Το Θέμα της προσαρμογής

Το Θέμα της προσαρμογής Της Νατάσσας Πιπεροπούλου – Κωνσταντάρα, Διδάκτορος Ψυχολογίας Συχνά γνωστοί και φίλοι με ρωτούν «ακούμε σε συζητήσεις αναφορές σε άτομα που δείχνουν ότι είναι καλά προσαρμοσμένα και άλλα που μάλλον παρουσιάζουν στοιχεία στη συμπεριφορά τους που επιβεβαιώνει ότι μάλλον είναι απροσάρμοστα…Τί σημαίνει η έννοια της προσαρμογής και πόσο σημαντικό είναι να είμαστε προσαρμοσμένοι;» Η προσαρμογή έχει δύο θεμελιακές όψεις. Η μια θεώρει το άτομο υπεύθυνο για τη συμπεριφορά του σε όλα τα επίπεδα των σχέσεων του σε όλη του τη ζωή και τοποθετεί την έμφαση στην ικανότητα του άτομου να καταστρώσει και να ακολουθήσει τη δικιά του πορεία στον χώρο και τον χρόνο ο άνθρωπος δηλαδή, θεωρείται «κυρίαρχος της μοίρας του...» Η άλλη άποψη διατείνεται ότι οι επιλογές προσαρμογής που κάνει το άτομο, οι πεποιθήσεις, τα πιστεύω, αλλά και η γενικότερη συμπεριφορά του κάθε ατόμου καθορίζονται από προγενέστερα βιώματα και εμπειρίες αλλά και από τα δεδομένα της δυναμικής αντιπαράθεσης με τα δεδομένα του ψυχοκοινωνικού του περιβάλλοντος. Στη σύγχρονη ψυχοκοινωνική θεωρία είναι ευρύτατα αποδεκτό ότι «η προσαρμογή είναι μια δυναμική εξελικτική πορεία προς την ωρίμανση και την ολοκλήρωση που ξεκινά εξ απαλών ονύχων». Γνωρίζουμε σχεδόν όλοι, και ιδιαίτερα όσες και όσοι έχουμε μικρά παιδιά ότι το μικρό παιδί είναι ένα πολύ εγωκεντρικό πλάσμα. Από την προσχολική του κιόλας ηλικία και από το δεδομένο προσχολικό περιβάλλον διαμορφώνει στάσεις και πεποιθήσεις που θα αποτελέσουν σημαντικά στοιχεία του συναισθηματικού ρεπερτορίου του αυριανού άνδρα ή της γυναίκας. Εφόσον οι νηπιαγωγοί και οι δάσκαλοι λειτουργήσουν ορθά κάθε παιδί θα μπορέσει να προσαρμόσει στις αντικειμενικές απαιτήσεις του περιβάλλοντος του και να αρχίσει να συναλλάσσεται με αλλά παιδιά σωστά και παραγωγικά. Εδώ, όμως, πρέπει να τονισθεί και να αναφερθεί ότι το κάθε παιδί φέρνει μαζί του και τα προγενέστερα βιώματα της προσχολικής του ηλικίας. Έτσι, κάποια παιδιά θα επιδείξουν υπερβολική συστολή και φόβο απέναντι σε αλλά παιδιά, ενώ αλλά παιδιά θα δείξουν εξουσιαστικές τάσεις απέναντι σε συμμαθητές και συμμαθήτριες. Το ντροπαλό και συνεσταλμένο παιδί χρειάζεται ενθάρρυνση να συμμετέχει ενεργά και να αντλεί ικανοποίηση από τη συμμέτοχη στην ομάδα, ενώ το επιθετικό παιδί χρειάζεται να μετριάσει την ανταγωνιστικότητα