Μια πετυχημένη προσπάθεια αναβίωσης τους, τη δεκαετία του 1960 στην Ιερισσό.
Κείμενο: Χρήστος Καραστέργιος
& Σωτηρία Καραστέργιου
Μία ιδιαίτερα πετυχημένη προσπάθεια αναβίωσης των αρχαίων Αριστοτελείων, πραγματοποιήθηκε τη δεκαετία του 1960 στην Ιερισσό. Τα αρχαία «Αριστοτέλεια» ήταν εορταστικές εκδηλώσεις στη μνήμη του μεγάλου φιλοσόφου της αρχαιότητας, Αριστοτέλη, που τελούνταν στην πατρίδα του, τα Στάγειρα, τον 4ο και 3ο αιώνα π.Χ. .
Ήδη από τη δεκαετία του 1950 υπήρχε μία δυναμική αλλά άτυπη αθλητική κίνηση στην κωμόπολη της Ιερισσού. Με πρωτοβουλία της Ε.Α.Ψ,μιας αντισυμβατικής ομάδας νέων της εποχής, που ανάμεσα στα μέλη της ήταν ο Νικόλαος Πασχαλίδης, ο Ιωάννης Τσιριγώτης, ο Θεόδωρος Γκατζώνης κ.α. , καθώς και άλλοι νέοι Ιερισσιώτες[i], συστάθηκε το 1957 ο μουσικογυμναστικός σύλλογος «Άκανθος» Ιερισσού.
Το 1960, με πρωτοβουλία του καθηγητή Σωματικής Αγωγής Ιωάννη Μάγκλαρη που υπηρετούσε την εποχή αυτή στο γυμνάσιο της Αρναίας, τον πρόεδρο της κοινότητας Ιερισσού Περικλή Βεργίνη[ii], τον πρόεδρο του «Α.Μ.Σ. Άκανθος» Κωνσταντίνο Παπαστεργιαννό, τον γραμματέα της κοινότητας Ιωάννη Μαρίνο και τους τότε αθλητές Βασίλειο Γκατζώνη και Ιωάννη Ζέκιο, προτάθηκε η αθλητική και πολιτιστική διοργάνωση των «Α’ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΩΝ». Η πρόταση αυτή υιοθετήθηκε από το κοινοτικό συμβούλιο, τους τοπικούς συλλόγους και παράγοντες με ενθουσιασμό.
Το πρόγραμμα που καταρτίστηκε περιελάμβανε αγώνες στίβου, ιπποδρομίες, ποδηλατοδρομίες, διαγωνισμό παραδοσιακών χορευτικών συγκροτημάτων και θεατρικές παραστάσεις. Η συμμετοχή αθλητών και χορευτικών ομίλων από τον πρώτο κιόλας χρόνο ήταν επιτυχής, πέρα από κάθε αισιόδοξη πρόβλεψη, όπως αναφέρει στο βιβλίο του «Ιερισσός, αιώνιο ταξίδι στους δρόμους της παράδοσης και του πολιτισμού» ο συνεργάτης του περιοδικού μας Ιωάννης Μαρίνος[iii]. Πλήθος κόσμου επισκεπτόταν την Ιερισσό για να παρακολουθήσει τους αθλητικούς αγώνες και να θαυμάσει τα χορευτικά συγκροτήματα και τις άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Σύντομα, μπορούμε να πούμε, η Ιερισσός έγινε το κέντρο της πολιτιστικής και αθλητικής κίνησης της Χαλκιδικής.
Να πώς περιγράφει τα «Α’ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΑ» ο ανταποκριτής της εφημερίδας «Το Μέλλον της Χαλκιδικής»,στις 24 Ιουνίου του 1961.
……………………………………………………………………………………………….
εφημερίδα “Το Μέλλον της Χαλκιδικής”, 24 Ιουνίου 1961, σ.4.
“ΑΘΛΗΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΤΗΣ ΙΕΡΙΣΣΟΥ
ΤΑ Α’ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΑ
Στὶς 21 Μαΐου μέρα τῆς μνήμης τοῦ μεγάλου ἀθλητοῦ τῆς Χριστιανοσύνης, ἔγιναν οἱ ἀθλητικοὶ ἀγῶνες τῆς Ἱερισσοῦ . Ἀθλητικοὶ ἀγῶνες στίβου καὶ ποδηματοδρομία καὶ ἱπποδρομία.
