Δέκα και μία δεκαετίες πολιτικών διαιρέσεων

10 ΚΑΙ ΜΙΑ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΔΙΑΙΡΕΣΕΩΝ. Οι διαιρετικές τομές στην Ελλάδα την περίοδο 1910- 2017 του Θανάση Διαμαντόπουλου .Μόλις κυκλοφόρησε το 3ο τεύχος: «Η δεκαετία του 1930. Η μη βιώσιμη Δημοκρατία» Με το τρίτο τεύχος του έργου του «10 και μια δεκαετίες πολιτικών διαιρέσεων», ο καθηγητής Θανάσης Διαμαντόπουλος μελετάει την κρίσιμη δεκαετία του 1930, η οποία σε μεγάλο βαθμό προδιέγραψε και τις μετέπειτα εξελίξεις. Από το ξεκίνημα της φάνηκε πως η προσπάθεια, η οποία είχε γίνει το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1920, για επούλωση των τραυμάτων του Εθνικού Διχασμού θα έμενε χωρίς αποτέλεσμα. Η σύγκρουση βενιζελικών και αντιβενιζελικών θα ξαναέβρισκε την παλιά ακραία βιαιότητά της, παρά την προσέγγιση που εννοούσε η κοινή αντίληψη του κομμουνιστικού κινδύνου. Ένα μεγάλο τμήμα του βενιζελισμού –ο λεγόμενος αποκλίνων βενιζελισμός- θα στρεφόταν και αυτός, στη συνέχεια, κατά του Βενιζέλου. Ο πολιτικός και ο στρατιωτικός βενιζελισμός, τέλος, δεν θα αργούσαν να βρεθούν και επίσης σε αντιπαράθεση, με τον ίδιο τον Βενιζέλο κάποια στιγμή να συντάσσεται και να στηρίζεται από τον δεύτερο. Και όλα αυτά πριν μπούμε στην περίοδο του μεταξικού καθεστώτος. Ενός καθεστώτος με έντονα στοιχεία απολυταρχισμού, που δεν στερείτο ωστόσο και λαϊκών ερεισμάτων. Με αρκετά φασιστικά χαρακτηριστικά, χωρίς να έχει πάντως ολοκληρωμένα φασιστικό χαρακτήρα, και με διάθεση να αναδείξει τη συνοχή ή τη μονολιθικότητά του, ενώ δεν έλειπαν οι εσωτερικές διαιρέσεις που το διαπερνούσαν. Το όλο έργο αποτελεί… «Ένα ισχυρό αντίδοτο στην απλούστευση, τη δημαγωγία, τον ιστοριογραφικό λαϊκισμό», όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει στο επίμετρό του ο Βαγγέλης Βενιζέλος. Επίσης κυκλοφορούν: 2ο τεύχος: «Η δεκαετία του 1920. Η Δημοκρατία των στρατοκρατών και των προσφύγων» Στο δεύτερο τεύχος-τομίδιο του ενδεκάτομου συνολικά έργου του «10 και μία δεκαετίες πολιτικών διαιρέσεων: ΟΙ διαιρετικές τομές στην Ελλάδα την περίοδο 1910-2017», ο καθηγητής Θανάσης Διαμαντόπουλος «ακτινοσκοπεί» τη δεκαετία του 1920. Τη δεκαετία της μεγάλης Καταστροφής, της διαιώνισης του Διχασμού, της συνεχιζόμενης παρεμβατικότητας του στρατού στην πολιτική ζωή, της μαζικής άφιξης των προσφύγων στην Ελλάδα και της -επί της ουσίας- βίαιης Μεταπολίτευσης του 1924, η οποία οδήγησε σε μια χαμηλής κοινωνικής νομιμοποίησης Αβασίλευτη Δημοκρατία που σημαδεύτηκε από αναρίθμητα στρατιωτικά κινήματα. Προσεγγίζοντας και την περίοδο αυτή από την οπτική γωνία των πολιτικών διαιρέσεων/διαιρετικών τομών που σφράγισαν τον δημόσιο βίο της χώρας, ο Θανάσης Διαμαντόπουλος διερευνά και παρουσιάζει με απλή, κατανοητή από όλους, γραφή