ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

ΑΠΟ ΤΟ E-PONTOS Ο Μητροπολίτης Τραπεζούντος Χρύσανθος Φιλιππίδης 1913 – 1923 του Γιάννη Δελόγλου Την μεγάλη μορφή και εθναπόστολου Μητροπολίτη Τραπεζούντας κατά την περίοδο 1913 - 1923 Χρύσανθου Φιλιππίδη παρουσιάζει με ένα καλαίσθητο βιβλίο ο Μητροπολίτης Δράμας κ.κ. Παύλος και μας οδηγεί σε άγνωστα γεγονότα της συγκλονιστικής δραστηριότητάς του. Μας δίνει σημεία αναφοράς για τον ρόλο του στην προσπάθειά του να κερδίσει την ανεξαρτησία του ο Πόντος πέρα από την ολοκληρωμένη οργάνωση της Μητροπόλεως στην Τραπεζούντα αλλά και την προστασία των Αρμενίων όπως και αυτών των Τούρκων. Ο Μητροπολίτης Χρύσανθος ήταν ο τελευταίος προκαθήμενος της Μητροπόλεως Τραπεζούντας, διετέλεσε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος (1938 - 1941), υπήρξε κορυφαίος εκκλησιαστικός λόγιος, συγγραφέας και ακαδημαϊκός, τιμήθηκε για το επιστημονικό του έργο με την αναγόρευσή του ως επιτίμου διδάκτορα του πανεπιστημίου Αθηνών το 1937. Συγκαταλέγεται από τους μεγάλους Ιεράρχες του Οικουμενικού Πατριαρχείου που πρόσφεραν πλούσιο έργο στην ανθρωπότητα και ένας εκ των ελαχίστων διακριθέντων σε φιλανθρωπικό έργο. Ο σεπτός Μητροπολίτης Δράμας κ.κ. Παύλος σε αυτό του το πόνημα αναφέρεται στο ιστορικό της πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας του Πόντου, δηλαδή αυτής των μεγάλων Κομνηνών με τον τίτλο "αυτοκράτικο πάσης Ανατολής, Ιβήρων και Περατείας" και στο έμβλημά της που ήταν ο μονοκέφαλος αετός. Περνάει στην ίδρυση της Χριστιανικής εκκλησίας με πρώτο κήρυκα του ευαγγελίου τον Απόστολο Ανδρέα και στον συνεχιστή του έργου του από τον Άγιο Γρηγόριο, επίσκοπο Νεοκαισάρειας. Ιδιαίτερη έμφαση δίνει στον μεγαλομάρτυρα Άγιο Ευγένιο (286 - 310 μ.Χ.) πολιούχο της Τραπεζούντας αλλά και στους συναθλητές του αγίους μάρτυρες Ουαλεριανό, Κάνδινο ή Κανίδιο και Ακύλα. Το βάρος όμως αυτής της θαυμάσιας πνευματικής προσφοράς πέφτει στον πρωταγωνιστή δεσπότη και προστάτη των ανθρώπων από όποια φυλή ή Έθνος και να προερχόταν παναγιώτατο Μητροπολίτη Χρύσανθο που γεννήθηκε στην Κομοτηνή και σπούδασε στην Θεολογική Σχολή Χάλκης. Ο σοφός ποιμενάρχης κατά τη διάρκεια της αρχιερατείας του για την στρατολόγηση των Ελλήνων της Μητροπόλεώς του στα τάγματα εργασίας με λεπτούς χειρισμούς στις τουρκικές Αρχές εξασφάλισε την απαλλαγή των Ελλήνων από τα φοβερά και εξοντωτικά αυτά τάγματα. Μεγάλο δείγμα της ανθρώπινης χριστιανικής μορφής του Χρύσανθου αλλά και της βαθιάς γνώσης και έρευνας του Μητροπολίτη Δράμας κ.κ. Παύλου, γόνου Ποντίων, είναι η αναφορά στα γεγονότα του 1915 με την σφαγή, την προγραμματισμένη Γενοκτονία των Αρμενίων που δεν ματαιώθηκε παρά τις παρεμβάσεις του Έλληνα αρχιερέα. Κατόρθωσε όμως να συγκεντρώσει πολλά ορφανά Αρμενόπουλα στο Ορφανοτροφείο του οποίου την εποπτεία είχε η "Αδελφότητα κυριών" της Τραπεζούντας "Μέριμνα". Όταν στις 5 Απριλίου 1916 μπήκε στην Τραπεζούντα ο Ρωσικός στρατός ανατέθηκε στον Χρύσανθο η πολιτική διοίκηση της πόλεως. Από αυτή τη θέση φάνηκαν τα ταπεινά αισθήματα περισσότερα. Αντί για εκδίκηση προστάτεψε τον Μουσουλμανικό πληθυσμό, τον οργάνωσε ως κοινότητα και λειτούργησε τουρκικό σχολείο! Εκεί όμως έδειξε και το αποφασιστικό του