Ξεκίνημα καλό, γιά νά ξυπνήσῃ στίς ψυχές τῆς νεολαίας μας τὸ πνεῦμα τοῦ ἁγνοῦ ἀθλητισμοῦ, ποὺ πάει νά τὸ πνίξῃ τελευταία, ἡ κλωτσομπαλική ἐπιδημία. Μιά ἐκλεκτή ὁμάδα καλλιεργημένων νέων τῆς Ἱερισσοῦ, μὲ τὴν συνεργασία τοῦ ἀνήσυχου προέδρου της, κ. Βεργίνη, τοῦ ῥέκτῃ εἰρηνοδίκη κ. Ἰωαννίδη, τῶν ἐκπαιδευτικῶν τοῦ Γυμνασίου καὶ τῶν ΤΕΑ Ἀρναίας, ξεκίνησαν, ἑτοίμασαν κι ἐτέλεσαν τὰ πρῶτα Ἀριστοτέλεια μὲ τὶς σοφές καὶ ἔμπειρες καθοδηγήσεις τοῦ ἐπιθεωρητοῦ τῆς σωματικῆς ἀγωγῆς κ. Τόγια. Ἔλαβαν μέρος, ὅλες οἱ κοινότητες τῆς βορείας περιοχῆς μὲ τοὺς προέδρους Κοινοτήτων καὶ μὲ πλῆθος ἀθλητῶν καὶ ὑπερπλῆθος ἐκλεκτῶν φιλάθλων.
Ἡ συρροὴ τοῦ κόσμου αὐτοῦ δίνει ἐλπίδες καὶ ἐνθαρρύνει σοβαρὰ τὸ ξύπνημα τῆς καθαρὰ Ἑλληνικῆς ἰδέας τοῦ γνήσιου ἀθλητισμοῦ. Δίνουμε ὅλη τὴν ἐκτίμησή μας στούς κοινοτάρχες τῆς περιοχῆς καὶ τὴν ἀδελφικὴ συμπάθειά μας στούς ἐκλεκτούς αὐτοὺς καὶ νέους ἄνδρες τῆς Ἱερισσοῦ, ποὺ ἔδωσαν τὴν εὐκαιρία στήν περιοχὴ αὐτή νά δείξῃ ἔκδηλα τὸ πνεῦμα τὸ καλό, στήν πράξῃ τῶν ἀγώνων τοῦ ἀθλητισμοῦ.
Μέσα φτωχά, μὰ ὑπερέντονη ψυχή καὶ πνεῦμα ἀθλητισμοῦ, ποὺ φτάνει ὡς τὴν τελειότητα. Ὅλα ὀργανωμένα στήν ἐντέλεια, ἔτσι πού νά φαντάζῃ Στάδιο, τὸ πρόχειρο καὶ ἁπλό μας γήπεδο.
Ἀπόγευμα. 5 ἡ ὥρα, καὶ μᾶς βιάζει ὁ καιρός, ποὺ αἰωρίζει, πάνω ἀπ’ τὶς κορφές τοῦ Κάκαβου, μιά σκοτεινὴ καὶ μπλάβα φάλαγγα νεφῶν, μ’ ἀποθηριωμένες τάσεις καταποντισμοῦ. Ὡς τόσο φεύγει ἡ ἀπειλὴ αὐτὴ ἀπὸ τὸν καθαγιασμένο χῶρο, ποὺ ἔχουν καταλάβει πιὰ τὰ πλήθη τῶν προσκυνητῶν τοῦ ἀθλητισμοῦ. Καὶ ὅλη ἡ προσοχὴ εἶναι στραμμένη στόν νέο ἀθλητή πού θὰ μᾶς φέρῃ τή φλόγα τή συμβολικὴ τοῦ Σταγειρίτη. Τὴν ὥρα αὐτή τῆς ἔντονης ἀναμονῆς, τὴν ἐμπλουτίζει ὁ Διοικητὴς τῶν ΤΕΑ ταγματάρχης, μὲ μιά λεπτομερειακή ἱστόρηση τοῦ ἀθλητισμοῦ.