και την κατακτητική του διάθεση και να μάθει να μοιράζεται και να ικανοποιείται από την ισοτιμία του ρόλου του. Στην διάρκεια της εφηβείας, σε αυτό το «κρίσιμο σταυροδρόμι της ζωής» τα πράγματα αλλάζουν. Ο έφηβος, που διδάχτηκε την άρνηση από τους γονείς του μετουσιώνεται στον σύντροφο και συνεργάτη της καθημερινής ρουτίνας που διακατέχεται από συναισθήματα καχυποψίας, υπεροψίας και γίνεται καταπιεστικός στα αλλά μελή της δικής του οικογένειας την ίδια στιγμή που κατηγορεί τους πάντες και τα πάντα ότι είναι άδικοι μαζί του και προσπαθούν να του επιβληθούν... Αντίθετα ο έφηβος που έμαθε από τους γονείς του να είναι εξαρτημένο άτομο στην εξελικτική του πορεία προς τις ώριμες ηλικίες μετουσιώνεται σε παθητικό, εξαρτημένο άνδρα η γυναίκα που δεν παίρνει καμία απόφαση μόνος του, μόνιμα συμβουλεύεται τους άλλους για κάθε του κίνηση ή υποκύπτει σε κάθε πίεση που του ασκούν οι γύρω του... Άτομα μέσης ηλικίας, που έχουν επιτύχει το ποθητό, δηλαδή είναι άτομα καλά προσαρμοσμένα, είναι εκείνα που ηγούνται κοινών προσπαθειών στα Γράμματα, τις Τέχνες και το Εμπόριο και ίσως έπρεπε να δραστηριοποιηθούν και στον Πολιτικό στίβο... Ένα καλά προσαρμοσμένο άτομο έχει την ικανότητα να επηρεάζει αλλά άτομα γύρω του και μπορεί να τα οδηγεί προς συγκεκριμένους στόχους και κατευθύνσεις ακριβώς επειδή εμπνέει εμπιστοσύνη και σιγουριά και μαζί εκείνη την μοναδική ζεστασιά την οποία όλοι γνωρίζουμε και αναγνωρίζουμε εμπειρικά σε μερικά άτομα αλλά δεν κατορθώνουμε να την περιγράψουμε με λέξεις.

Πανανθρώπινα όνειρα του ύπνου

Πανανθρώπινα όνειρα του ύπνου Της Νατάσσας Πιπεροπούλου - Κωνσταντάρα, Διδάκτορος Ψυχολογίας Οι άνθρωποι ανέκαθεν προβληματίσθηκαν με το φαινόμενο του ύπνου και των ονείρων και όπως γνωρίζουμε Βιβλικές μαρτυρίες και ιστορικά δεδομένα καταμαρτυρούν ότι σε πολλούς λαούς επικρατούσε η αντίληψη πως στη διάρκεια του ύπνου η ψυχή μας ταξιδεύει και τα όνειρα δεν είναι τίποτε άλλο από τις εικόνες που καταγράφει η...ταξιδιάρα μας ψυχή. Μια άλλη άποψη πρέσβευε ότι στα όνειρά μας έρχονται θεοί και δαίμονες για να μας προειδοποιήσουν για επικείμενες χαρές, λύπες και κινδύνους ή να μας βασανίσουν για πράξεις και παραλείψεις μας. Πέρα από το προφανές νόημα κάθε ονείρου υπάρχει, ψυχοδυναμικά, και ο λανθάνων συμβολισμός που συνήθως εκφράζει υποσυνείδητες αναζητήσεις και συγκρούσεις μας ή και κάποια