ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
(Οταν ένα βιβλίο αποδεικνύεται προφητικό)
Με αφορμή τα πρόσφατα επεισόδια στα οποία πρωταγωνίστησαν, κατά κύριο λόγο, παιδιά εφηβικής ηλικίας συνομήλικα του φονευθέντος Αλέξη Γρηγορόπουλου καταθέτω μια σχετικά σύντομη περιγραφή της εφηβείας την οποία χαρακτηρίζω ως «κρίσιμο σταυροδρόμι της ζωής» και περιγράφω πολύ συνοπτικά τους 4 κυρίαρχους τύπους εφήβων για να βοηθήσω τους γονείς, και την κοινή γνώμη, σε μια πληρέστερη κατανόηση αυτής της περιόδου της πορείας του καθένα και της καθεμιάς μας προς την ενηλικίωσηΑν υπήρχε κάποιος εύστοχα περιγραφικός όρος της εφηβείας, αυτός θα μπορούσε να ήταν - όσο και αν αυτό ακούγεται σχεδόν οξύμωρο - η αλλαγή!
Αναμφίβολα κάθε στάδιο της ανθρώπινης ζωής χαρακτηρίζεται από αλλαγές, αλλά και σε κάθε φάση της εξελικτικής μας πορείας υπάρχουν κάποια λιγότερο ρευστά πλαίσια αναφοράς, υπάρχει κάποια αίσθηση σταθερότητας.
Για τους εφήβους, όμως, για τα αγόρια και κορίτσια αυτή η αναπτυξιακή περίοδος της ζωής τους αποτελείται από μιά διαδοχική εναλλαγή ψυχοσωματικών, ψυχοκοινωνικών και ψυχοσεξουαλικών μεταλλαγών, αναζητήσεων και προσπαθειών για την εδραίωση της ατομικής, της υπαρξιακής τους ταυτότητας.
Η δύσκολη περίοδος της εφηβείας αποτελεί το επίκεντρο θεωρητικών και εμπειρικών προσπαθειών κοινωνιολόγων, ψυχολόγων και παιδαγωγών.
Στα δεδομένα της ψυχοκοινωνικής θεωρίας διαφοροποιούνται, συνήθως, 4 τύποι ή κατηγορίες, εφήβων και συγκεκριμένα "κομφορμιστές, ιδεολόγοι, ηδονιστές και αντικοινωνικοί".
Ο κομφορμιστής έφηβος επιθυμεί να βελτιώσει την προσωπική του ζωή, να ξεπεράσει σε όλους τους τομείς της δραστηριότητάς του τους γονείς του, να επιτύχει μέσα στο κοινωνικό-οικονομικό σύστημα στο οποίο ζεί και μεγαλώνει.
Αλλά ο κομφορμιστής έφηβος δεν είναι άτομο με γερασμένη πριν την ώρα της ψυχή σε νεανικό κορμί!
Ο ιδεολόγος έφηβος εκδηλώνει κάθε στιγμή και σε κάθε περίπτωση τη βαθειά του δυσαρέσκεια για το σύστημα αξιών, τον τρόπο ζωής και τα κοινωνικό-οικονομικά δεδομένα των ενηλίκων γονιών, συγγενών και της κοινωνίας γενικότερα.
Ο ιδεαλισμός είναι γενικό χαρακτηριστικό της εφηβείας- όπως βέβαια και πολλών ενηλίκων που παραμένουν αθεράπευτα ρομαντικοί!
Οι προοδευτικοί ιδεολόγοι ρεφορμιστές έφηβοι θεωρούν την κοινωνία και τα ανθρώπινα προβλήματα ως παράγωγα της μετάθεσης σημαντικών ανθρώπινων αξιών σε επουσιώδη και απρόσωπα αντικείμενα της "καταναλωτικής μας κοινωνίας"
Για τους εφήβους αυτούς η ανθρώπινη κοινωνία οφείλει όχι μόνο να αναθεωρήσει τα συστήματα αξιών της αλλά και να τα μετουσιώσει θέτοντας περισσότερη έμφαση στις ανθρώπινες σχέσεις, στην εξάλειψη της μοναξιάς και της αλλοτρίωσης του ατόμου που ζεί και παράγει μέσα στα σύγχρονα απρόσωπα αστικό-βιομηχανικά κέντρα, στην επούλωση των ψυχικών μας τραυμάτων, στην ανύψωση της αγάπης προς τον συνάνθρωπό μας σε αξία υπέρτατου βαθμού.
Ο ηδονιστής έφηβος διακατέχεται από την τάση προς τον ηδονισμό και η "ντόλτσε βίτα" είναι τυπικά και ουσιαστικά αυτοσκοπός της ύπαρξής του.
Κυνηγάει την ικανοποίηση των αναγκών του με αέναο ρυθμό μέσα από μυριάδες ερεθισμάτων όπως το σεξ, το αλκοόλ, τα ναρκωτικά, τα ξενύχτια, τις κάθε λογής "τρέλες" χωρίς φραγμούς ή συνειδησιακό έλεγχο χωρίς την είσπραξη ενοχών που δημιουργούν στον καθένα μας οι ψυχοκοινωνικές αναστολές, τα ταμπού οι ηθικές δεσμεύσεις του "υπερεγώ".
Για τον ηδονιστή έφηβο η έλλειψη οικονομικών πόρων δεν είναι πρόβλημα γιατί εφόσον του λείψουν από το πατρικό βαλάντιο θα τους βρεί με παράνομους τρόπους όπως κλοπές και διαρρήξεις, εκβιασμούς, πορνεία, σχέσεις με ομοφυλόφιλους, εμπορία ναρκωτικών .
Η ηδονή προέχει και αυτή καθαγιάζει όλα τα μέσα...
Ο αντικοινωνικός έφηβος προσιδιάζει τον τύπο του ηδονιστή αλλά γι αυτόν η έλλειψη αναστολών και ενοχών δεν εξαντλείται στην επιζήτηση ηδονής, δεν τελειώνει με την πραγμάτωση της "ντόλτσε βίτα".
Επεκτείνεται και στην έλλειψη στοιχειώδους σεβασμού όχι μόνο για τα περιουσιακά στοιχεία τρίτων αλλά και γι αυτήν ακόμη την ανθρώπινη ζωή με αποτέλεσμα ο αντικοινωνικός έφηβος να διαπράττει χωρίς κανένα ενδοιασμό καταστροφές περιουσιών, εγκλήματα, βιασμούς όχι ως έμμεσες πράξεις με απώτερο σκοπό κάποιο "κέρδος" όπως υπαγορεύει το κυνηγητό της "ντόλτσε βίτα" για τον ηδονιστή έφηβο αλλά ξεκάθαρα ως τελική πράξη στερούμενη κάθε άλλης σκοπιμότητας.
Ως κοινωνία, γενικά και ως γονείς ειδικότερα, ας αποφύγουμε τον στρουθοκαμηλισμό.
Το νόημα της ζωής μας δεν εξαντλείται στην επιτυχή ολοκλήρωση του ρόλου μας ως γονιών αλλά χρειάζεται και εμείς να φροντίσουμε, αφού μεγαλώσουν οι έφηβοί μας, να είναι δημιουργική και θετική η παραπέρα δικιά μας πορεία προς την ολοκλήρωση του δικού μας υπαρξιακού είναι...
