ΚΩΣΤΑ ΒΙΡΒΟΥ «ΚΑΤΑΧΝΙΑ»

Πέρασαν πολλά χρόνια από την κατοχή και το αντάρτικο, εποχή που εμείς οι νεώτεροι την γνωρίσαμε μέσα από αφηγήσεις και από διάφορα «ιστορικά κείμενα», υποτίθεται ότι πέρασαν και τα χρόνια του «διχασμού», αλλά…… Με μεγάλη μου απογοήτευση, βλέπω τους Έλληνες ακόμα και σήμερα να «κατασπαράζουν» Έλληνες, στον «βωμό» των όποιων μικροκομματικών συμφερόντων. Βλέπω μια Ελλάδα, που αντί να πηγαίνει μπροστά, πάει ολοταχώς προς τα πίσω. Και βέβαια δεν πάει από μόνη της! Φροντίζουν κάποιοι Έλληνες να την πηγαίνουν! Σκεπτόμενος λοιπόν όλα τα πιο πάνω, αλλά και πολλά άλλα, αποφάσισα να σας προτείνω την «ΚΑΤΑΧΝΙΑ», ένα «έπος» (κατ’ εμε) το οποίο υπογράφει ο «ογκόλιθος» της στιχουργικής Κώστας βιρβος!

Την μουσική έγραψε ο Χρήστος Λεοντής, και όσο για την ερμηνεία, δεν χρειάζεται να κάνω την οποιαδήποτε «σύσταση» των καλλιτεχνών! Ας δούμε τι γράφει ο Κώστας Βιρβος για το πώς δημιούργησε την «ΚΑΤΑΧΝΙΑ»! Την ΚΑΤΑΧΝΙΑ την εμπνεύσθηκα από γεγονότα που τα έζησα. Το 1943 όταν ιδρύθηκε η ΕΠΟΝ ήμουν από τους πρώτους που εντάχθηκε σ' αυτήν, μαθητής τότε στο Γυμνάσιο Τρικάλων. Τον Αύγουστο του 1943 ήρθα στην Αθήνα για να δώσω εξετάσεις στην Πάντειο Σχολή. Πέτυχα από τους πρώτους και συγχρόνως συνδέθηκα με την ΕΠΟΝ σπουδαστών. Τον Μάρτη του 1944 με συνέλαβαν μαζί με τον συμπατριώτη μου φοιτητή της Χημείας, Στέλιο Πάλα, γράφοντας στους τοίχους. Μας πιάσαν στη γωνία Αγορακρίτου και Αριστομένους οι χαφιέδες και μας οδήγησαν σιην Ειδική Ασφάλεια, αφού πρώτα περάσαμε από το ξενοδοχείο ΚΡΥΣΤΑΛ, όπου είχαν τσιμπούσι οι αρχιβασανιστές Παναγιωτόπουλος και Παρθενίου, Εκεί μας βασάνισαν μέχρι θανάτου. Ο Ξενοδόχος του ΚΡΥΣΤΑΛ όταν μας είδε αιμόφυρτους, ύστερα από το ξύλο με το βούρδουλα και τη φάλαγγα στα πόδια, ειδοποίησε το Πρώτων Βοηθειών. Πρέπει να το έκανε σκόπιμα για να υπάρχουν μάρτυρες ώστε να μη μας σκοτωθούν. Μετά μας οδήγησαν στα Κρατητήρια της Ελπίδος 5 και μας έβαλαν στο απομονωτήριο. Αφού πέρασαν δυο τρεις μέρες κατορθώσαμε να ειδοποιήσουμε τους δικούς μας. Εκεί μέσα έγραψα στο μυαλό μου το "Δεν θέλω να μου δέσετε τα μάτια·· και το « Ένας ξύλινος σταυρός» την Πρωτομαγιά του 1944, όταν τουφέκισαν τους διακόσιους στην Και­σαριανή. Εκεί μέσα επίσης εμπνεύσθηκα το «Γιατί να γίνω μάνα- και την "Ομηρία». Τα άλλα τραγούδια τα έγραψα αργότερα στο βουνό, με την μορφή ποιημάτων, αρχικά, τα οποία αργότερα τάκανα τραγούδια. Στις 5 Ιουνίου 1944, αν θυμάμαι καλά, πέρασα από την τριμελή Επιτροπή Ασφαλείας, η οποία θα έκρινε την τύχη μου. Πρόεδρος ήταν ο Νομάρ­χης Αττικής Ναύαρχος Κιβωτός και μέλη ο Εισαγγελέας Εφετών και ο Υποδιοικητής της Ειδικής Ασφάλειας, Αντισυνταγματάρχης Μπόγρης. Μιλημένοι και οι τρεις με αθώωσαν. Ο Γερμανός σύνδεσμος όμως δεν υπέγραφε την αποφυλάκιση μου. Τελικά "πείσθηκε» και στις 12 Ιουνίου αποφυλακίσθηκα. Μετά από πολλές περιπέτειες έφτασα στο βουνό και παρουσιάστηκα στο χωριό Γοργογύρι Τρικάλων για να με τοποθετήσουν. Στο Γοργογύρι ήταν τότε και ο θείος μου Ζαχαρίας Παπαζαχαρίου, Εθνοσύμβουλος Τρικάλων στην κυβέρνηση του Βουνού, ο οποίος με έπεισε να συνεχίσω τη δράση μου στην ΕΠΟΝ, γιατί μπορούσα να αποδώσω πάρα πολλά και όχι στον ΕΛΑΣ, που ήθελα εγώ. Έτσι έφυγα από το Γοργογύρι και πήγα απέναντι στα Χάσια, στο χωριό Λιόπρασο, που ήταν η έδρα του Επαρχιακού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ. Πρώτος Γραμματέας ήταν ο Ντίνος ο Μπόμπορας, δικηγόρος σήμερα και δεύτερος Γραμματέας ο Τάκης Παπανικολάου, επίσης δικηγόρος, δυο φορές Βουλευτής του ΚΚΕ και πρώην διευθυντής του Ριζοσπάστη. Στην ΕΤΑ (Επιμελητεία του Αντάρτη), που είχε την έδρα της στο ίδιο χωριό, ήταν ο Νίκος Ζαούσης (ανεψιός του στρατηγού Σαράφη), Ο καλός φίλος Βασίλης Τσαπάλας και πάρα πολλοί άλλοι, καλοί μου φίλοι μέχρι σήμερα. Εκεί έγραψα και τα υπόλοιπα τραγού­δια (ποιήματα) της Καταχνιάς, εμπνευσμένα από το αγωνιστικό περιβάλλον και από αντάρ­τικα τραγούδια. Π.χ. την εισαγωγή της Καταχνιάς "Κλαίνε θρηνούνε τα βουνά» την εμπνεύσθηκα αϊτό το αντάρτικο τραγούδι «Βαρεία στενάζουν τα βουνά». Έτσι ολοκληρώθηκε η ΚΑΤΑΧΝΙΑ και μόλις οι συνθήκες το επέτρεψαν, αφού βρήκα και τον εξαίρετο συνθέτη και άνθρωπο Χρήστο Λεοντή, που την μελοποίησε θαυμαστά, την κυκλοφορήσαμε σε δίσκο. ΚΩΣΤΑΣ ΒΙΡΒΟΣ

