Αυλός - Φλογέρα

Ο αυλός, φλογέρα ή μαντούρα - όπως είναι τα κατά καιρούς ονόματά του - είναι όργανο πνευστό.

Στα αρχαία χρόνια σε διάφορες θρησκευτικές γιορτές, σε χορούς και πάντα σε συμπόσια, παίζανε αυτό το όργανο οι αυλητρίδες που φορούσαν πάντα μακριούς χιτώνες.

Σήμερα τη φλογέρα ή κάποια είδη της, τα παίζουν οι μουσικά μορφωμένοι άνθρωποι αλλά και οι απλοί - πολλές φορές - βοσκοί ή πρακτικοί που έχουν μουσικό ένστικτο.

Παλιά με τον αυλό τόνιζαν το ρυθμό στους κωπηλάτες των καραβιών για να συγχρονίζονται και να δίνουν καλύτερα αποτελέσματα. Με το όργανο αυτό, επίσης συνήθιζαν να συνοδεύουν και τη λύρα.

Ήταν, όμως, χρήσιμο και για την συνοδεία αναγγελίας των ραψωδιών και των υποκριτών που θα εμφανίζονταν στη σκηνή του θεάτρου.

Λέγεται – χωρίς να είναι εξακριβωμένο – πως τον είχε εφεύρει ο ... Μίδας!

Αρχικά αυτός ο περίφημος αυλός δεν ήταν παρά ένα απλό καλάμι με μια τρύπα στα πλάγια. Ο καλάμινος μόναυλος.

Αυτόν συνηθίζουν, ακόμα, να κρατάνε στα χέρια τους τα τσοπανόπουλα στα χωριά, δίνοντας στις ατέλειωτες ώρες της βοσκής των προβάτων και των κατσικιών τους, μια ευχάριστη αναπνοή με τοπικές μελωδίες και ακούσματα.

Αυτός ο απλός, καλαμένιος αυλός με την εξέλιξη άρχισε να κατασκευάζεται από ξύλο, από μέταλλο, από κόκαλο ή από ελεφαντοκόκαλο. Οι τρύπες του από μια, που ήταν στην αρχή, αυξήθηκαν. Το όργανο πήρε άλλη μορφή.

Έγινε «φλογέρα πολυτελείας». Πάντως, πρέπει να δεχτούμε, πως βελτιώθηκε σημαντικά. Η φλογέρα του μικρού βοσκού δεν ακολούθησε, βέβαια, αυτή την πρόοδο. Έμεινε αγνή φλογέρα με τη μια τρύπα και την τοπική λαλιά του βουνού.

Και μπορεί κανένας να πει ότι δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητη!Παλιά το αξιοπερίεργο ήταν πως ένας και μόνο αυλητής μπορούσε να παίξει ταυτόχρονα δύο αυλούς που τους φυσούσε από την πάνω μεριά, όπως στις σημερινές κλαρινέτες.

Μερικοί είχαν φτάσει στο συμπέρασμα πως οι αυλοί αυτοί ήταν συνδεδεμένοι μεταξύ τους. Αυτό ήταν λάθος, γιατί οι αυλοί ήταν τελείως ξεχωριστοί! Ήταν φτιαγμένοι από κέδρο, μήκους 15 δακτυλίων ο καθένας και με ξεχωριστό γλωσσίδι.

Αυτό μπορούμε να το διαπιστώσουμε σε διάφορα έργα τέχνης και περισσότερο σε σχέδια όπου βλέπουμε διδασκάλους μουσικής να διδάσκουν στον Όλυμπο και να αυλούν σε δύο αυλούς. Αλλά και σε αθηναϊκό τάφο βρέθηκαν δύο αυλοί μαζί με κάποια λύρα.

Παλιά υπήρχε και ο άσκαυλος. Ένας αυλός με ασκό, όργανο που μοιάζει με τη Σκωτσέζικη γκάιντα.

Η «σύριγξ» έμβλημα και εφεύρεση του Πάνα, ήταν μια άλλη «έκδοση» αυτού του οργάνου. Αυτή περιείχε επτά διαφορετικού μήκους αυλούς που, βέβαια, έδιναν και επτά διαφορετικούς τόνους.

Το περίεργο είναι πως, ενώ αυλός χρησιμοποιούταν σε πολλές εκδηλώσεις και περιστάσεις, οι Έλληνες δεν τον τιμούσαν όσο θα’ πρεπε. Αναφέρεται πως δεν τον είχαν σε μεγάλη υπόληψη γιατί «φούσκωνε τα μάγουλα» αυτών που τον έπαιζαν.

Λεγόταν, μάλιστα και κάτι για τους αυλητές που πάντα παρευρίσκονταν στις θυσίες και στα συμπόσια και τρώγανε και πίνανε μαζί με τους άλλους: «αυλητού βίου ζην», δηλαδή «τρέφεσαι εις βάρος των άλλων»!
Ο αυλός, λοιπόν, με τις καινούργιες του εξελίξεις, δεν έμεινε το όργανο των αρχαίων προγόνων μας.

Έζησε και ζει, ακουγόταν και ακούγεται, έθελγε και θέλγει από τότε και τώρα.