προβλήματα της προσωπικότητάς μας. Να σημειώσουμε εδώ ότι τόσο οι συγκεκριμένες παραστάσεις όσο και τα συναισθήματα που διακατέχουν το άτομο την ώρα που βλέπει το όνειρο αποτελούν σημαντικά στοιχεία που πρέπει να αναφέρουμε στον ψυχολόγο για να τον βοηθήσουμε να ερμηνεύσει με μεγαλύτερη επιτυχία τα όνειρα που είδαμε. Συχνά μας εκπλήσσει το γεγονός όταν σε συζητήσεις διαπιστώνουμε πως κάποια όνειρα που είδαμε τα έχουν δεί και άλλα όχι μόνο συγγενικά και φιλικά μας πρόσωπα αλλά και άγνωστοί μας. Προφανώς αυτό που αγνοούμε είναι η ύπαρξη κάποιων «πανανθρώπινων τύπων ονείρων» ο συμβολισμός των οποίων έχει αρκετά ενδιαφέρουσες πτυχές. Σήμερα θα σας παρουσιάσω 5 μεγάλες κατηγορίες πανανθρώπινων ονείρων παρέχοντας και κάποιες γενικές ερμηνείες για το περιεχόμενό τους. 1. Στα «όνειρα κίνησης» έχουμε το αίσθημα ότι πετάμε ή ότι πέφτουμε και διαπιστώνουμε ότι όνειρα «πτήσης ή πτώσης» είναι κοινά σε πολλούς λαούς της γής. Στα όνειρα πτήσης έχουμε ξαφνικά το αίσθημα ότι βρισκόμαστε στον αέρα, ότι πετάμε πάνω από τη γή, ή ότι πασχίζουμε να ανυψωθούμε κουνώντας με χαρακτηριστικούς τρόπους τα χέρια μας και τα πόδια μας. Τα όνειρα πτήσης συμβολιζουν ποικίλες επιθυμίες που κυμαίνονται από την υποσυνείδητη ανάγκη φυγής απο μιά δυσάρεστη ή αγχογενή και στρεσογόνο πραγματικότητα, την εξύψωσή μας πάνω από άτμα ή καταστάσεις που μας απειλούν. Συχνά ερμηνεύονται και ως όνειρα διαπίστωσης στο στάδιο του ύπνου της ψυχοσεξουαλικής ή και της ψυχοκοινωνική μας ανωτερότητας απέναντι σε συγκεκριμένα πρόσωπα ή καταστάσεις. Στα όνειρα πτώσης συνήθως διακατεχόμαστε από έντονα συναισθήματα φόβου και άγχους. Τα όνειρα πτώσης συμβολίζουν κάποια υποκειμενική μας εκτίμηση ότι πραγματικά πέφτουμε με τη συμπεριφορά και τις πράξεις μας ως άτομα ή αισθανόμαστε ότι χάνουμε τον έλεγχο καταστάσεων ή προσώπων. Εξ άλλου όνειρα στα οποία βλέπουμε ότι άλλα πρόσωπα πέφτουν συνήθως συμβολίζουν τις υποσυνείδητες επιθυμίες μας ή και τις ευχές μας για την ψυχοκοινωνική ή οικονομική πτώση των άλλων ή ακόμη και για την καταστροφή τους. 2. Τα όνειρα που σχετίζονται με το στόμα μας και με τα δόντια μας παίρνουν διάφορες μορφές. Το άτομο ονειρεύεται ότι κάποιο δόντι πονά ή πάλι κάποιο δόντι του έσπασε ή ξαφνικά ανακαλύπτει ότι έχασε όλα τα δόντια μένοντας....