Μπαίνει στό στῖβο ἔφιππος ὁ ἀθλητὴς μὲ τὴν συμβολικὴ φλόγα τοῦ Σταγειρίτη. Σημεῖο να ἀρχίσουν οἱ ἀγῶνες. Καὶ τώρα ἀναταράσσονται οἱ ἀθλητές. Σεμνοί, πειθαρχημένοι καὶ κατάφορτοι ἀπὸ τή φλογισμένη θεληματικότητα. Μπαίνουν στό στίβο κι’ ἀγωνίζονται λαμπρά.
Ὅσοι ἀπὸ τοὺς θεατές εἶδαν ἀγῶνες στίβου ἀνωτέρας κλάσεως δέν προσδοκοῦσαν πράγματα πολλὰ σ’ αὐτὴ τή δοκιμαστικὴ προσπάθεια, μὰ τοῦτοι οἱ νέοι ἔδειξαν, πὼς εἶναι κοντά, μέσα στό πνεῦμα τὸ ἀθλητικό. Κι ἀποτελέσματα πού διώχνουν τὸ μειδίαμα, καὶ ἦθος τόσο ὑπέροχα ἀθλητικό, ποὺ συγκινεῖ κι’ ἀναστατώνει τὶς καρδιές μας. Δρόμοι καὶ ῥίψεις κι’ ἅλματα μὲ ἐπιδόσεις ἀπροσδόκητες. Δέν μοιάζει νἆναι ἀρχάριοι οἱ ἀθλητές μας. Εἶναι δυό ἔμπειροι ἀνάμεσά τους, στούς δρόμους, ὁ Νικόλας Νάκος, καὶ στή Δισκοβολία ὁ πανύψηλος Νικολῆς.
Ὅμως παλεύουνε σκληρὰ οἱ δυό τους γιά νά στηρίξουν τὴν ἐπίδοσή τους μέσα στίς ἐπικίνδυνα λαμπρές καὶ θεαματικές προσπάθειες τῶν νέων.
Τρέχει μὲ μιά ἀπειλητικὴ κι’ ὑπέροχη προσπάθεια ὁ Σουλτάνης στά 3000 μέτρα, καὶ δίνει ἕναν τερματισμό ὅμοιον μὲ καταιγίδα ὁ Καλυβιώτης. Τοῦτοι οἱ δύο νέοι φορτώνουν μὲ ἱδρῶτα τὸν καλό ἀθλητή μας Νάκο, γιά νά τινάξῃ πρῶτος τὸ σκοινί. Ἐκεῖ στό δίσκο ὁ Νικολῆς παλεύει. Ἔχει κοντὰ του ἕνα θαυμαστό καὶ λεβεντόκορμο παλληκαράκι. Ὁ Γιάννης Ζέκιος. Ἔκτακτος παλμός. Καὶ ἀπειλητικὴ γιά τὸν Μιχάλη ἐκτίναξη τοῦ δίσκου.
Στά ἅλματα περίφημος ὁ Σάρρης. Ἀπὸ τὸν Ταξιάρχη ἕνας νέος, ποὺ συσπειρώνει τὸ κορμί του καὶ τινάζεται μὲ μιά εὐλυγισία καταπληκτική. Κι οἱ κοπελλίτσες, σ΄ὅλα τ’ ἀγωνίσματα ἔδωσαν ὅ,τι εἶχαν στήν ψυχή καὶ στό κορμί τους, γιά νά μᾶς φανερώσουν τέλειες ἀθλήτριες.
Πῆγαν καλὰ τὰ ἀγωνίσματα κι’ ἡ συμπεριφορὰ τῶν ἀθλητῶν μας καὶ ’κεῖνοι οἱ καβαλάρηδες κι οἱ ποδηλάτες κι’ ὕστερα ἦρθε μέσ’ τό στίβο ἡ Ἱερισσός. Ὁ θαυμαστὸς χορὸς καὶ τὸ τραγούδι τῆς Ἱερισσοῦ.