διλήμματα του είδους: Η προσωπική εναντίωση και η εχθρότητα προς τον Ελευθέριο Βενιζέλο εξακολουθούσε, και μέχρι πότε, να πολώνει την ελληνική πολιτική ζωή; Από πότε η αντιπαράθεση του ασφυκτιώντος πολιτικού κόσμου –βενιζελικού και αντιβενιζελικού συλλήβδην- προς τον Κρητικό πολιτικό καθίσταται βασική παράμετρος της πολιτικής αντιπαράθεσης και προς ποια κατεύθυνση την επηρεάζει; Η σταδιακή αυτονόμηση του στρατού από τους φορείς της δημόσιας εξουσίας, η οποία καθίσταται σαφέστερη τη δεκαετία του 1930, μπορεί ήδη από αυτή τη δεκαετία να αντιμετωπιστεί ως βάση παράλληλης διαιρετικής τομής; Ενώ ανάλογα ερωτήματα τίθενται και για τις σχέσεις γηγενών-προσφύγων, παλαιοελλαδιτών-νεοχωριτών και (μικρομεσο)αστών-προλεταρίων. Το έργο περιλαμβάνει και σημαντικό επίμετρο του καθηγητή Θάνου Βερέμη. 1ο τεύχος: «Η δεκαετία του 1910. Εθνικός Διχασμός» Το παρόν τεύχος θέτει στη διάθεση των αναγνωστών την κρίσιμη δεκαετία του 1910 που σφραγίστηκε από την καταλυτική και κυρίαρχη παρουσία του Ελευθερίου Βενιζέλου, την ανορθωτική ώθηση που έδωσε στην ελληνική κοινωνία και την κοινωνικοπολιτική πόλωση που προκάλεσε, που μετεξελίχθηκε στη συνέχεια σε Εθνικό Διχασμό. Ο βενιζελικός εθνικισμός, στοχεύοντας σε μια ανασημασιοδότηση της παραδοσιακής Μεγάλης Ιδέας, προσέβλεπε σε διαμόρφωση ισχυρών οικονομικών συμμαχιών και αλληλεξαρτήσεων, σε αναζήτηση νέων αγορών - αν όχι ζωνών επιρροής, στην οικονομική αξιοποίηση των οποίων θα μετείχε η χώρα μας- και σε διαμεσολαβητικό ρόλο της Ελλάδας ανάμεσα στην ανεπτυγμένη Δύση και την πλούσια σε πρώτες ύλες Ανατολή. Ο αντιβενιζελικός, αντίθετα, στόχευε πρωτίστως στην –συμβολικού εν πολλοίς χαρακτήρα– αναζωογόνηση των παραδοσιακών ζωτικών μύθων της φυλής, στα συλλογικά της απωθημένα, στη λυτρωτική επίλυση των εκκρεμοτήτων του ελληνισμού με την Ιστορία και τις ήττες του. Στα μάτια των βενιζελικών οι κωνσταντινικοί φάνταζαν –όχι ως γερμανόφιλοι, αλλά– ως γερμανόδουλοι. Και, αντίστοιχα στα μάτια των κωνσταντινικών, οι βενιζελικοί ως αγγλόδουλοι και αγγλοϋποκινούμενοι. Η χώρα είχε επομένως χωριστεί σε δύο παρατάξεις, κάθε μια εκ των οποίων εθεωρείτο από τους αντιπάλους της ως παράταξη προδοτών. Η δεκαετία του 1910 τέλειωσε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο να είναι το άμωμο και άσπιλο ίνδαλμα της μιας παράταξης και η εωσφορική έκφραση του κακού για τους οπαδούς της άλλης. Ένα εξαιρετικό ανάγνωσμα για όσους ενδιαφέρονται να κατανοήσουν τις ρίζες και τις εκφάνσεις των πολιτικών διαιρέσεων που διαπέρασαν την ελληνική κοινωνία, από την προ της έκρηξης του Εθνικού Διχασμού περίοδο μέχρι τις ημέρες μας.

Εκδόσεις Επίκεντρο,Καμβουνίων 9, Θεσσαλονίκη, Τ.Κ. 54621τηλ. 2310-256146, Fax 2310-256148 books@epikentro.gr  www.epikentro.gr