τσιφούτης και άλλα σχετικά. Σε γενικές γραμμές μπορούμε να πούμε ότι τα όνειρα αυτά εκφράζουν καταπιεσμένα συναισθήματα ενοχής, απωθημένες ψυχοσεξουαλικές διαταραχές, συναισθήματα φυγής από συγκεκριμένα πρόσωπα και καταστάσεις και ίσως υποσυνείδητη ευχή για τιμωρία ή καταστροφή κάποιων προσώπων. 3. Τα όνειρα της καθυστέρησης σχετίζονται με την αργοπορία μας ή την καθυστέρησή μας. Σε αυτά τα όνειρα αισθανόμαστε ότι τρέχουμε αλλά δεν προλαβαίνουμε το λεωφορείο ή το τραίνο, ότι δεν καταφέρνουμε να φτάσουμε έγκαιρα σε κάποιο πάρτυ ή ότι φτάνουμε εκεί όπου είμαστε καλεσμένοι αλλά η γιορτή έχει τελειώσει και, τελικά, ενώ προσπαθούμε να τρέξουμε τα πόδια μας φαίνονται κολλημένα στη γή. Συνήθως αυτά τα όνειρα συμβολίζουν την επιθυμία μας να πραγματοποιήσουμε κάποιο σκοπό ενώ ταυτόχρονα στην πραγμάτωση συνυπάρχει και κάποιος φόβος με αποτέλεσμα το άτομο να βρίσκεται παγιδευμένο σε κατάσταση νευρωσικής αδράνειας, ή ριζωμένο στη γή. 4. Σε όνειρα που σχετίζονται με εξετάσεις, με διαγωνίσματα ή ανακρίσεις σε αστυνομικά τμήματα και σε αίθουσες δικαστηρίων το κυρίαρχο υποσυνείδητο κίνητρο φαίνεται να είναι κάποιες ενοχές για πράξεις, σκέψεις ή επιθυμίες που διαχέονται από έντονα συναισθήματα άγχους ή φόβου. Τέτοια όνειρα συμπτίπτουν συχνά με επικείμενες μεγάλες αποφάσεις της ζωής μας ή έρχονται λίγο πριν κάποια μεγάλα γεγονότα (π.χ πανελλήνιες εξετάσεις ). 5. Στα όνειρα γύμνιας, όπου βλέπουμε τον εαυτό μας γυμνό και δεν μπορούμε να καλυφτούμε ή χάσαμε τα ρούχα μας, η συνήθης ερμηνεία είναι ότι διακατεχόμαστε από έντονα συναισθήματα ντροπής και εξωτερικεύουμε βαθειά απωθημένες ψυχοσεξουαλικές επιθυμίες και συγκρούσεις που μπορεί να σχετίζονται με πρόσωπα προστατευόμενα από δυνατά ταμπού ή ακόμη και με αμφιταλαντεύσεις που στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο αφορούν στην σεξουαλική μας ταυτότητα. Ψυχολόγοι, Κοινωνιολόγοι, Ανθρωπολόγοι, και Ψυχίατροι συχνά δεχόμαστε ερωτήματα σχετιζόμενα με τα "προφητικά" όνειρα. Δυστυχώς δεν υπάρχει επαρκής επιστημονικά τεκμηριωμένη επιβεβαίωη για όνειρα αυτού του είδους. Πάντως σε προσεκτικές διερευνήσεις των δεδομένων ονείρων αυτού του τύπου ανακαλύπτουμε ότι το «προφητικό» όνειρο, θετικό ή αρνητικό, ευχάριστο ή δυσάρεστο επηρέασε τόσο πολύ τη συμπεριφορά μας την επόμενη μέρα ώστε οι ίδιοι φροντίσαμε έστω και σε υποσυνείδητο επίπεδο (επιβεβαιώνοντας την θεωρία της αυταπόδεικτης προφητείας) να το αποδείξουμε και πολύ ή λίγο...σωστό!

