ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ

Η ΣΑΜΟΣ ΣΤΙΣ 78 ΣΤΡΟΦΕΣ

Ιστορικές ηχογραφήσεις 1918-1958

Επιμέλεια: Νίκος Διονυσόπουλος

Είδος: Βιβλίο με 2 CD

ISBN: 978-960-524-276-3

Χαρακτηριστικά: 14.5 Χ 25 εκ., 192 σελ.,

έγχρωμο με 156 φωτογραφίες,

συνοδεύται από 2 CD συνολικής διάρκειας 2 ώρες και 36 λεπτά

Έτος έκδοσης: 2009

Περιγραφή Η μουσική αυτή έκδοση διαπραγματεύεται ένα θέμα, του οποίου ο πυρήνας βρίσκεται στην τομή μεγαλύτερων και ευρύτερων πεδίων, όπως είναι η δισκογραφία, η μετανάστευση στην Αμερική και η μουσική ζωή στη Σάμο στα τέλη του 19ου-αρχές του 20ού αιώνα.

Η πολλαπλή προσέγγιση του θέματος από έξι επιστήμονες και ερευνητές (Νίκος Διονυσόπουλος, Ντίνος Κόγιας, Σωτήρης Χτούρης, Γιώργος Κοκκώνης, Χρίστος Λάνδρος και Βούλα Γαλανού), με τα πάμπολλα νέα και άγνωστα στοιχεία που παρατίθενται, μαζί με τις σπάνιες και αδημοσίευτες στην πλειονότητά τους φωτογραφίες, αναδεικνύουν πλευρές και διαστάσεις στο αντικείμενο της έκδοσης, που υπερβαίνουν κατά πολύ το –εξειδικευμένο εκ πρώτης όψεως– σαμιώτικο ενδιαφέρον. Με το ηχητικό και το συνοδευτικό τεκμηριωτικό υλικό που παρουσιάζεται, επιχειρείται η ανακατασκευή της μουσικής εικόνας της Σάμου έναν περίπου αιώνα πριν.

Μιας εικόνας που συντίθενται από ετερόκλητα μουσικά είδη, τα οποία όμως συνυπάρχουν στην πράξη και συμβιώνουν ως συγκοινωνούντα δοχεία, συγκροτώντας με αυτό τον τρόπο έναν μουσικό πολιτισμό στα πρότυπα της Σμύρνης.

Μιας εικόνας που περνάει μέσα από το παίξιμο Σαμιωτών μουσικών αλλά και μέσα από το πολυσυλλεκτικό διαθλαστικό πρίσμα άλλων μουσικών, που προερχόμενοι από άλλες μουσικές παραδόσεις σμιλεύτηκαν στο χωνευτήρι της Αμερικής ή της Αθήνας και τις εκάστοτε αισθητικές επιλογές της δισκογραφίας.

Ενδεικτικά σημειώνουμε ότι από τις σαράντα έξι ηχογραφήσεις σε δίσκους 78 στροφών που συμπεριλαμβάνονται στην έκδοση, τριάντα μία έγιναν στην Αμερική, ένδεκα στην Αθήνα, δύο στην Κωνσταντινούπολη, και δύο στο Κάιρο.

Από αυτές, στις είκοσι τέσσερεις συμμετέχουν σαμιώτικης προέλευσης μουσικοί η τραγουδιστές, ενώ οι δώδεκα μπορούν να θεωρηθούν ότι είναι αμιγώς ή σχεδόν αμιγώς σαμιώτικες. Η έκδοση αποτελεί τομή στην εκδοτική προσέγγιση της δισκογραφίας των 78 στροφών, αφού στην παραδειγματική περίπτωση της Σάμου, η παλαιά δισκογραφία ανάγεται όχι μόνον ως ένα πολλαπλά ενδιαφέρον αντικείμενο έρευνας και μουσικής απόλαυσης, αλλά και ως εργαλείο μουσικής, κοινωνικής και πολιτικής ιστοριογραφίας.

Το ηχητικό υλικό που παρουσιάζεται προέρχεται από έρευνα και συνεργασία με δέκα αρχεία δίσκων 78 στροφών, και το εικονογραφικό υλικό από είκοσι έξι φωτογραφικές συλλογές. Ανάμεσα στα διάφορα τραγούδια της έκδοσης ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τέσσερις παντελώς ξεχασμένοι πλέον σαμιώτικοι χοροί (Πλατανιώτικος, Βαοδιώτικος, Καριώτικος Σάμου και Παγώνδα, ηχογραφημένοι πριν από εννέα δεκαετίες), και περισσότερα από δέκα ξεχασμένα, αθησαύριστα ή ελάχιστα γνωστά τραγούδια, σαμιώτικου ενδιαφέροντος ( Ανάνμησις της Σάμου, τρία τραγούδια για τους Γιαγιάδες, Σαμιωτοπούλα μου γλυκειά, δύο δείγματα της περίφημης σαμιώτικης ψαλτικής παράδοσης κ.α.), διευρύνοντας έτσι το μουσικοχορευτικό ρεπερτόριο του νησιού.