ΚΩΣΤΑΣ ΒΙΡΒΟΣ

Αργά-αργά, βαριά-βαριά
σ’ ακούω στο σκοτάδι
Το κουρασμένο βήμα σου να σέρνεται
κάθε βράδυ, κάθε βράδυ

Καρδιοχτυπάς, παραμιλάς
μπρος στο παράθυρό της
και με παράπονο πικρό τής τραγουδάς
το σκοπό της, το σκοπό της

Σε παίρνουν τα χαράματα
ενώ αυτή κοιμάται
Μην τυραννιέσαι άδικα και μην πονάς
δεν λυπάται, δεν λυπάται
Ο εκπρόσωπος του Ρεμπέτικου που θα γνωρίσουμε τώρα, είναι ένας από τους ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΥΣ ΣΤΙΧΟΥΡΓΟΥΣ που πέρασαν από την Ελλάδα, ίσως, ο Μεγαλύτερος! Αγαπητοί φίλοι, ο ΚΩΣΤΑΣ ΒΙΡΒΟΣ!
Ο Κώστας Βίρβος, γεννήθηκε στα Τρίκαλα, στις 29 Μαρτίου 1926!
Τέλειωσε την Πάντειο, και εγκατέλειψε την Νομική στα πτυχιακά. Έγινε Δημόσιος Υπάλληλος το 1954, και βγήκε στη σύνταξη του 1985!
Ο Κώστας Βίρβος, έχει γράψει πάνω από 2500 τραγούδια!
Ο αριθμός, είναι σχετικά μεγάλος, γιατί όπως έλεγε και ο ίδιος, "στην ποσότητα δεν βρίσκεις ποιότητα"!
Ο Βιρβος όμως κατόρθωσε να πετύχει και τα δυο!
Έγραψε τραγούδια όλων των ειδών, όπως Μάγκικα, Ρεμπέτικα, Κοινωνικοπολιτικά, Έντεχνα, και ότι άλλο είδος τραγουδιού υπάρχει!
Το πρώτο του τραγούδι, μελοποιήθηκε από τον ΑΠΟΣΤΟΛΟ ΚΑΛΔΑΡΑ, αλλά δεν κυκλοφόρησε σε δίσκους!
Πρόκειται για το τραγούδι "Ο φαντάρος", που μελοποιήθηκε το 1947, αλλά δεν γραμμοφωνήθηκε.
Η γραμμοφώνηση δεν έγινε, γιατί η εταιρία φοβήθηκε την λογοκρισία.
Έτσι, σαν πρώτο του τραγούδι, θεωρείται πλέον το "Να το βρεις από άλλη", το οποίο γράφτηκε το 1948, και κυκλοφόρησε ένα χρόνο μετά, το 1949, σε μουσική του ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΚΑΛΔΑΡΑ!
Το 1947, ο Κώστας Βίρβος, φοιτητής της Νομικής, βρέθηκε εξόριστος στην Ικαρία!
Από τον γάμο που έκανε αργότερα, απέκτησε δυο κόρες, την Αναστασία, και την Μαρία!
Ο Κώστας Βίρβος, έχει καταλάβει ξεχωριστή θέση ανάμεσα στους "Δημιουργούς της Λαϊκής στιχουργίας"!
Αυτός, και η ΕΥΤΥΧΙΑ ΠΑΠΑΓΙΑΝΟΠΟΥΛΟΥ, προσέφεραν ιστορικές επιτυχίες, που τραγουδήθηκαν πολύ, και τραγουδιούνται ακόμα και σήμερα!
Το Νοέμβρη του 1988, ο ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ έγραψε για τον Βίρβο
"Αισθάνομαι τιμή, αλλά και βαριά ευθύνη, γράφοντας για τον Κώστα Βίρβο! Ο Βίρβος, είναι οριακή περίπτωση στο λαϊκό τραγούδι του τόπου μας! Το έργο του Βίρβου, δεν ανήκει σε εταιρίες και σήματα. Ανήκει στον Ελληνικό λαό, που αυτός το γέννησε, και θα το γεννάει συνεχώς, γιατί ο Κώστας Βίρβος δημιουργεί! Με την ορμή ενός εφήβου , και την σοφία ενός ανθρώπου που πολλά είδε, πολλά γνώρισε, πολύ αγάπησε, και πολλά "πλάγχθη", όπως λέει και ο Όμηρος"!