Σύγχρονοι εφηβικοί προβληματισμοί

Σύγχρονοι εφηβικοί προβληματισμοί Της Νατάσσας Πιπεροπούλου-Κωνσταντάρα, Διδάκτορος Ψυχολογίας Ξεκινώ με το σχόλιο μιας μητέρας «η 15χρονη κόρη μου δηλώνει πώς άν συνεχίσω να της επιβάλλω την επιστροφή στο σπίτι μια ή και δύο ώρες νωρίτερα από την υπόλοιπη παρέα της θα την κάνω...κομπλεξικιά!» Εδώ νομίζω ότι είναι απαραίτητη, σε πρώτο πλάνο, μια αποσαφήνιση που αφορά στο γεγονός ότι η εφηβεία δεν είναι απλά και μόνο το κρίσιμο σταυροδρόμι της ζωής αλλά ταυτόχρονα και μια ατέλειωτη εστία γέννησης και εκδήλωσης προκλήσεων, προστριβών, αμφισβητήσεων και επιβεβαιώσεων για κάθε αγόρι και κορίτσι σε κάθε νέα γενιά. Σίγουρα ΔΕΝ μπορεί να αφήσουμε το παιδί μας, στις «πονηρές και δύσκολες» εποχές που ζούμε, να περιδιαβαίνει στέκια και «μαγαζιά» της νύχτας όπου καθημερινά μας πληροφορούν τα δελτία των ειδήσεων για νοθεία ποτών, διακίνηση δήθεν «μαλακών» ναρκωτικών. Ζούμε σε εποχές συστηματικής, μεθοδικής θα τολμούσα να πω, διάβρωσης εθίμων και ηθών, αξιών και παραδόσεων. Από την άλλη μεριά για κάθε έφηβο η συναισθηματική αξία και σημασία που διαδραματίζει στη ζωή του η παρέα είναι, εάν όχι εξίσου σημαντική με την επίδραση της γονικής φροντίδας και παρότρυνσης, πάντως ήταν και είναι σημαντικά καθοριστική στη διαμόρφωση συμπεριφοράς και στην άντληση της επιβεβαίωσης που κάθε παιδί χρειάζεται στην πορεία προς την ωρίμανση. Είναι, λοιπόν, λάθος να αντιπαραταχθούμε ανοιχτά με την παρέα του παιδιού μας ζητώντας από αυτό να διαλέξει - ή εμάς ή την...κακή παρέα του. Το δίλημμα δεν είναι μόνο ψεύτικο είναι και επικίνδυνο γιατί εξισώνει σε μια πασαρέλα προτιμήσεων πρόσωπα και θεσμούς που είναι από τη φύση τους ανομοιογενή και διαφορετικής σημασίας. Η ορθή αντιμετώπιση συνίσταται σε τρείς άξονες προσέγγισης: α) Η πρόληψη είναι πάντοτε πιο σημαντική και από την καλύτερη θεραπεία. Οι γονείς οφείλουν έγκαιρα να προλάβουν την εμπλοκή του παιδιού τους στα γρανάζια μιας παρέας που δεν είναι η πρέπουσα για το κάθε συγκεκριμένο παιδί, την κάθε συγκεκριμένη οικογένεια. β) Ο πατέρας οφείλει να διαδραματίσει το ρόλο του αυστηρού και απαιτητικού γονέα, παρά τη δημοκρατικότητά του, έτσι ώστε η μητέρα να προσεγγίσει το παιδί συγγράφοντας μαζί του ένα άτυπο συμβόλαιο όπου αυτή του δίνει το δικαίωμα να ξεπεράσει τα χρονικά όρια επιστροφής στο σπίτι μετά από μια Σαββατιάτικη έξοδο που θέτει με την απαιτούμενη αυστηρότητα του γονικού του ρόλου ο πατέρας. Αυτό δεν συνομολογεί διάβρωση εξουσίας ούτε και υποκρισία αλλά διαιώνιση του αιώνιου συμβολαίου επικοινωνίας μεταξύ μητέρας – και εφήβου παιδιού.. γ) Μια και περισσότερες καλές και ουσιαστικές συζητήσεις ΔΕΝ κάνουν κακό. Οι έφηβοι το γνωρίζουν ότι ΔΕΝ πρόκειται να γίνουν κομπλεξικοί επειδή θα αποχωρήσουν από το στέκι και την παρέα μια ή ακόμα και δυο ώρες νωρίτερα από τους υπόλοιπους, ίσως μάλιστα μια τέτοια πράξη βοηθήσει και άλλα μέλη της παρέας να εκδηλώσουν παρόμοια συμπεριφορά που πνίγεται από τη δυναμική αξιολόγηση των περισσότερο «χειραφετημένων» παιδιών που εσφαλμένα εξισώνουν την ποσότητα του χρόνου με την ποιότητα της διασκέδασης. Ας μην ξεχνάμε πως μόλις «χτες» (ο χρόνος είναι σχετικός) ήμασταν και εμείς έφηβοι....Τί λέγαμε τότε στον εαυτό μας απαντώντας νοερά στις απαγορεύσεις που έθεταν οι δικοί μας γονείς; «....’Οταν εγώ κάνω παιδιά θα τους φερθώ αλλιώτικα...» Κάντε το λοιπόν!

