έδωσαν το όνομα τους στον μηνά:
«Χριστουγενναρης, Χριστουγεννας».
Στα ευαγγέλια δεν μνημονεύεται ο μηνάς που γεννήθηκε ο Χριστός!
Η γιορτή των γενεθλίων, θεσπίστηκε για τις 25 του Δεκέμβρη
από τους Χριστιανούς της Ρώμης το 335 μ.Χ.
Αυτό έγινε, για να παραμεριστεί ο Περσικός θεός Μίθρας, που είχε
το γενέθλιο του την ιδία μέρα.
Αυτά και άλλα πολλά έχει η λαογραφία μας για τον μήνα Δεκέμβρη,
ήθη, έθιμα, τραγούδια, κάλαντα…..
Θα μας δοθούν ευκαιρίες και στο μέλλον να αναφερθούμε στην λαογραφία,
μέσα από τα τραγούδια που θα παρουσιάζονται από την στήλη!
Καλές γιορτές!
Βασίλης Τσούγκαρης
