“Ψυχολογικά Υγιείς” Χώροι Εργασίας
Του Καθηγητή ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΙΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ
Ίσως χαρακτηρισθεί άτοπο να αναφερθώ σε προγράμματα επιβράβευσης «υγειών χώρων εργασίας» που εφαρμόζονται στην Αμερική την εποχή που στην Ελλάδα μετράμε μεγάλα ποσοστά εργατικών ατυχημάτων με πολλούς νεκρούς και μετά τον Μάιο της τρόικα μετράμε δραματικά αυξανόμενα ποσοστά απολύσεων και ανεργίας. Σύμφωνα, πάντως, με στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα το Αμερικανικό Ινστιτούτο Μελέτης του Στρες στις ΗΠΑ οι απουσίες από την εργασία, η μειωμένη παραγωγικότητα, οι παραιτήσεις-αποχωρήσεις και οι διάφορες επιβαρύνσεις για ιατροφαρμακευτική κάλυψη, δικαστικά έξοδα και αποζημιώσεις που επιδικάζουν εργατικά δικαστήρια σε εργαζόμενους ανέρχονται, τα τελευταία χρόνια, στο αστρονομικό ποσό των 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων κάθε χρόνο (ποσό που αναλογεί στα 7,500 δολάρια για κάθε εργαζόμενο). Πολλές επιχειρήσεις και οργανισμοί αντιδρώντας στα προβλήματα του που σχετίζονται με το εργασιακό στρες φροντίζουν να δημιουργούν εργασιακά περιβάλλοντα και συνθήκες εργασίες που δεν στοχεύουν μόνο στη βελτίωση της παραγωγικότητας αλλά στην εδραίωση ενός οργανωσιακού περιβάλλοντος και μιας εταιρικής κουλτούρας που στοχεύουν στην στήριξη των εργαζομένων, της ίδιας της εταιρίας και των επιχειρησιακών δομών. Ολοένα και περισσότερες επιχειρήσεις και οργανισμοί ανακαλύπτουν ότι η δημιουργία ενός υγιεινού ψυχολογικού κλίματος στον εργασιακό χώρο δεν αποτελεί στόχο απλά και μόνο «σωστό» αλλά τελικά και πολύ επικερδή όπως διαπιστώνει το Τμήμα Εφαρμογών της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρίας. Στα τέλη της περασμένης δεκαετίας η Ψυχολογική Εταιρία της Πολιτείας του Νιού Τζέρσεη επέλεξε και βράβευσε επιχειρήσεις και οργανισμούς με «PHWA- Psychologically Healthy Workplace Award» δηλαδή με «Βραβείο Ψυχολογικά υγιεινού χώρου εργασίας». Τα Βραβεία αυτά καθιερώθηκαν σε Εθνικό Επίπεδο από την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρία χρησιμοποιώντας ως βασικό πληθυσμό τις προτεινόμενες επιχειρήσεις και οργανισμούς από τις Ψυχολογικές Εταιρίες που δρουν σε επίπεδο Πολιτείας στο σύνολο των ΗΠΑ. Μία ειδική Επιτροπή αξιολόγησε τις επιδόσεις κάθε προτεινόμενης για βραβείο εταιρίας και οργανισμού σε πέντε συγκεκριμένες κατηγορίες που αφορούν προγράμματα και πολιτικές στον εργασιακό χώρο και συγκεκριμένα στην: o Συμμετοχή των εργαζομένων o Ισορροπία εργασίας-ζωής o Ανάπτυξη, Βελτίωση, Ωρίμανση του εργαζομένου ως άτομο o Υγιεινή και Ασφάλεια o Αναγνώριση και Επιβράβευση επιδόσεων των Εργαζομένων Στη διαδικασία της αξιολόγησης των υποψηφίων για βράβευση εταιριών και επιχειρήσεων η εδική Επιτροπή έλαβε υπόψη της και τις αξιολογήσεις και απόψεις των εργαζομένων, τα αντικειμενικά στοιχεία υγιεινής και ασφάλειας του προσωπικού και τη σημασία που δίνεται σε κάθε επιχείρηση και οργανισμό στο ρόλο που διαδραματίζει η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ. Από την περσινή απονομή των Εθνικών Βραβείων (PHWA) της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρίας αξίζει να μνημονευθούν μία μη κερδοσκοπική και μία κερδοσκοπική επιχείρηση για τις πρωτότυπες πολιτικές τους και συγκεκριμένα: Η ΜΚΟ (μη κυβερνητική οργάνωση) Σύστημα Υγείας της περιοχής Great River της Πολιτείας της Iowa όπου η εταιρική κουλτούρα στηρίζεται στη φιλοσοφία που εκφράζει ο τίτλος EXCEL (στα αγγλικά Enthusiastically friendly, X-ceeding expectations, showing Care and compassion, displaying Energetic teamwork through Leadership and