Στήθηκε μέσ’ τήν μέση τὸ Συγκρότημα τοῦ τραγουδιοῦ. Ἡ ἔκτακτα συμπυκνωμένη μελῳδία. Οἱ ἄνθρωποι ποὺ εἶναι γεννημένοι μουσικοί.
Ὁ Τσιριγώτης, ἕνας τύπος ἄϋλου καὶ φλογερὰ ἐρωτευμένου μὲ τὸ τραγούδι τὸ δημοτικό. Σφίγγει σφιχτά μέσ’ τὴν ψυχή του τὴν χορωδία, ποὺ τὴν ἔπλασε αὐτὸς καὶ ἡ ματιά του εἶναι ἀστραπή. Πρωτόγονα διονυσιακὸς ἑνώνει σὲ ἀπίθανη ἑνότητά τίς ἐκλεκτές ἀτομικότητες τῆς χορωδίας, καὶ ξεχωρίζει πάλι μ’ ἕναν τρόπο θαυμαστό σὰν μὲ ὁριστικές γραμμές τὶς πλούσιες καί γάργαρες φωνές της. Εἶναι παράξενος τοῦτος ὁ τύπος. Τὸν ὁδηγεῖ ἡ ἴδια ἡ ἁρμονία. Ἐτόνισε τραγούδι τῆς Ἱερισσοῦ σὲ χορωδία, χωρὶς νά βλάψῃ οὔτε κεραία τὸ γνωστό ὕφος τῆς Ἱερισσοῦ. Τὸν βοηθάει ἔκτακτα καὶ τὸ θαυμάσιο ὑλικό. Εἶναι ἐκείνη ἡ ὡραιότατη Λαγόντζου μὲ τὴν περίφημη φωνή της. Εῖναι ὁλόκληρη ἑνότητα τῆς χορωδίας ποὺ συγκροτοῦν οἱ ἑξαιρετικές φωνές τοῦ τόπου τῆς Ἱερισσοῦ. Μαρία Σφυριστοῦ, Λίνα Τσέλλιου, Βεργινία Συκιώτη, Μαίρη Καραβασίλη, Μηλιά Παπαστυλιανοῦ, Τούλα Σουλτάνη, Ῥούλα Χαλέβα, Μαίρη Χαλέβα, Νούλα Κελέση, Μπηγίνα Χαμαϊδοῦ, Ἀσήμω Μπλέ, Καίτη Χολέβα, Λίτσα Στρούνη, καὶ Ἀγγέλα Μαρίνου. Κι’ ἀγόρια ὁ Ἀλέκος Σφυριστός, Γιώργης Τζίτζιος, Νάσος Γιαννάκης, Νῖκος Παρθενιώτης, Σῶτος Θωμᾶς, Χρῆστος Σακελαρίου, Γιάννης Μπρῖκος, καὶ Γιάννης Παντελῆς. Αὐτοὶ ἦταν στό συγκρότημα τοῦ τραγουδιοῦ καὶ τοῦ χοροῦ.
![Text Box:]()
Ὡς τόσο ὅλη ἡ Ἱερισσός εἶναι συγκρότημα χοροῦ καὶ τραγουδιοῦ.Τοῦτοι οἱ νέοι ὅμως φαίνεται καλά , πώς ἔχουν στήν καρδιά τους μουσική.
Εἶναι παράξενο τὸ θαῦμα τοῦτο τῆς Ἱερισσοῦ. Φυτρώνει ἡ μουσικὴ σὰν ὅλα τὰ φυσικὰ φαινόμενα μὲ δύναμη, ποὺ σὲ προστάζει νά σταθῇς.
Ἔτσι ’ναι πάντα ἡ ἀληθινὴ ἡ τέχνη. Προστάζει, δέν παρακαλεῖ. Μὲ τὴν ἐκδήλωση αὐτή τοῦ τραγουδιοῦ ἔκλεισε ἡ ἀθλητικὴ γιορτή, ὅμως πρέπει νά πάρῃ τὴ συνέχειά της.