πρόσωπο όταν οι Ρώσοι θέλησαν να εντάξουν την Μητρόπολη στο Πατριαρχείο της Μόσχας. Όμως όχι μόνον δεν έγινε αυτό αλλά κατόρθωσε να πάρει οικονομική βοήθεια για τα μοναστήρια του Πόντου αλλά και για τους πρόσφυγες. Στον Χρύσανθο δωρήθηκε αρχιερατική στολή και μίτρα από το αυτοκρατορικό θησαυροφυλάκιο της Ρωσίας. Αργότερα ως μέλος της επιτροπής για την ανεξαρτησία του Πόντου αγωνίστηκε στις κεντροευρωπαϊκές χώρες σε συνεργασία με το Οικουμενικό Πατριαρχείο και την Ελληνική κυβέρνηση που δυστυχώς ακολούθησε έναν ενσφαλμένο δρόμο και λόγω των προβλημάτων που είχε στην Αθήνα. Ο Χρύσανθος λόγω της εθνικής του δράσης μαζί με άλλους αρχιερείς και προκρίτους του Ελληνισμού του Πόντου, γράφει ο Μητροπολίτης Δράμας, καταδικάστηκε ερήμην εις θάνατον από το κεμαλικό δικαστήριο ανεξαρτησίας στην Αμάσεια στις 7/20 Σεπτεμβρίου 1921. Αυτή ήταν η ανταμοιβή και η παρασημοφορία από τους Τούρκους για την περίθαλψη την οποία παρέσχε κατά το διάστημα του ρωσοτουρκικού πολέμου στον τουρκικό πληθυσμό του Πόντου. Έτσι αναγκάστηκε να αναχωρήσει από την Κωνσταντινούπολη για την Αθήνα το 1922. Χαρακτηριστικά ο ίδιος στον επίλογο του περισπούδαστου έργου του η "Εκκλησία Τραπεζούντος", αναφέρει τα εξής για τα αίτια της μικρασιατικής λαίλαπας. "Υπό την ένοχου αδιαφορίαν της Χριστιανικής Δύσεως εν έτει 1453 έπεσεν η Κωνσταντινούπολις και εν έτει 1461 η Τραπεζούς και κατεστράφη ολόκληρος ο ακμαίος πολιτισμός. Τη ενόχω συνεργασία δύο μεγάλων χριστιανικών δυνάμεων της Δύσεως, της Γερμανίας και της Αυστρίας, κατά τα έτη 1914 - 1918 εσφάγη υπό τον Νεοτούρκων ολόκληρον έθνος το Αρμενικόν και εκατοντάδες χιλιάδων Ελλήνων βιαίως απεσπάσθησαν από των εστιών αυτών και απέθανον εν τη εξορία. Τη ενόχω συνεργασία των συμμάχων χριστιανικών Δυνάμεων της Δύσεως κατά τα έτη 1919 - 1922 το εθνικόν κίνημα των Τούρκων του Μουσταφά Κεμάλ πασά συνεπλήρωσε το έργον των Νεοτούρκων και κατά εκατοντάδας απηγχονίζοντο Έλληνες κληρικοί και πρόκριτοι του Πόντου, εν οίς και ο αντιπρόσωπος της μητροπόλεως Τραπεζούντος αείμνηστος Ματθαίος Κωφίδης, ενώ χιλιάδες άλλαι στρατευσίμων νέων κατεδικάζοντο εις τον δια της πείνης και των ταλαιπωριών θάνατον εν τη εξορία. Και επήλθε κατά Αύγουστον του 1922 η Μικρασιατική καταστροφή και επηκολούθησαν εν έτει 1923 η ανταλλαγή των πληθυσμών και η εντεύθεν ερήμωσης Πόντου, Μικράς Ασίας και Θράκης και η καταστροφή ολόκληρου χριστιανικού πολιτισμού. Και εσβέσθη η εκκλησία Τραπεζούντος "και κληρονομία ημών μετεστράφη αλλοτρίοις, οι οίκοι ημών ξένοις. Οδοί Τραπεζούντος πενθούσι παράτο μη είναι ερχομένους εν εορτή πάσαι αι πύλαι αυτής ηφανισμένοι, οι ιερείς αυτής αναστενάζουσι και αυτή πικραινομένη εν εαυτή. Οι παραπορευόμενοι οδόν επιστρέψατε και ίδετε ει εστίν άλγος κατά το άλγος μου ο εγεννήθη". Ο Μητροπολίτης Δράμας κ.