professionalism) όπου κάθε πρώτο γράμμα του τίτλου υπογραμμίζει ότι υπάρχει Ενθουσιασμός, Ξεπερνιέται το αναμενόμενο, με επίδειξη Φροντίδας και Ενεργητική ομαδική συνεργασία που απολήγει σε Ηγεσία και επαγγελματισμό. Το πρακτικό αποτέλεσμα αυτών των προσπαθειών είναι να μειωθεί η αποχώρηση στελεχών από την εταιρία σε 12.8% ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά σε Νοσηλευτικά Ιδρύματα είναι για την Πολιτεία και τις ΗΠΑ περίπου 18%. Η κερδοσκοπική μικρή επιχείρηση Versant της Πολιτείας του Milwaukee παρέχει υπηρεσίες στον τομέα της επικοινωνίας και του μάρκετινγκ, και υποστηρίζει μια εταιρική κουλτούρα που δεσμεύεται στην προσωπική εξέλιξη βοηθώντας τους εργαζομένους της να αναπτύξουν την προσωπικότητα τους και να βελτιώσουν την ψυχολογική ωριμότητά τους με στόχο να φτάσουν στο δυνατό επιθυμητό επίπεδο της «αυτό-ολοκλήρωσης» (ή, αυτοπραγμάτωσης, όπως θα το ήθελε και η σχετική θεωρία του Abraham Maslow). Με τη χρήση των γνωστών τεχνικών του coaching and mentoring, τη χρηματοδότηση σεμιναρίων συνεχούς επιμόρφωσης και τις συχνές συμμετοχές των στελεχών της σε «στρογγυλές τράπεζες» προβληματισμού και ανταλλαγής πληροφοριών η επιχείρηση υποκινεί τους εργαζομένους να βελτιωθούν οι ίδιοι ώστε να συμβάλλουν στη βελτίωση των επιδόσεών της μέσα στο εθνικό και διεθνές ανταγωνιστικό περιβάλλον στο οποίο λειτουργεί. Αποτελέσματα αυτών των συντονισμένων λειτουργιών και της ενδυνάμωσης της εταιρικής κουλτούρας ήταν η αύξηση της παραγωγικότητας κατά 36% τα τελευταία πέντε χρόνια και η αύξηση των εισπραττομένων ποσών από παροχή υπηρεσιών κατά 31 ανά εργαζόμενο. Κάθε μία από αυτές τις επιχειρήσεις έχει επιτύχει κάτι καινοτόμο σε μία ή και περισσότερες από τις προαναφερθείσες κατηγορίες αξιολόγησης της πολιτικής της στην ενδυνάμωση της εταιρικής της κουλτούρας που στοχεύει στην εδραίωση ενός ψυχολογικά υγιεινού χώρου εργασίας. Τα στελέχη της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρίας (όπως και οι αντίστοιχοι συνάδελφοι που λειτουργούν σε επίπεδο Πολιτείας) έχουν την πεποίθηση ότι αυτές οι διαδικασίες αναγνωρίζουν «τους καλλίτερους» και λειτουργούν παράλληλα ως υποκίνηση για την ανάπτυξη ευγενούς άμιλλας και δημιουργικού-λειτουργικού ανταγωνισμού σε μια χώρα και έναν πλανήτη όπου η ανταγωνιστικότητα απαιτεί καινοτόμες πολιτικές και προσεγγίσεις και η κοινή αποδοχή είναι ότι σε κάθε επιχείρηση και οργανισμό ένα σημαντικό κεφάλαιο είναι οι εργαζόμενοί τους. Εδώ αξίζει να αναφερθεί ότι η Abacus Planning Group (με έδρα την πόλη Columbus, της Πολιτείας της South Carolina) καινοτόμησε εισάγοντας την πολιτική σύμφωνα με την οποία με την συμπλήρωση κάθε χρονικής περιόδου5-ετούς θητείας στην επιχείρηση κάθε εργαζόμενος, χωρίς περιορισμούς στο ιεραρχικό επίπεδο στο οποίο ανήκει, έχει το δικαίωμα να πάρει «άδεια ενός μηνός» πέρα από την προκαθορισμένη ετήσια άδειά του. Στο διάστημα αυτής της «μηνιαίας άδειας» ο εργαζόμενος μπορεί να κάνει ότι ακριβώς επιθυμεί, ολοκληρώνοντας κάποιες παραμελημένες επιθυμίες του, κάνοντας στοχαστική ανασκόπηση της προσωπικής του ζωής και της καριέρας του, ταξιδεύοντας ή ακόμη και…τεμπελιάζοντας. Στο τέλος αυτής της περιόδου ο εργαζόμενος μπορεί να αποφασίσει να γυρίσει πίσω στην εταιρία του «έχοντας φορτώσει σε πολύ ικανοποιητικό βαθμό τις συμβολικές του μπαταρίες» ή, όπως πολύ σπάνια συμβαίνει, να δηλώσει στην εταιρία ότι αποφάσισε να διακόψει την απασχόλησή του εκεί. Για στελέχη που παραμένουν στην επιχείρηση μετά την συμπλήρωση της επόμενης πενταετίας ισχύει, και πάλι, η ίδια πολιτική της «άδειας του ενός μηνός» για στοχαστική απομόνωση, περισυλλογή ή προβληματισμό.