Καὶ νἄχουμε τοῦ χρόνου πιὸ γενικὴ συμμετοχή. Νά γίνουνε οἱ ἀθλητικοὶ ἀγῶνες ἱστορικό καὶ στέρεο γεγονὸς σ’ ὁλόκληρη τή βόρεια Χαλκιδική. Πρέπει ἀπὸ τώρα νά συνεργασθοῦνε καὶ οἱ Κοινότητες καὶ τὰ σχολεῖα, γιά νἄχουμε στό μέλλον πιὸ λαμπρή καὶ πιὸ μελετημένη ἑορτή.
Τὰ ἀποτελέσματα τῶν ἀγώνων
Δρόμος 100 μέτρων:
1) Νάκος Νικόλαος
2) Ῥάντος Νικόλαος
3) Δάλλας Ἄγγελος Ἱερισσός.
Ἅλμα ἁπλοῦν :
1) Κυριάκος Κων/νος
2) Παπαγεωργίου Χριστ.
3) Βεργίνης Ἐλευθ. Ἱερισσός.
Σφαιροβολία :
1) Νικήτας Γεώργ. Ἱερισσὸς
2) Ζέκιος Ἰωάννης Ἱερισσὸς
3) Νικολῆς Μιχαήλ.
Δρόμος 1000 μ.:
1) Νεραντζιᾶς Ἀθαν.
2) Στρούνης Γεώργ. Ἱερισσὸς
3) Πίνιος Στυλιανός.
Ἅλμα τριπλοῦν :
1) Σαρρῆς Γεώργιος
2) Ῥάντος Νικόλαος
3) Παπαγεωργίου Χριστ.
Δισκοβολία :
1) Νικολῆς Μιχαὴλ
2) Ζέκιος Ἰωάννης Ἱερισσὸς
3) Δάλλας Ἄγγελος Ἱερισσὸς
Δρόμος 60 μ. παίδων :
1) Ζωγράφος Ἀστέριος
2) Ψέμμας Θέμης Ἱερισσὸς
3) Ἀρβανίτης Νικόλαος
Δρόμος 80 μ. Νεανίδων :
1) Κοτσιάνη Αἰκατερίνη
2)Ἀντωνίου Μαίρη Ἱερισσὸς
3) Αὐγ. Κοσμᾶ
Λιθοβολία :
1) Γκατζώνης Βασίλειος Ἱερισσὸς
2) Γερομῖχος Ἰωακεὶμ
3) Ξύστρος Κων/ος.
Ἅλμα ἀπλοῦν νεανίδων :
1) Ζωγράφου Κατίνα
2) Πιτούλα Λασκαρίνα
3) Μανολούδα Εὐγενία Ἱερισσός.
Ἅλμα εἰς ὕψος:
1) Σαρρῆς Γεώργιος
2) Βεργίνης Ἐλευθ. Ἱερισσὸς
3) Κυριᾶκος Κων/νος
Ἀκόντιον :
1) Ξῦστρος Κων/νος
2) Ναζίρης Ἰωάννης
3) Γκατζώνης Βασίλειος Ἱερισσὸς
Δρόμος 3.000 μ. :
1) Νάκος Νικόλαος
2) Καλυβιώτης Κων/νος
3) Σουλτάνης Ἐλευθέριος Ἱερισσὸς
Ποδηλατοδρομία:
1) Σουλτάνης Ἰωάννης Ἱερισσὸς
2)Κόνσουλας Ἰωάννης Ἱερισσὸς
3)Βαλιάσης Γεώργιος.
Ἱππικοί Ἀγῶνες :
1) Ζαχάρογλου Γεώργιος
2) Κάρλας Δημήτριος Ἱερισσὸς
3) Σταθώρης Δημήτριος Ἱερισσός
……………………………………………………………………”
Τα «Αριστοτέλεια» από τότε εξελίχθηκαν, εμπλουτίστηκαν με νέους αγώνες (όπως η σκοποβολή), και νέες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Από το 1963 μαζί με τα «Αριστοτέλεια» ενσωματώθηκε και η “ημέρα του Ναύτη” με διοργανωτή το Λιμεναρχείο Ιερισσού, δίνοντας τη δροσερή, γαλάζια πινελιά της στον όμορφο και δυναμικό αυτόν καμβά της γιορτής.