Φροντιστές Ασθενών με νόσο Alzheimer

Φροντιστές Ασθενών με νόσο Alzheimer (Απαιτούνται τεράστιες ψυχοκοινωνικές αντοχές) Της Dr Νατάσσας Πιπεροπούλου, Ψυχολόγου Τα δημογραφικά δεδομένα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Ιαπωνία αποκαλύπτουν ότι οι πληθυσμοί γερνούν και μαζί τους αυξάνουν τα κρούσματα νευροψυχολογικών εκφυλιστικών ασθενειών καθότι, όπως σοφά το περιέγραφαν οι αρχαίοι μας πρόγονοί «...το γήρας ου γαρ έρχεται μόνο».” Ανάμεσα στις δυσκολότερες περιπτώσεις νευροψυχολογικών παθήσεων συγκαταλέγεται και η ασθένεια Alzheimer από την οποία υπολογίζεται ότι πάσχουν περισσότερα από 26 εκατομμύρια άτομα σε παγκόσμιο επίπεδο και ο αριθμός τους θα πλησιάσει τα 110 εκατομμύρια μέχρι το 2050. Πρόκειται για μια καθολική απώλεια διανοητικών και γνωστικών ικανοτήτων που περιέχονται στις έννοιες της απραξίας, αφασίας και αγνωσίας όπου το άτομο υφίσταται δραματική απώλεια μνήμης, ανικανότητας λύσης ακόμη και των πιο απλών καθημερινών προβλημάτων, απώλειας μυοσκελετικών δεξιοτήτων, και απώλειας της προσωπικής ταυτότητας. Οι ψυχικές αντοχές που απαιτούνται από τα μέλη οικογενειών ατόμων που πάσχουν από Alzheimer συχνά αγγίζουν τα όρια του υπεράνθρωπου. Σύμφωνα με τα δεδομένα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ΗΠΑ και Καναδά οι οικογένειες συντηρούν τα άτομο στους κόλπους τους για ένα χρονικό διάστημα περίπου 5-7 ετών πριν τα παραδώσουν σε ειδικούς οίκους ευγηρίας. Έχει διαπιστωθεί από σχετικές έρευνες ότι οι οικογένειες (και εδώ μιλάμε κυρίαρχα για γυναίκες, συζύγους ή θυγατέρες) ξοδεύουν περίπου 60 ώρες την εβδομάδα στη φροντίδα του ασθενούς. Αρχικά η οικογένεια αναλαμβάνει τη διαχείριση οικονομικών και την παροχή των χορηγουμένων φαρμάκων σε τακτά χρονικά διαστήματα και στη συνέχεια καθώς η προσωπικότητα του ατόμου εκφυλίζεται τα συγγενικά πρόσωπα αναλαμβάνουν την υποστήριξη σε απλές καθημερινές πράξεις ρουτίνας, όπως το πλύσιμο, το ντύσιμο, τη διατροφή του ασθενούς καθώς και την επιτήρηση του ασθενούς που δεν διαθέτει ορθά κριτήρια αντιμετώπισης επικίνδυνων καταστάσεων. Προβλήματα ευερεθιστικότητας, αίσθησης απόγνωσης και κατάθλιψης παρουσιάζονται αρχικά και στη συνέχεια ενώ το άτομο έχει την εξωτερική εμφάνιση ενός καθόλα υγιούς ηλικιωμένου παράλληλα έχει την ραγδαία αυξανόμενη απώλεια επαφής με το περιβάλλον και διάλυσης του πυρήνα των δομών της προσωπικότητας τα συγγενικά πρόσωπα διέρχονται το ψυχοσυναισθηματικό στάδιο που χαρακτηρίζεται ως «θρήνος εν ζωή» για ένα πρόσωπο που βρίσκεται ανάμεσά μας αλλά ουσιαστικά ΔΕΝ υπάρχει! Η προσφορά υποστήριξης σε έναν ασθενή της νόσου