Αυτά και μερικές δεκάδες άλλα τραγούδια σαμιώτικου ενδιαφέροντος, που ανασύρονται από την λήθη με τη ευκαιρία της έκδοσης, ανατρέπουν την μέχρι προ τινος αντίληψή μας περί ισχνής παρουσίας της Σάμου στη δισκογραφία, αναδεικνύοντάς την ως ιδιαίτερη και αξιόλογη περίπτωση.

Επιπρόσθετα, μια πλειάδα περισσότερο η λιγότερο γνωστών μουσικών συμμετέχει σε αυτές τις ηχογραφήσεις σαμιώτικου ενδιαφέροντος, συνεισφέροντας σε μιαν εντυπωσιακά υφολογική μουσική ποικιλία.

Ενδεικτικά αναφέρουμε μερικούς από τους μουσικούς που συμπεριλαμβάνονται στην έκδοση: Μαρίκα Παπαγκίκα, Κώστας Ρούκουνας, κα Κούλα, Γεώργιος Κανάκης, Χαρίλαος Περρής, Βασίλης Ντηνιακός, Γιώργος Βιδάλης, Ιω?ννης Κυριακάτης, Ιω?ννης Μούτσος, Γιώτα Λυδια, Αφοί Αντων?ου, Οδυσσ?ας Μοσχονάς, Διονύσιος Πόγγης κ.ά.Ιδιαίτερη μνεία οφείλουμε στην περίπτωση του Μανώλη Καραπιπέρη, ο οποίος παίζει μπουζούκι και τραγουδάει πάνω σε ομοιοκατάληκτα ιαμβικά οκτασύλλαβα δίστιχα, δίνοντας την αίσθηση ενός «τροβαδούρου» που παίζει τζιβούρι σε ιδιωτικό γλέντι της παλιάς Σάμου, σαν αυτό του εξωφύλλου της έκδοσης. Πρόκειται για μία από τις πρώτες ηχογραφήσεις μπουζουκιού στην ιστορία της δισκογραφίας, και μάλιστα από Σαμιώτη οργανοπαίχτη.

Παράλληλα, δημοσιεύονται –για πρώτη φορά– φωτογραφία και τα άγνωστα μέχρι τώρα βιογραφικά του στοιχεία. Το πλούσιο και σπάνιο φωτογραφικό υλικό (156 φωτογραφίες), που συνοδεύει την έκδοση, τεκμηριώνει τα όσα αναλύονται στα κείμενα, κάνοντας εναργέστερη την ατμόσφαιρα μιας ανεπιστρεπτί παρελθούσης εποχής.

Ταυτόχρονα, από μια δεύτερη ανάγνωση των ίδιων φωτογραφιών προκύπτουν σημαντικές πληροφορίες για τα χρησιμοποιούμενα όργανα στη Σάμο πριν από έναν αιώνα (λ.χ. η πλατειά χρήση των χάλκινων πνευστών, του κλαρίνου, της αρμόνικας κ.ά.), την ελληνική παρουσία στις απαρχές της δισκογραφίας των 78 στροφών στην Αμερική κ.ά. Τέλος, σημειώνουμε την ιδιαίτερα προσεγμένη ηχητική επεξεργασία (αποκατάσταση και αποθορυβοποίηση), για να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατόν τελικό αποτέλεσμα, ανεξάρτητα από την αρχική κατάσταση του κάθε δίσκου.

Το αποτέλεσμα συνάδει με τις απαιτήσεις του σημερινού ακροατή, που εύλογα δεν είναι εξοικειωμένος με τους σύμφυτους θορύβους της δισκογραφίας των 78 στροφών, και στη γενικότητά του είναι καλύτερο από τις περισσότερες επανεκδόσεις σχετικών δίσκων.

Παράλληλα, παραμένει εμφανής η τεχνική εξέλιξη στην παλαιά δισκογραφία (1918-1958), από την εποχή του «χωνιού» μέχρι τις «ηλεκτρικές» ηχογραφήσεις του 50. Η καλαίσθητη έκδοση, την οποία επιμελήθηκε ο Νίκος Διονυσόπουλος, αποτελείται από έγχρωμο πολυσέλιδο βιβλίο (192 σελ., 14.5 Χ 25 εκ.) και δύο συνοδευτικά CD, με συνολική διάρκεια 2 ώρες και 36 λεπτά.

Οι σκοποί και τα τραγούδια της έκδοσης, καθώς και το βιβλίο με τα εκλαϊκευμένα σχόλια, απευθύνονται και προσφέρουν απόλαυση τόσο στον κοινό ακροατή, όσο και στους φίλους κάθε καλής μουσικής, και φυσικά στους λάτρεις της παραδοσιακής και της λαϊκής μουσικής.

Πρόκειται για μια έκδοση πλατειάς αποδοχής, η οποία ξεφεύγει από το στείρο ακαδημαϊσμό, δίνοντάς μας την ευκαιρία να απολαύσουμε τη σαμιώτικη μουσική στις διάφορες εκφάνσεις της μακριά από τα στερεότυπα της μονοδιάστατης παρουσίασης της παραδοσιακής μουσικής.