Γράφει γι’ αυτή ο τύπος της εποχής[iv]:
«… Εἰς τὴν θαυμασίαν ἑορτὴν μετέσχον ὅλα τὰ σκάφη τῆς Ἱερισσοῦ, τὰ ὁποῖα ἐνεφάνισαν φαντασμαγορικόν θέαμα ὡς ἦσαν φωταγωγημένα. Τὴν φαντασμαγορίαν καθίστων ἐντονωτέραν τὰ πυροτεχνήματα τὰ ὁποῖα ἀφθόνως ἐκάησαν.
Θαυμάσιον ἐπίσης ἦτο τὸ θέαμα, τὸ ὁποῖον παρουσίασεν ὁμάς λευκοφορεμένων κοριτσιῶν τῆς Ἱερισσοῦ, τὰ ὁποῖα ἐπὶ τῆς - ἅς τὴν εἴπωμεν – ναυαρχίδος τοῦ στόλου ἐκράτουν πολύχρωμα φανάρια καὶ ἔψαλλον διάφορα δημοτικὰ καὶ δὴ ναυτικὰ ᾄσματα».
Όλοι οι πολιτικοί και κοινωνικοί φορείς της Χαλκιδικής θεωρούσαν χρέος τους να παρευρίσκονται στο μεγάλο αυτό γεγονός. Ανάμεσά τους οι Βουλευτές του νομού, ο Νομάρχης, οι δήμαρχοι, κοινοτάρχες, εκπαιδευτικοί, αθλητικοί παράγοντες, κ.α.
Όμως, η σημαντική αυτή εκδήλωση για τον νομό μας και την Ιερισσό, δε θα είχε καμία τύχη αν δεν αγκαλιαζόταν εθελοντικά από συλλόγους, φορείς και τους κατοίκους της όμορφης και δημιουργικής αυτής κωμόπολης.
Τα επόμενα χρόνια ο στίβος αναπτύχθηκε ανάμεσα στη νεολαία της Ιερισσού. Το 1965 π.χ., στη τελική κατάταξη των αθλητών στίβου της Χαλκιδικής στα «Αριστοτέλεια», πρώτος αναδείχθηκε ο Πολύγυρος με 27 β. , δεύτερη η Ιερισσός με 18 β. και τρίτη η Αρναία με 12β.[v] .
Το τέλος των «Αριστοτελείων» ήρθε το 1971. Το τότε δημοτικό συμβούλιο Ιερισσού αποφάσισε να σταματήσει την όμορφη και σημαντική αυτή αθλητική γιορτή με πρόφαση το οικονομικό κόστος!
Στα «Ι’ Αριστοτέλεια» το 1970, που ήταν και τα τελευταία, συμμετείχαν 120 αθλητές από όλη τη Μακεδονία.
Εν όψει του έτους «Αριστοτέλη» που διανύουμε φέτος (2016), η ομάδα του «Κυττάρου» Ιερισσού κάνει ανοιχτή πρόταση στο δήμο Αριστοτέλη και στους αθλητικούς, πολιτιστικούς και κοινωνικούς φορείς της περιοχής, για αναβίωση της τόσο σημαντικής και απαραίτητης σήμερα αυτής διοργάνωσης.
Αριστοτέλεια 7 Ιουλίου 1963, εφ. Φωνή της Χαλκιδικής.
Αριστοτέλεια 20 Ιουνίου 1965, Φωνή της Χαλκιδικής.
[i] Πληροφορία του Νικόλαου Πασχαλίδη τον Ιανουάριο του 2016 στον γράφοντα.
[ii] Ο Περικλής Βεργίνης διατέλεσε επί σειρά ετών κοινοτάρχης και κατόπιν δήμαρχος Ιερισσού.
[iii] Ιωάννης Μαρίνος, Ιερισσός, αιώνιο ταξίδι στους δρόμους της παράδοσης και του πολιτισμού, σ. 26.
[iv]Εφημερίδα «Φωνή της Χαλκιδικής», 7 Ιουλίου 1963, σ. 4
[v]Εφημερίδα «Φωνή της Χαλκιδικής», 20 Ιουνίου 1965, σ.4.