Alzheimer ξεκινά ως επίδειξη εκούσιας αγάπης και αφοσίωσης που αφορά προσφορά «εργασίας εθελοντικού τύπου» και καταλήγει σε καθημερινή απασχόληση σε δύο βάρδιες επί 7 ημέρες την εβδομάδα και 365 μέρες τον χρόνο. Οι απαιτήσεις αγγίζουν, λοιπόν, υπερανθρώπινα επίπεδα. Ψυχολογικά το άτομο που φροντίζει τον ασθενή αντιμετωπίζει τόσο υποκειμενικά όσο και αντικειμενικά συγκεκριμένο φορτίο καθώς πέρα από την ψυχοσυναισθηματική φόρτιση και αφαίμαξη που συνοδεύονται από το δεδομένο της «πορείας χωρίς ελπίδα για βελτίωση» υπάρχουν και οι εξελικτικές απαιτήσεις για περισσότερο χρόνο, αλλαγή στο καθημερινό πρόγραμμα αλλά και την καριέρα. Ερευνητικά δεδομένα έχουν εντοπίσει φυσική κόπωση όπως και παρουσία διάχυτου άγχους και στρες στα μέλη της οικογένειας του ασθενούς, αλλά και εκδήλωση μιας σειράς νευρωτικών συμπτωμάτων όπως αϋπνίες, ημικρανίες, ευερεθιστικότητα και στοιχεία κατάθλιψης σε ποσοστά που φτάνουν έως και το 50%. Η αλλαγή της καθημερινής ρουτίνας των μελών της οικογένειας επιφέρει και τη σχετική οικονομική επιβάρυνση που φτάνει μέχρι και απώλεια του μισού ετήσιου εισοδήματος της οικογένειας του ασθενούς καθώς πέραν του ίδιου τουλάχιστον ένα μέλος της οικογένειας παραιτείται από την εργασία του για να προσφέρει συνεχή φροντίδα και επιτήρηση! Οι φόβοι των μελών της οικογένειας επικεντρώνονται κυρίαρχα στην πιθανότητα το άτομο να αυτοτραυματισθεί ή και να χάσει τη ζωή του, ή να προξενήσει πυρκαγιά και άλλες καταστροφές σε έπιπλα ή στο σπίτι καθώς ΔΕΝ μπορεί να συνειδητοποιήσει την επικινδυνότητα των πράξεών του και να ελέγξει τη συμπεριφορά του. Επιπρόσθετα σε πολλές οικογένειες παρατηρείται και ψυχοκοινωνική επιβάρυνση καθώς το άτομο δημιουργεί αισθήματα «ντροπής» στα μέλη της οικογένειάς του εξαιτίας της ανεξέλεγκτης συμπεριφοράς του. Το άτομο που φροντίζει τον ασθενή παρουσιάζει επιπτώσεις όχι μόνο στην ψυχική του υγεία και τον συναισθηματικό του κόσμο αλλά και στη φυσική του υγεία καθώς έχουν εντοπισθεί αρνητικές επιπτώσεις ακόμη και στο ανοσοποιητικό τους σύστημα με αποτέλεσμα την παρουσία αυξημένων περιστατικών παθήσεων του αναπνευστικού συστήματος, υπερτασικές κρίσεις και επιβράδυνση αποκατάστασης των τραυμάτων τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι για το πρόσωπο που φροντίζει τον ασθενή και την οικογένειά του τα ψυχοσωματικά συμπτώματα και οι αρνητικές επιπτώσεις συνεχίζουν να υπάρχουν ακόμη και μέχρι 4 χρόνια από την ημέρα του θανάτου του ασθενούς. Παρακάτω παρουσιάζονται μερικά αξιοσημείωτα ευρήματα που προέκυψαν από πρόσφατες έρευνες και συγκεκριμένα: 1/ Όταν το πρόσωπο που φροντίζει τον