ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

ΑΠΟ 43α ΔΗΜΗΤΡΙΑΈκθεση ζωγραφικής του Νίκου Χατζηκυριάκου – Γκίκα Δημοτική Πινακοθήκη / Είδος Εκδήλωσης: Εικαστικά 14/10/2008 - 10/12/2008, Ώρα: 19.30 Είσοδος Ελεύθερη Ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας γεννήθηκε το 1906 στην Αθήνα και πέθανε στην ίδια πόλη το 1994. Μετά τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής στην Αθήνα κοντά στον Παρθένη και το 1922 φεύγει στο Παρίσι για σπουδές.

Το 1924 εγγράφεται στην Académie Ranson με δάσκαλο το R. Bissière στη ζωγραφική και το Δ. Γαλάνη στη χαρακτική. Για πρώτη φορά εξέθεσε στο Παρίσι το 1923 και το 1928 επιστρέφει στην Ελλάδα, όπου αρχίζει να παρουσιάζει έργα του στο αθηναϊκό κοινό.

Γνωστοί τεχνοκριτικοί όπως ο E. Tériade, o C. Zervos και ο M. Raynal ασχολήθηκαν με το έργο του και δημοσίευσαν άρθρα σε έγκυρα περιοδικά.

Στην Αθήνα συνεργάστηκε με τους Δ. Πικιώνη, Τ. Παπατζώνη, Σ. Καραντινό και Σ. Δούκα για την έκδοση του περιοδικού «Το 3ο Μάτι» (1935-1937), ένα πρωτοποριακό καλλιτεχνικό περιοδικό της εποχής.

Υπήρξε μια σημαντική καλλιτεχνική προσωπικότητα και κατέχει σημαντική θέση στη Γενιά του '30.

Το έργο του είναι ποικίλο και πολυδιάστατο (εκτός από ζωγράφος υπήρξε γλύπτης, χαράκτης και σκηνογράφος), δημοσίευσε πολλές μελέτες και άρθρα για ζητήματα της τέχνης και της αισθητικής σε περιοδικά και εφημερίδες και κατέχει σημαντική θέση στην ελληνική τέχνη του 20ου αιώνα με διεθνή αναγνώριση. Θεωρείται ως ο κύριος εκφραστής του κυβισμού στην Ελλάδα, ενός ιδιώματος που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο της «Σχολής του Παρισιού» και διακρίνεται για τη συγκρατημένη του όψη, χωρίς τις αναλυτικές προθέσεις και για το σεβασμό του προς το αντικείμενο. Αναφορικά με τη σχέση του «κυβισμού» με την ελληνική τέχνη σ' όλες τις φάσεις εξέλιξης, που όπως είναι γνωστό, συνδέθηκε με την «ελληνικότητα», ο ίδιος ο καλλιτέχνης σημειώνει τις εξής ενδιαφέρουσες απόψεις:

«Στον κυβισμό έβλεπα ότι μπορούσε να σχετισθεί με την αρχαία ελληνική αρχή στη σύνθεση, με την άσπιλη αγνότητα, την οικονομία των γραμμών, της μονοκονδυλιάς και του καθαρού περιγράμματος, επίσης δε, με τον ιδιότυπο τρόπο που οι αρχαίοι μεταχειρίζονταν την προοπτική». Ο θαυμασμός του προς την αρχαία ελληνική τέχνη, αλλά και προς τη βυζαντινή και τη λαϊκή, είναι γνωστός. Είναι όμως εξίσου μεγάλο το ενδιαφέρον του για τη «νέα τέχνη», όπως την ονομάζει, που δεν είναι άλλη από αυτή του Πικάσο, του Μπρακ, του Λεζέ, του Κλέε και άλλων, που δεν έχανε την ευκαιρία να παρουσιάζει μέσα από τις σελίδες του περιοδικού «Το 3ο Μάτι». Το πλέον προσφιλές θέμα του ήταν η Ύδρα, που τον απασχόλησε για δεκαετίες, ξεδιπλώνοντας το πλούσιο ταλέντο του σε απίθανης έμπνευσης εικόνες από το αγαπημένο του νησί. Στα πρώτα του έργα, των αρχών της δεκαετίας του ‘30, δείχνει να έχει επηρεαστεί από το φοβισμό κι από την τόλμη του να συνθέτει με βάση το χρώμα, αλλά αμέσως μετά προσφεύγει σε μια γεωμετρικότητα από παράλληλα χρωματικά επίπεδα και ζώνες με χωροπλαστική δομή, που στοχεύουν σε μια ποιητική μεταμόρφωση της πραγματικότητας αφηρημένης πνοής, σύμφωνα με τις αρχές του ορφισμού. Ο Γκίκας εξακολούθησε και μεταπολεμικά να ζωγραφίζει ελληνικά τοπία, μυθολογικά θέματα και νεκρές φύσεις σε αναζήτηση ενός άλλου χώρου, που πρόσφερε νέες οπτικές εντυπώσεις.

Η καθαρή γεωμετρικότητα υποχωρεί, το χρώμα γίνεται περισσότερο διάφανο και φασματικό και η επιφάνεια είναι επίπεδη και αβαθής.

Ο θεατής βρίσκεται ήδη πολύ κοντά στο έργο και παρατηρεί τα θέματα μέσα από τις συγχωνευμένες επιφάνειες και τα αλληλοαναιρούμενα επίπεδα, που επηρεάζουν ανάλογα και την προοπτική.

Η πραγματικότητα δεν αλλάζει, ακόμα και όταν ο ζωγράφος οδηγείται σ' ένα είδος αφαίρεσης, διακόσμησης και επίπεδης ζωγραφικής. Μιλτιάδης Μ. Παπανικολάου Καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης στο Α.Π.Θ.