Κάλαντα - Παινέματα

Τα Κάλαντα, και τα «Παινέματα», είναι ένα έθιμο που όσο περνά ο καιρός, αλλάζει, και τείνει να χαθεί. Τέτοιες μέρες, όταν έβγαιναν τα παιδιά παλιά να ψάλουν τα κάλαντα, μεταξύ άλλων έψαλαν και τα λεγόμενα «παινέματᨻ, τα οποία θα έκαναν τους νοικοκυραίους να δώσουν στους καλαντιστές μεγάλο κέρασμα. Ο Fauriel στη μελέτη του για τα δημοτικά τραγούδια, είχε γράψει τον εξής ορισμό για τα κάλαντα. «Τα άσματα του αγερμού, άτινα εις τακτάς ημέρας του έτους τραγουδούν όμιλοι παίδων περιερχόμενοι από θύρας εις θύραν προς συλλογήν μικρών φιλοδωρημάτων εις είδη, η κερμάτια, στενήν έχουν συνάφειαν προς συνηθείας της αρχαίας λατρείας, διότι κατάδηλος είναι η συγγένεια τούτων προς τα αρχαία έθιμα της «ειρεσιώνης», του κορωνίσματος, του χελιδονίσματος.Και δεν έχουν μόνον το θέμα όμοιον τα άσματα ταύτα προς τα αντίστοιχα αρχαία, αλλ’ ομοίαν έχουν και την σύνθεσιν, καθώς και τον χαρακτήρα και την ουσίαν των εκφραζομένων συναισθημάτων και εννοιών. Και εις τα’ αρχαία όπως και στα σημερινά, τα αυτά εγκώμια επιδαψιλεύονται εις εκείνον προς ον υποβάλλεται η αίτησις, αι αυταί φιλικαί ευχαί υπέρ ευημερίας του οίκου του. Αυτά γράφει ο Fauriel σαν ορισμό των Καλάντων, μελετώντας την Ελληνική Παράδοση και τα Δημοτικά μας τραγούδια. Ας γνωρίσουμε μερικά από τα «παινέματα» που περιλαμβάνονται στα κάλαντα. ΣΤΟ ΝΟΙΚΟΚΥΡΗ. «Αφέντη όντας γεννήθηκες σε θρέφαν τα λιοντάρια, κι εβγήκες ο ξεδιαλεχτός μέσα στα παλικάρια». ΣΤΟ ΓΕΩΡΓΟ.»Εσένα πρέπει αφέντη μου, το άξιο ζευγάρι, το άξιο το περήφανο, και το στεφανωμένο. Ας ειν’ καλά τα’ αλέτρι σου, Θεός να το πλουταίνει, για να θερίζεις σταυρωτά, να δένεις αντριωμένα». ΣΤΟΝ ΠΡΟΕΣΤΟ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ. «Αφέντη μου στα σπίτια σου χρυσές καντήλες φέγγουν, φέγγουν στους ξένους να δειπνούν, στους ξένους να πλαγιάζουν, φέγγει και μια στο ταίρι σου να στρώνει να κοιμάστε, απάνου στα τριαντάφυλλα, κι απάνου στα μιμίτσια». ΣΤΟΝ ΠΑΠΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ. «Αυτά τα σπίτια τα ψηλά, τα μαρμαροχτισμένα, με τις μεγάλες τις αυλές και τις πλακοστρωμένες, να ‘χουν και χίλια πρόβατα, και πεντακόσια γίδια, να ‘χουν ζευγάρια είκοσι, και δεκαοκτώ φοράδες, να ‘χουν γελάδες εκατό, κι αμπάρια φορτωμένα, να μπαινοβγαίνουν οι δικοί, οι φίλοι να μη λείπουν, κι όσοι διαβάτες απερνούν, να τρώνε να κοιμώνται».Αυτά είναι μερικά από τα «παινέματα», τα οποία λεγανε παλιά μαζί με τα κάλαντα. Σήμερα δυστυχώς δεν ακούγονται πια.