Ο ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ, γράφει για τον Βίρβο, σχολιάζοντας κάποιους στίχους του: "Αυτός, είναι ο τόσο ευαίσθητος Βίρβος, που τραγουδιέται, τραγουδήθηκε, από το λαό μας επί δεκαετίες, με μουσικές επενδύσεις εμπνευσμένες των διαπρεπέστερων συνθετών που φανέρωσε ο τόπος: Κι άφησα για το τέλος μια ουσιώδη παρατήρηση. Καθώς η ρεμπέτικη στιχουργία το είχε ήδη πράξει, ο Βίρβος έχει "ανεξιγλωσσία" στο γράψιμο του. Κάνει άνετη χρήση, και πολύ φυσική, στοιχείων απ' την καθαρεύουσα. Το 'χω ξαναπεί, πως η γλωσσική τρομοκρατία του "πολεμικού δημοτικισμού", συρρίκνωσε αισθητικά μεγάλα ταλέντα, όπως ο ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ! Εντούτοις, υπήρξε και ο διαισθητικός ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ, που έκανε λεκτικές συμμείξεις, με βάση βέβαια τη δημοτική πάντοτε! Ο Βιρβος, είναι γλωσσικά σωστός, και αποδίδει πραγματικότητα"!
Ας γνωρίσουμε όμως μερικά από τα τραγούδια του ΚΩΣΤΑ ΒΙΡΒΟΥ, τους συνθέτες, και τους ερμηνευτές τους!
"Θα το βρεις από αλλη"-1948, μουσική Απόστολος Καλδάρας, πρώτη ερμηνεία, Σούλα Καλφοπούλου, δεύτερη Μάρκος Βαμβακάρης, "Για στάσου χαρε"-1949, μουσική Απόστολος Καλδάρας, πρώτη ερμηνεία, Τάκης Μπίνης, δεύτερη, Στράτος Διονυσίου, "Το κουρασμένο Βήμα σου"-1950, μουσική Μπάμπης Μπακάλης, πρώτη, και εξαιρετική ερμηνεία, Τάκης Μπίνης, "Θα κάνω Ντου"-1954, μουσική Βασίλης Τσιτσάνης, πρώτη ερμηνεία Τάκης Μπίνης, "Ζαιρα"-1954, μουσική Βασίλης Τσιτσάνης, πρώτη ερμηνεία, Μαρίκα Νίνου, και ακολούθησαν άλλες 30, και άλλα πολλά μεγάλα τραγούδια!
Θα χρειαζόμουν ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ, για να παρουσιάσω τα τραγούδια του Κώστα Βίρβου, και τον ΙΔΙΟ το μεγάλο στιχουργό!
Αυτή, ήταν μια μικρή γνωριμία, με το ΙΕΡΟ ΤΕΡΑΣ της στιχουργικής.

Ουτε στρώμα να πλαγιάσω
ούτε φώς για να διαβάσω
το γλυκό σου γράμμα
ωχ μανούλα μου

Καλοκαίρι κι είναι κρύο
ένα μέτρο επί δύο
είναι το κελί μου
ωχ μανούλα

Μα εγώ δεν ζώ γονατιστός
είμαι τις γερακίνας γιός
Τι κι αν μ' ανοιγουνε πληγές
εγώ αντέχω τις φωτιές

Μάνα μη λυπάσαι μάνα μη με κλαίς

Ένα ρούχο ματωμένο
στρώνω για να ξαποσταίνω
στο υγρό τσιμέντο
ωχ μανούλα μου

Στο κελί το διπλανό μου
φεραν κι άλλον αδερφό μου
πόσα θα τραβήξει
ωχ μανούλα μου