ασθενή έχει ισχυρό ψυχοσυναισθηματικό πλέγμα υποστήριξης από τα υπόλοιπα πρόσωπα της οικογένειας τότε χαμηλώνουν τα ποσοστά ψυχοσυναισθηματικής επιβάρυνσης και αντί για κατάθλιψη οι φροντιστές αντλούν και εκδηλώνουν συναισθήματα ικανοποίησης από την προσφορά τους! 2/ Όταν η Εκκλησία έρχεται αρωγός και η γειτονιά δείχνει κατανόηση και συμπάθεια για το πρόσωπο που πάσχει και την οικογένειά του τα θετικά συναισθήματα δυναμώνουν στους φροντιστές. 3/ Όταν η σύζυγος που φροντίζει τον ασθενή δείξει έντονα σημάδια κόπωσης και “παραιτηθεί” από τα καθήκοντά της (η εκδήλωση κατάθλιψης αποτελεί μία μορφή ακούσιας παραίτησης) τότε κατά κανόνα τον ρόλο του φροντιστή αναλαμβάνει η θυγατέρα εφόσον υπάρχει στην οικογένεια του ασθενούς. Στις σύγχρονες κοινωνίες με τα δεδομένα επιδημιολογικά και δημογραφικά στοιχεία οι ανάγκες για φροντιστές για άτομα με εκφυλιστικές νευροψυχικές ασθένειες θα γίνεται ολοένα και πιο επιτακτικές. Οι φροντιστές για να μπορέσουν να λειτουργήσουν αποτελεσματικά θα πρέπει να στηριχθούν από μία σειρά συγκεκριμένων δραστηριοτήτων και προσπαθειών μερικές από τις οποίες ακολουθούν: 1/ Επιμόρφωση της κοινής γνώμης για ασθένειες όπως η Alzheimer 2/ κατάλογος πρακτικών υποδείξεων για κατανόηση συμπτωμάτων της ασθένειας και της συμπεριφοράς του ασθενούς και πρακτικές υποδείξεις φροντίδας 3/ Υποστήριξη της δομής της οικογένειας για τη διατήρηση του οικογενειακού ιστού 4/ Δημιουργία έξω-οικογενειακών ιστών παροχής φροντίδας και υποστήριξης φροντιστών 5/ Παροχή δυνατοτήτων για την έκφραση και εκτόνωση ψυχοσυναισθηματικών φορτίσεων που συσσωρεύονται στον ψυχικό κόσμο του φροντιστή ( ομαδική θεραπεία και στήριξη ) 6/ Συνεχής επιμόρφωση φροντιστών με νέα ευρήματα των επιστημών υγείας και ψυχολογία και νέους τρόπους διαχείρισης του ασθενούς 7/ Ψυχοθεραπευτική υποστήριξη για διαχείριση στρες, κατάθλιψης, υποστήριξης του εγώ και εκμάθησης τρόπων χαλάρωσης για φροντιστές 8/ Εξοικείωση της κοινής γνώμης με τη λειτουργία ειδικών ιδρυμάτων παροχής φροντίδας για ασθενείς έτσι ώστε να μειώνεται το επίπεδο παθογένειας που προέρχεται από τα αισθήματα ενοχής μελών οικογενειών που ενώ φτάνουν στο έσχατο σημείο αντοχής για φροντίδα του ασθενούς στο σπίτι ΑΔΥΝΑΤΟΥΝ να παραδώσουν το αγαπημένο τους πρόσωπο σε ιδρυματική φροντίδα.... Ο δρόμος είναι πράγματι μακρύς στην αποτελεσματική και συστηματική αντιμετώπιση του ασθενούς Alzheimer και τα δεδομένα ενός διάτρητου ψυχοκοινωνικού ιστού με μειωμένο το συναίσθημα της κοινωνικής αλληλεγγύης απαιτούν την άμεση δραστηριοποίηση πολιτών, φορέων και Κρατικών υπηρεσιών προς τη σωστή κατεύθυνση…