κ. Παύλος αναφέρει στη συνέχεια παράρτημα κειμένων με το χρονικό της ενθρόνισης του Χρυσάνθου, όλες τις επιστολές που αντήλλαξε ο Τραπεζούντιος αρχιερέας με σημαίνοντα πρόσωπα της εποχής πάντα για το Ποντιακό θέμα και επισημαίνει δηλώσεις του κατά την ενθρόνισή του στην Τραπεζούντα. "Δεν πρέπει να περιμένει τις τα πάντα από έναν Αρχιερέα, όστις ουδέν δύναται να επιτελέσει άνευ της συνεργασίας και ειλικρινούς συμπράξεως των πολιτών". Για την ευθύτητα και την δικαιοσύνη της ποιμαντορίας του είπε: "Προτιμών να ίπταμαι εις τα ύψη και πίπτων να συντριβώ ή έρπων να καταπατηθώ υπό του πρώτου τυχόντος". Πολλά και χρήσιμα στοιχεία μπορεί να αντλήσει κανείς ξεφυλλίζοντας τον θησαυρό του βιβλίου που συνέγραψε με πολύ ευλάβεια ο Μητροπολίτης Δράμας για τον δεσπότη - ηγέτη της Τραπεζούντας Χρύσανθο. Παρουσίαση βιβλίου για τη ζωή στην Κορυφή Πολύ μικρή αποδείχθηκε η φιλόξενη αίθουσα του παλιού δημοτικού σχολείου Κορυφής, για να χωρέσει τους φίλους του γεωπόνου Σάββα Ατματζίδη, στην εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου του: ΒΑΣΑΝΙΣΜΕΝΗ – ΗΡΩΙΚΗ ΓΕΝΙΑ, Θρύλοι – Μύθοι – Αλήθειες, που διοργάνω-σαν ο δήμος Δοϊράνης και ο Πολιτιστικός Σύλλογος Κορυφής. Η εκδήλωση διοργανώθηκε από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Κορυφής, σε συνεργασία με το Δήμο Δοϊράνης και την παρουσίαση του βιβλίου πραγματοποίησε ο καθηγητής Γεωλογίας του ΑΠΘ, Ανανίας Τσιραμπίδης. Την εκδήλωση συντόνισε ο δημοσιογράφος, και πρώην πρόεδρος του Συλλόγου, Γιώργος Καλιεντζίδης. Για τον Σάββα Ατματζίδη μίλησαν, ο δήμαρχος Δοϊράνης, Γιώργος Καλπακίδης, το μέλος της διοίκησης του Συλλόγου, Συμεών Συμεωνίδης, ενώ ο πρόεδρος του, Βασίλης Μου-ρουζίδης, του απένειμε τιμητική πλακέτα. Την εκδήλωση χαιρέτησαν, ο υφυπουργός Κώστας Κιλτίδης και ο βου-λευτής Κιλκίς Σάββας Τσιτουρίδης, ενώ παραβρέθηκαν, ο δήμαρχος Χέρσου Χρίστος Ανθρακίδης, ο αντινομάρχης Αναστάσιος Αμανατίδης, η πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Δοϊράνης Ελένη Παπαδοπού-λου, ο εκδότης Κώστας Τερζενίδης, ο πρώην πρόεδρος της ΕΑΣ Κιλκίς Γ. Μουλλάς. Μιλώντας για το βιβλίο ο κ. Τσιραμπίδης, μεταξύ άλλων σημείωσε: «Όπως και ο ίδιος ο συγγραφέας δηλώνει το πόνημά του δεν είναι ένα χαρακτηριστικό λογοτεχνικό βιβλίο. Είναι μια κατάθεση ψυχής, εί-ναι μια βαθιά υποχρέωση στη μνήμη των βασανισμένων γονέων του και κατ’ επέκταση στη μνήμη όλων των προγόνων μας που στερήθηκαν τα πάντα για να μη λείψει από μας τίποτε.Εκτός των τεσσάρων κεφαλαίων του στην εισαγωγή γίνεται σύντομη αλλά πολύ κατατοπιστική παρουσίαση της ιστορίας των ποντίων και στο εκτενές παράρτημά του περιλαμβάνονται πληροφορίες ουσιαστικές και χρήσιμες στον καθένα από μας, καθώς και επιλεγμένη βιβλιογραφία. Οι αναφορές του συγγραφέα σε επιπλέον πρόσωπα και γεγονότα που έμμεσα σχετίζονται με το θέμα που πραγματεύεται, ακόμη και το εκτενές λεύκωμα φωτογραφιών καθιστούν αυτό το βιβλίο πολύ ενδια-φέρον για κάθε αναγνώστη. Ο πατέρας του, Δημήτρης, καταγόταν από χωριό μεταλλωρύχων το Εσελί-Ματέν της περιοχής Τρίπολης και η μητέρα του Σόνα από το χωριό Γαβάχουλτσα της περιοχής Ορντού (Κοτυώρων)». Ο κ. Τσιραμπίδης στάθηκε ιδιαίτερα στη μαρτυρική πορεία των οικο-γενειών του πατέρα και της μητέρας του συγγραφέα, από τον Πόντο μέχρι την επιστροφή στην πατρίδα και την εγκατάστασή τους στην Κο-ρυφή, στον πόλεμο και τον εμφύλιο, στη δύσκολη καθημερινότητα του χωριού. Ο συγγραφέας περιγράφει το πανηγύρι του χωριού, τις διατροφικές συνήθειες και γεωργικές ασχολίες, τα παζάρια του Χέρσου και Κιλκίς, τα ήθη και έθιμα, τους χορούς και τα τραγούδια της προ- και μεταπο-λεμικής περιόδου. Πηγή: Εφημερίδα "Ειδήσεις"